filozofia10

asaB ■

S TAR OŻYTNOŚĆ

A rys t o t eIc s

CYTATY „Miłuję Platona, lecz milsza mi prawda".

Na czym polegała zasadnicza różnica poglądów filozoficznych między Platonem a Arystotelesem?

„Człowiek z natury jest zwierzęciem społecznym".

Jak należy rozumieć powyższe twierdzenie Arystotelesa? Jakie znaczenie w relacjach międzyludzkich odgrywała zdaniem filozofa przyjaźń?

I

W

Arystoteles nauczający Aleksandra Wielkiego, miedzioryt nieznanego artysty.

|S	11CTUIH	iii
Wij		IjH
Ig	mSM
§1

Najważniejsze dzieła

Arystoteles pozostawi! po sobie bardzo wiele pism, nie wszystkie jednak zachowały się do naszych czasów. Dzida literacko wykończone i wydane za żyda filozofa, prezentujące w znacznej mierze poglądy w duchu platonizmu, przechowały się we fragmentach (dialogi Eudemos i Zachęta do filozofii - gr. Protreptikos). Drugą grupę pism stanowią różnego rodzaju materiały naukowe z zakresu biologii i historii oraz wyciągi z innych filozofii. Natomiast najprawdopodobniej przetrwały wszystkie pisma będące w większośd zapisami wykładów filozofa w Iikeion, często bowiem sprawiają wrażenie niedopracowanych. Stanowią one tzw. Corpus Aristotelicum, który został uporządkowany i skatalogowany przez Andronikosa z Rodos. Tradycyjnie przyjmuje się podział na siedem grup:

1)    pisma logiczne, którym potem nadano nazwę Organon (Narzędzie); przynależą do nich następujące traktaty: Kategorie, O wyrażaniu myśli (inna nazwa Hermeneutyka), Analityki pierwsze, Analityki wtóre, Topika, O dowodach sofistycznych;

2)    pisma z zakresu fizyki: Fizyka, O świecie, O niebie, Meteorologia, O powstawaniu i ginięciu;

3)    pisma biologiczne: O rodzeniu się zwierząt, O ruchu zwierząt, Zoologia,

0    życiu i śmierci;

4)    pisma psychologiczne: O duszy, O śnie i czuwaniu;

5)    pisma dotyczące tzw. pierwszej filozofii, umieszczone przez Andronikosa z Rodos po fizyce i dlatego nazwane metafizyką (gr. ta meta ta physika - po fizyce): złożona z różnych fragmentów Metafizyka;

6)    pisma dotyczące tzw. filozofii praktycznej, etyki, polityki, ekonomii, teorii państwa

1    prawa: Etyka nikomachęjska, Etyka eudemejska, uchodząca za nieautentyczną Etyka wielka, Polityka, Ustrój polityczny Aten;

7)    pisma z dziedziny retoryki i poetyki: Retoryka, Poetyka.

Poglądy

Wydzielenie logiki

Arystotdes zanegował najbardziej fundamentalny dogmat filozofii Platona - naukę o ideach. Jego zdaniem idee w sensie realnym nie istnieją poza światem, można jedynie powiedzieć, że tkwią w indywidualnych rzeczach, stanowiąc ich istotę, którą filozof nazywał formą. Mówiąc językiem filozoficznym, nie istnieją transcendentne idee, tylko immanentna forma. Tego rodzaju założenie pozwalało Arystotelesowi skupić się przede wszystkim na wyjaśnianiu konkretnych stwierdzalnych empirycznie zjawisk świata.

W takiej sytuacji konieczne jednak okazało się poddanie analizie pojęć, za których pośrednictwem dokonuje się poznanie. W ten sposób narodziła się, wydzielona z metafizyki, Arystotelesowska logika - nauka o pojęciach, a właściwie o sposobach posługiwania się nimi, czyli innymi słowy, nauka o zasadach myślenia. Każdy byt i reprezentujące go pojęcie daje się przyporządkować tzw. kategoriom; było ich w sumie 10: substancja

ii