FunkcjonowanieRynku R07#8 239

—    dostępu do kapitału (zasobów pieniężnych) oraz możliwości jego zainwestowania.

—    oczekiwanego przez nich poziomu efektów (np. poziomu zysków).

Demonopolizacja oparta na inwestowaniu nowego kapitału krajowego lub zagranicznego może być tym sprawniejsza, im w szerszym zakresie dotyczy segmentów rynku wykazujących tendencję rozwojową i opanowanych przez monopolistów o średnich i małych rozmiarach działalności. W segmentach tych trzeba bowiem zgromadzić mniej kapitału, aby wejść na rynek, a więc bariera kapitałowa kształtuje się na niższym poziomie.

Stopień spełnienia oczekiwań dotyczących efektów zależy przede wszystkim od możliwości przezwyciężania przez potencjalnych konkurentów dwojakiego rodzaju ograniczeń wejścia na rynek, a mianowicie:

—    ograniczeń strategicznych,

—    ograniczeń strukturalnych.

Ograniczenia strategiczne są związane ze sposobem postępowania monopolisty na rynku. Ten sposób postępowania może się przejawiać w: 1) utrzymaniu rezerw zdolności wytwórczych, które umożliwiają elastyczne dostosowywanie się do wzrostu wielkości popytu. 2) kształtowaniu cen na takim poziomie, który dla potencjalnych konkurentów staje się barierą wejścia na rynek.

Ograniczenia strukturalne są związane z opłacalną skalą działania oraz poziomem kosztów. Jeżeli udział w rynku, umożliwiający opłacalną skalę działania, nie jest możliwy do osiągnięcia przez potencjalnego konkurenta, to wejście na rynek nie może mu zapewnić oczekiwanego poziomu zysku. Koszty ponoszone przez działającego na rynku sprzedawcę kształtują się z reguły na niższym poziomie niż koszty, które musi ponosić sprzedawca wchodzący na rynek. Sprzedawcy wchodzący na rynek stają więc przed koniecznością przezwyciężania bariery opłacalnej skali działania oraz związanej z tym bariery relatywnie niskiego poziomu kosztów.

Proces demonopolizacji, połączony ze zmianami struktury podmiotowej rynku, prowadzi do zmian relacji między różnymi jeg° formami. Pod wpływem demonopolizacji wzrasta liczba segmentów rynku, w których występuje duopol i oligopol oraz maleje liczba segmentów zmonopolizowanych. Każdej z tych form rynku towarzyszy kształtowanie się podstawowych kategorii ekonomicznych na odmiennym poziomie (tablica 13).

Tablica 13

Cena, ilość oraz zysk w różnych formach rynku

Kategorie ekonomiczne	Monopol (M)		Duopol (D)		Olieopol (O)		Polipol (P)
Cena	M	>	D	>	0	>	P
Ilość	M	<	D	<	0	<	P
Zysk	M	>	D	>	0	>	P

Na podstawie przedstawionych w tablicy 13 relacji można stwierdzić, że proces demonopolizacji rynku staje się źródłem relatywnego wzrostu wielkości podaży, relatywnego spadku poziomu cen oraz odmiennej redystrybucji zysku wśród podmiotów rynku. Zmiany te ■wynikają z odmiennego znaczenia oraz hierarchii poszczególnych parametrów działania w różnych formach rynku.