ekonomika (103)

rrocny negocjacyjne mogą mieć zróżnicowany zakres przedmiotowy Przedmiotem negocjacji może być cen a. jakość usług, ilość sprzedawanych lub kupowanych usług oraz warunki oiginiacyjno-technicai* ich wymiany. JVj niektórych rynkach komunikacji pasażerskiej regularnej (komunikacja miejska, kolejowa, lotniczaI przedmiot wymiany, ceny i warunki organizacyjno-technJcz-ne są ustanowione przez odpowiednie organizacje I nie podlegają negocjacjom.

Procesy konkurencyjne występują między sprzedawcami lub nabywcami usług transportowych w zależności od relacji w wielkości popytu i podaży (czy występuje nadpodaż usług, czy ich niedobór). Procesy te obejmują:

• gromadzenie oraz porządkowanie przez uczestników procesów konkurencyjnych mformsqi o innych uczestnikach tych procesów jako podstawy po. dejmowania decyzji;

• podejmowanie decyzji o reakcji sprzedawcy (nabywcy) na postępowanie innych sprzedawców (nabywców) lub o sposobach reagowania przez danego sprzedawcę (nabywcę) na postępowanie innych uczestników procesu konkurencyjnego

Pomiędzy procesami negocjacyjnymi i konkurencyjnymi występuję przyczyno-wo-skutkowe zależności których przebieg zależy od sity przetargowej sprzedawców i nabywców. Wpływ na siłę przetargową poszczególnych stron rynku transportowego ma struktura podmiotowa i przedmiotowa rynku oraz zakres i sposób interwencji państwa .

72. Funkcję rynku usług transportowych

Rynek transportowy spełnia sześć istotnych funkcji**³:

•    realizacyjną;

•    informacyjną;

•    regulacyjną;

•    weryfikacyjną.

•    integracyjną;

•    kitowania innych rynków.

Funkcja realizacyjna jest podstawową funkcją rynku transportowego. Polega ona na realizacji procesu wymiany usług transportowych na rzecz pasażerów i ładunków, a rynek jest swoistym katalizatorem, który ułatwia zawarcie transakcji kupna-sprzedaży, l/łatwia on odnalezienie się właściwego przewoźnika i użytkownika. Dobrze zorganizowany rynek, zwiększa szansę sprzedaży usług

ⁿMM.s37.

^m W. Grzywacz.). Bumewia, op. o/., s. 307-310.

przez przedsiębiorstwa oraz zwiększa użytkownikom możliwość pełniejszego zaspokojenia potrzeb.

Rynek dostarcza informacji o stopniu zgodności popytu z podażą, o równowadze lub jej braku, o zaburzeniach w funkcjonowaniu rynku. Prowadzi także jo publicznego ujawnienia cen stosowanych przez przewoźników*.

Zakres funkcji regulacyjnej obejmuje gromadzenie, przetwarzanie i przekazywanie informacji oraz podejmowanie racjonalnych decyzji w zakresie rozwoju transportu. Rynek transportowy tak oddziałuje na działalność transportową, aby jak najlepiej dostosować ją do bieżących i przyszłych potrzeb użytkowników. Rynek reguluje przepływ informacji o występujących potrzebach i możliwościach ich zaspokojenia, a także przepływ informacji między przewoźnikami. Działanie funkcji regulacyjnej rynku polega również na zbieraniu informacji i podejmowaniu decyzji dotyczących zasilania transportu w środki produkcji i silę roboczą. Przykładowo, informacje o spodziewanym wzroście popytu mogą skłonić przedsiębiorstwa do zwiększonego inwestowania w tabor i zatrudnienia dodatkowych pracowników. Informacje o niewłaściwym funkcjonowaniu rynku, czy innych zaburzeniach, docierające z rynku do administracji państwowej, mogą być podstawą do podjęcia działań w celu poprawy zaistniałej sytuacji. Sprawność procesów regulacyjnych decyduje o stopniu zaspokajania zgłaszanych potrzeb, a informacje o stanie rynku stanowią podstawę podejmowania decyzji o właściwym rozmieszczeniu zasobów produkcyjnych²⁵⁵.

Na rynku transportowym dokonuje się społeczna weryfikacja użyteczności poszczególnych usług transportowych, ukazująca, na które rodzaje usług nie ma zapotrzebowania. Przyczyny zaniku popytu mogą być różne:

•    zmiana struktury rodzajowej przepływającej masy towarowej (zwiększenie produkcji towarów wysoko przetworzonych może prowadzić do zmniejszenia popytu na przewozy ładunków masowych);

•    zbyt niska jakość oferowanych usług, nieodpowiadająca wymaganiom użytkowników;

•    zbyt wysoka cena usługi i istnienie tańszych substytutów.

Rynek usług transportowych poprzez tworzenie powiązań transportowych integruje działalność społeczno-gospodarczą poszczególnych podmiotów gospodarczych, regionów i państw. Poza tym umożliwia powiązanie ze sobą przedsiębiorstw przemysłowych i handlowych, różnych branż i gałęzi produkcji, instytucji i urzędów w jeden organizm gospodarczy. Integracja może przyjmować dwie formy :

•    integracji poziomej, która polega na powstawaniu pewnych związków lub współpracy rynkowej firm o tym samym profilu działalności (podmioty te

** Ekonomia transportu Red.) Burnewicu. op. dl., i. 123. ®D Rudńska, A. Kuciński, O. Wyszomiiski, op. di., s. 41. ® Ibidem, s. 41-42.