skanuj0006 (397)

Rys. 2. Fotografia przedstawia prof. Lorenza, za którym podążają „zafiksowane" na nim gęsięta.

(Według: H. H. Kendler, 1963, s. 248)

partnera zapoczątkowują to zachowanie, określone reakcje ze strony partnera pozwalają na jego kontynuację — zapobiega to krzyżowaniu się gatunków, partner z innego gatunku nie dostarcza na pewnym poziomie zachowania godowego odpowiedniego „wyzwalacza"). Innym przykładem reakcji piętna jest wytwarzanie się przywiązania matki do swoich młodych. Okresem krytycznym są tu pierwsze godziny po urodzeniu. Jeśli to przywiązanie nie nastąpi w owym okresie (np. w wyniku sztucznych ingerencji człowieka), młode mogą być odrzucone przez matkę.

Tak więc uczenie się w przypadku reakcji piętna przebiega niezwykle sprawnie i szybko (w porównaniu z uczeniem się zupełnie nowych form zachowania), ale jest wyznaczone i ograniczone wrodzonymi mechanizmami zachowania danego zwierzęcia. Reakcję piętna możemy porównać z freudowskim pojęciem kateksji, czyli fiksacji na określonych przedmiotach. Jest to ten rodzaj fiksacji, w którym wrodzona, ale początkowo rozproszona tendencja do reagowania kanalizuje się na jednym, określonym przedmiocie czy osobie. Jest sprawą dyskusyjną, na ile kateksje wytwarzające się u ludzi wywodzą się z pierwotnej formy reakcji piętna.

104