ekonomika (102)

• wyodrębniony przedmiot transakcji i wymiany, którym są usługi transportowe świadczone przez przewoźników różnych gałęzi transportu;

• miejsce spotkań, komunikacji i dokonywania zakupu usług, czyli rynki lokalne. regionalne, krajowe, międzynarodowe;

• funkcjonowanie mechanizmu rynkowego, odzwierciedlającego zależności rynkowe i pozwalającego przewidzieć zachowania uczestników rynku (wzajemne zależności między popytem, podażą i ceną. które prowadzą do stanu równowagi na rynku, określone warunki transakcji handlowych na rynkach konsumpcyjnych, środków produkcji, pracy i kapitału);

• procesy specyficzne dla rynku, możliwe dzięki stosunkom wymiennym (wymiana informacji pomiędzy uczestnikami rynku, negocjacje, konkurencja, badania popytu i podaży, marketing).

Rynek usług transportowych jest systemem wielokierunkowych powiązań i współzależności między stroną popytową i podażową, a jego sprawne funkcjonowanie jako mechanizmu wymiany usług transportowych jest uzależnione od jednoczesnego występowania systemów: informacji, regulacji warunków zawierania transakcji, płatniczego oraz przemieszczania osób i ładunków (rys. 7.1)°°.

Rys. 7.1. Struktura okładu rynkowego w transporcie

isódks D. Ruańska A. Rudńskj. O. Wyszomirski: Zarządzanie marketingowe na rynku usług transportowych Wy& UG. Gdańsk 2004, s. 35.

^s D Ruańska, A. Rudński. O. Wyszomiiski, op. cif., s. 34

2 punktu widzenia ogólnogospodarczego ważniejsze niż aspekt przestrzenny _/y_nlai jest dostrzeganie cech rynku i charakteru panujących na nim stosunków, gpfcyfika rynku transportowego wynika z cech usług transportowych. Cechy pjje, jak nierzeczowy charakter usług, jedność produkcji usług i ich konsump-niemożliwość produkowania usług na zapas, decydują o tym, że:

• na rynku transportowym brak jest gotowej oferty, strona podażowa oferuje gotowość wykonania usługi, a nie samą usługą i nie ma pewności, czy uzgodnionej z góry cenie będzie odpowiadała jakość usługi;

. w poszczególnych punktach rynku mamy do czynienia z dużym zróżnicowaniem cen i jakości usług;

•    istnieje duża liczba usług substytucyjnych, umożliwiająca stronie popytowej wybór gałęzi transportu, technologii transportu, przewoźnika i parametrów jakościowych usługi;

•    w transporcie mamy do czynienia z występowaniem rynków cząstkowych, zależnych od przedmiotu przewozu, relacji przewozowych i występujących postulatów przewozowych;

•    występują trudności z uzyskaniem stanu równowagi popytu i podaży na gałęziowych rynkach cząstkowych;

•    rynek transportowy może występować tylko na obszarze, na którym umiejscowione są środki produkcji transportowej, a to oznacza, iż jest zdeterminowany przestrzennie;

•    rynki transportowe są komplementarne w stosunku do rynków towarowych i całego otoczenia, a istnienie rynku towarowego jest warunkiem istnienia rynku transportowego;

•    podaż na rynku transportowym charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem pod względem wielkości firm, struktury organizacyjnej, formy własności, rodzaju świadczonych usług;

• popyt na usługi transportowe jest bardzo rozproszony, elastyczność popytu jest bardzo mała ze względu na to, że większość potrzeb transportowych ma charakter obligatoryjny.

fbpytowo-podażowe relacje na rynku transportowym kształtują się pod wpływem aspiracji i dążeń przedsiębiorstw i użytkowników. W związku z tym na rynku transportowym można wyróżnić dwa typy współzależnych stosunków;

• stosunki wymiany między sprzedawcami i nabywcami, którym towarzyszą procesy negocjacyjne;

¹ stosunki równoległe między sprzedawcami i między nabywcami, którym towarzyszą procesy konkurencyjne**¹.

BI

Ibidem, s. 36.