ekonomika (7)

u i fomport pVo pntdmlól rouai ■

„transport' jest oparty właśnie na ujęciu podmiotowym i w takim też ujęciu transportem zajmuje się ekonomika transportu.

Reasumując można stwierdzić, że transport jest to działalność człowieka, której celem jest przemieszczanie w przestrzeni osób i ładunków przy użyciu odpowiednich środków transportu.

ftjęrie transportu obejmuje również usługi pomocnicze bezpośrednio i pośrednio związane z przemieszczaniem, m.in. załadunek, wyładunek, przygotowanie środka transportu do przewozu, składowanie, zorganizowanie procesu przemieszczania przez spedytora, czynności handlowe sprzedaży usług.

Z transportem blisko związane jest pojęcie komunikacji. Słowo .komunikacja' wywodzi się z łaciny i oznacza:

•    porozumiewanie się ludzi między sobą, czyli wszelkie formy łączności:

-    przekazywanie wiadomości za pomocą listu, telegramu, intemetu, przekazu ustnego, i|p.,

-    komunikowanie się ludzi między sobą w formie rozmowy telefonicznej, radiowej, krótkich wiadomości tekstowych SMS, wiadomości multimedialnych MMS bądź lelekonferencji,

-    przesyłanie paczek;

•    połączenia, których cechą jest trwałość:

-    powiązania drogami komunikacyjnymi,

-    przewozy osób i ładunków, które cechuje regularność i powszechna dostępność, najczęściej określona rozkładem jazdy; połączenia trwałe, na które może liczyć każdy użytkownik transportu.

Łączność, jak już wspomniano, jest formą komunikacji, ale obejmuje tylko przepływ informacji, przesyłanie i przekazywanie pieniędzy oraz przesyłanie paczek. Wątpliwość może budzić zaliczenie do łączność przesyłania pieniędzy i paczek, ale są to czynność wykonywane przez przedsiębiorstwa zaliczone do działu gospodarki .łączność' (zarówno przez przedsiębiorstwa pocztowe, jak i kurierskie), a zatem mamy tutaj do czynienia z ujęciem podmiotowym łączność.

li. Klasyfikacja transportu

Klasyfikacja transportu może przyjąć układ pionowy i poziomy. Klasyfikacja pionowa dzieli transport na jego gałęzie, pozioma zaś - na rodzaje. Oznacza to, że każda z gałęzi transportu może być dzielona jeszcze na rodzaje.

Klasyfikacja pionowa

Kryterium podziału w ramach tej klasyfikacji stanowi środowisko, w którym odbywa się ruch środka transportu (rodzaj drogi transportowej) i technika poruszania się po niej (tzn. środek transportu). W związku z tym podział ten ma cha-1-2 Klasyfikacja transportu

rakter techniczno-eksploatacyjny. Ze względu na środowisko realizacji przemieszczania transport dzielimy n#Jjdowy, wodny i powietrzny (rys. 1.1) i podział ten można uznać za pierwszy szczebel klasyfikacji pionowej W wyniku dalszego podziału, uwzględniając specyfikę zarówno drogi transportowej, jak i Środka transportu (nie zagłębiając się w szczegóły), można wyróżnić sześć podstawowych gałęzi transportu*:

•    transport kolejowy;

•    transport samochodowy;

•    transport lotniczy;

•    transport wodny śródlądowy;

•    transport morski;

•    transport rurociągowy (lub szerzej - przesyłowy).

—| samochodowy

W ostatnich latach obserwujemy rozwój transportu kosmicznego, który w niedalekiej przyszłości może stać się typową gałęzią transportu, tak jak wymienione powyżej. ^ luityłu

—| lądowy 1--1 kolejowy

rurociągowy

Transport |--1 wodny

morski

żegluga śródlądowa

—j powietrzny

lotniczy

kosmiczny

Rys. 1.1. Klasyfikacja pionowa transportu Źródło: opracowanie własne

Każda z gałęzi transportu ma odmienną charakterystykę techniczną, technologiczną, organizacyjną i ekonomiczną. W literaturze ekonomicznej można spotkać się z wydzieleniem transportu miejskiego~jako gałęzi transportu, jednak-że ma ono charakter orgaruzacyjno-ofeszarowy. W transporcie miejskim wykorzystywane są: transport samochodowy (autobusy, trolejbusy), kolejowy (szybka kolej miejska, metro, koleje niekonwencjonalne^{1 2}), tramwaje, żegluga śródlądowa (np. przeprawy promowe).

1

   A. Piskozub: Gospodarowanie u> transporcie. WKŁ, Warszawa 1962, s. 19-20.

2

   Do kolei niekonwencjonalnych zaliczymy m.in. koleje naziemne podparte na poduszce powietrznej lub magnetycznej, koleje jednoszynowe. koleje podwieszane i linowe. Szerzej w E. Bahke: Systemy transportowe dzid i Jutro. WKŁ, Warszawa 1997.