img246 (4)

Rys. 192. Nurek w butelce

rurkach będzie się utrzymywał dokładnie na jednakowej wysokości wzdłuż linii A—J3. Przeprowadzając eksperymenty stwierdzimy, że poziom wody w rurkach jest zawsze jednakowy, bez względu na kształt i ułożenie rurki łączącej oraz niezależnie od pionowego przesuwania rurek bocznych.

Wykorzystując zjawiska fizyczne, możemy zbudować miniaturowego robota-nurka. Nurek taki wstawiony do wody w butelce będzie „na komendę” spływał na dno butelki lub wypływał na powierzchnię. Wycina

my klocek z drewna brzozowego (rys. 192) o wymiarach: wysokość — 14 mm. szerokość — 8 mm i grubość — 6 mm. W bocznych i dolnej ściance klocka nakłuwamy niewielkie otworki, w które należy wcisnąć druciki stanowiące ręce i nogi. Ręce należy zrobić z cienkiego drutu (np. radiowy montażowy), natomiast nogi — z drutu ze spinaczy biurowych.

Uwaga: nogi należy zrobić dłuższe i dopiero w momencie prób zanurzania doświadczalnie obcinać. Nogi z drutu służą do właściwego obciążenia klocka. Gotowy nurek włożony do wody w szklance powinien pływać na powierzchni, lecz klocek może wystawać nad powierzchnię wody nie więcej niż 1.5 mm. Ewentualne wyważenie wykonujemy przez obcinanie lub przedłużenie drutu nóg.

Najlepiej do nurkowania nadaje się butelka po mleku. Butelkę wypełniamy całkowicie wodą i wkładamy nurka. Przyciskając lustro wody wewnętrzną stroną dłoni, zwiększamy ciśnienie w butelce i nurek opuści się na dno. Po zdjęciu dłoni nurek wypłynie do góry.

Jeśli nurek zbyt silnie nasiąknie wodą i przestanie działać, wystarczy wyjąć go i wysuszyć przed następną próbą.

Znajomość niektórych zjawisk fizycznych oszczędzi nain kłopotów i niespodzianek. Dlaczego po wlaniu wrzącej wody do szklanki szkło nagle pęka? Przyczyną jest nagle rozszerzanie się szkła pod wpływem temperatury. Jeśli rozgrzane nagle dno szklanki rozszerzy się bardziej niż ścianki boczne, to szklanka pęknie.

Pod wpływem temperatury rozszerza się nie tylko szkło, ale wszystkie materiały. Zrobimy we własnym zakresie prosty przyrząd mierzący liniową rozszerzalność pręta metalowego pod wpływem temperatury.

Do deseczki podstawy 1 (rys. 193) przykleimy i przybijemy dwa klocki drewniane 2 i J. W poziomym otworze wywierconym w klocku J osadzimy pręt metalowy 4. Może to być prosty odcinek drutu o grubości oko-

Rys. 193. Prosty przyrząd do doświadczeń o liniowej rozszerzalności metali

154