Foto0735

tinicji” pojęcia obronność, adekwatnego do współczesnego, szerokiego rozu-inienia bezpieczeństwa. Powodowało to powstawanie swoistej luki między pojęciami bezpieczeństwa i obronność, co nie ułatwiało zrozumienia odpowiadających im zjawisk i podejmowaniu efektywnych działań umacniających obronność i zapewniających bezpieczeństwo. Być może pytanie dotyczące tego, „czy można umacniać obronność, nie bardzo wiedząc, co się pod tym pojęciem kryje"? * dziś jest już mniej aktualne. Nie oznacza to jednak, że takich i im po* dobnych pytań nie należy stawiać. Wręcz przeciwnie.

Próbąjąe wypełnić lukę, jaka współcześnie istnieje jeszcze między po* jęciami bezpieczeństwo i obronność, moglibyśmy przyjąć, że obronność <w szerokim znaczeniu) - to całokształt właściwości danego podmiotu (człowieka, waleczności i bpołcczeństwa) oraz podejmowanych przez nich działań i stwarza" nych syi >vj'. w f-iiaojach z otoczeniem, służących zapewnieniu bezpieczeństwa,

M W* a u- "*j rzecz ąjmująs - obronność to swoista właściwość podmieni jp u i ( 7 podmiotów, systemów), rozpatrywana w wymiarze i    oraz podejmowane przez te podmioty działania,

ślużąee zapewnieniu wii bmiplwsćńgtwa,

Mówią' u wymiarze strukturalnym mam na myśli takie podstawowe struktury orpnizacyjne i systemy. Jak; rodzina, sikoia, zakład, Instytucja ezy też szerzej * państwo, ojczyzna = zarówno ta ,,mala” (chodzi o miąjscowość, re= glon), jak i la większa (kraj i\jezy§ty)i albo też w jeszcze szerszym znaczeniu = guropa* Matka /letnia czy też Nasza Galaktyka. Wieloletnie działanie i współdziałania ameFykańsktt^rosyjskie w budowle nowąj stacji kosmiczną), ale także współpraca krąjów europejskich w budowaniu systemu GALILEO zdają się potwierdzać tę najogólniejszą retlekąję,

W powyższym znaczeniu obronność moglibyśmy traktować jako swa* tsty rodzaj „odpornościowego układu imióunologieznego”, sprzyjąjąeego ze* równo właściwym, zharmonizowanym procesom rozwojowym wewnątrz dane* go podmiotu, jak również w Jego relacjach z bliższym i dalszym otoczeniem, Dzięki temu dany podmiot charakteryzuje się względnie dobrym samopoczu* ciem, wynikającym g m.in. - z poczucia bezpieczeństwa i siły. Siły * w znaczę* idu, Jakie pojęciu temu nadąje np, J. Rudnlański. Zdaniem tego autora³⁰⁷ siła w sensie prakscologicznym i społecznym, w odróżnieniu od definicji z dziedziny Fizyki, to zasadnie posiadane zasoby - tak w sensie materialnym, jak I informacyjnym i energetycznym, oraz umiejętność korzystania z niclt. Szczególnego podkreślenia wymaga drugi człon tego sformułowania. Chodzi o to, że jeśli na* wet ktoś posiada duże zasoby, lecz nie potrafi ich właściwie wykorzystać tzn. odpowiednio produkować, obracać pieniędzmi, umiejętnie analizować infonna* cjc. stosować właściwą strategię i taktykę walki (gry - uzup. M.C.) - to trudno ^w? J. Rudnioński. Sfero duchowo i moralno człowieka jako realna siło w walce zbrojnej i nie* rbrojnej. Iw:] Tradycje i współczesność etosu oficera WP. WAT. Warszawa 1997.

powiedzieć, że ma on siłę. Owszem, może mieć siłę, jeśli uświadomi sobie aktualne i potencjalne elementy swojej siły, ale i słabości; jeśli nauczy się korey-stać ze swoich zasobów i rozwijać je (z pożytkiem dla siebie i dla otoczenia -uzup. M.C.) w formie - prowadzonej z tym otoczeniem - specyficznej gry⁵⁰* kooperatywnej. Czyli potencjalnie może mieć siłę, lecz aktualnie jej nie ma. Dlatego też obecnie może go zwyciężyć (czyli też wygrać z nim w sensie kooperatywnym - uzup. M.C.) ten, kto ma mniejsze zasoby, ale większą umiejętność operowania nimi, większą sprawność działania. Na poparcie tej tezy historia dostarcza wielu przykładów.

Nie należy wszakże zapominać, że tak rozumiana silą wymaga również wytrwałości, uporu w dążeniu do celu. pokonaniu pojawiąjących się problemów 1 trudności. Jawi aię w tym miejscu refleksja dotycząca nie tylko roli rodziny i szkoły, ale i innych autorytetów, tak potrzebnych każdej grupie społecznej. Z punktu widzenia bezpieczeństwa i obronności jest to Jednak jeszoze stosunkowo słabo zbadane zagadnienie.

Wspomnianej wcześniej wytrwałości, ale I elastyczności - Jako warunków efektywnego działania I rozwoju - dobrze służy „spójność psychiczna", zarówno pojedynezego człowieka, jak I grup społecznych. Nic tylko zwiększa ona energię i koncentruje uwagę, lecz także przyczynia się do zachowania równowagi psyoliloznej I spoiooznej szczególnie wtedy, gdy w różnych sytuacjach ekstremalnych (np. w trudnych sytuacjach kiyzysowych) trzeba podejmować trudne, złożone decyzje, ale także sprawne, skuteczne I efektywna działania oraz współdziałania (patrz rys. 16).

Dotychczasowe badania wykazują, że ważnymi elementami przygotowania danego podmiotu do podejmowania coraz to nowych wyzwań, wykorzystywania szans i przeciwdziałaniu zagrożeniom są; a/ stan świadomości, w tym wiedza l sposób myślenia o bezpieczeństwie l obronności oraz | związane z nimi; b/ rozwiązania strukturalno-organlzaeyjne,

e/ n także technika, technologie i sposoby działania (współdziałania) służące rozwejowl l bezpieczeństwu.

IV związku z tym obronność - w szerokim znaczeniu * możemy traktować Jako całokształt właściwości danego podmiotu oraz stan Jego relacji * otoczę-nlem, przejawląjących się w podejmowanych przez ten podmiot działaniach w ikrach:

-    obiektywnej (kultury materialnej),

-    subiektywnej (świadomościowej, kultury mentalnej, dochowaj),

-    obiektywno- subiektywnej (kułtury organizacyjnej).

** M, Crozicr, E. Fricdbcrg. Człowiek i system. Ograniczenia działania zbiorowego. Warszawa 1982.

187