galvip

JERZY RUDZIK

Wpływ przygotowania psychicznego zawodników na osiąganie sukcesów w piłce nożnej

Wiele przykładów - choćby z ostatnich Mistrzostw Świata we Francji - dowiodło, że „tajemnic” sukcesów i przyczyn niepowodzeń nie należy zawężać jedynie do wniosków odnoszących się do formy i jakości pracy treningowej. Konieczne jest docenienie wpływu reakcji psychicznych na przebieg spotkań piłkarskich, podejmowanie prób psychicznego nastawienia, które w połączeniu z przygotowaniem techniczno-taktycznym i fizycznym zawodników pozwala osiągnąć sukces.

Znane i powszechnie stosowane metody treningowe stawiające za podstawowy cel osiąganie maksymalnej sprawności układu ruchowego nie zawsze decydują o powstaniu niezbędnej dyspozycji psychicznej w czasie meczu. Śzybkie tempo gry, napięcie meczowe, bezpośrednia walka z przeciwnikiem, obecność emocjonalnie reagujących widzów - wpływają na powstawanie silnych i różnorodnych emocji u zawodników. Te okoliczności nie sprzyjają wykazaniu umiejętności, które zawodnik demonstruje na treningach, gdyż powodują one obniżenie potencjału wysiłkowego.

Jest rzeczą wiadomą, że na przebieg występu piłkarza znaczny wpływ mają chwile poprzedzające rozegranie meczu, wywołujące niekiedy objawy korzystne (gotowość startowa), jak i niesprzyjające (emocje przedstartowe), powodujące odmienne nastawienie. Jeśli do tego dodamy zwiększone napięcie mięśniowe powodujące nienaturalne zachowanie - przyruchy, skrępowanie, a nawet lęk i niepewność, to stanie się zrozumiałe, dlaczego w czasie gry zawodnik nie zawsze jest w stanie pamiętać

0    planowanych założeniach i myśli tylko o tym, by nie popełnić błędu.

To wszystko stawia przed trenerem zadanie doprowadzenia zawodnika do wiary w sukces, koncentracji, ruchów swobodnych

1    płynnych. Uwagi trenera muszą być podawane tonem spokojnym a jednocześnie pełnym wyrazu, w nastroju skupienia i przy wygodnej pozycji słuchających. Wartość sugestywnego oddziaływania daje szczególnie znać o sobie wtedy, gdy dochodzi do spotkania dwóch równorzędnych partnerów. Ten z nich, który szybciej potrafi opanować przejawy chaosu i nerwowości, zaczyna przeważać, a to już może decydować o sukcesie.

Im większe znaczenie dla drużyny ma wynik spotkania, tym łatwiej ją zmobilizować. Dlatego też mecze przy końcu sezonu, decydujące o miejscu drużyny w tabeli, charakteryzują się walką. Trudniej o mobilizację zawodników na początku sezonu, kiedy cel jest odległy. W tych warunkach należy podnieść zainteresowanie samą grą, stawiając przed drużyną zadania, które mogą poszczególnych zawodników szczególnie zmobilizować. W sytuacji, kiedy silna drużyna ma spotkanie ze stosunkowo słabym przeciwnikiem, przygotowanie piłkarzy pod względem psychicznym polega na pokonaniu u nich "samouspokojenia” i pewności w łatwe zwycięstwo. Istotnym warunkiem sukcesu jest ...nastawienie na sukces. Zapewne każdy słyszał powtarzane przy najrozmaitszych okazjach wezwanie: myśl pozytywnie!. Hasło to powinni słyszeć - i to jak najczęściej - piłkarze, szczególnie wówczas, gdy czeka ich udział w ważnym meczu. Optymizm wróży w sporcie sukces, pesymizm jest zapowiedzią porażki.

W tym miejscu warto zwrócić uwagę na rolę autosugestii - sugestii pochodzącej od siebie samego. W ten sposób można np. poprawić celność strzału sugerując sobie uprzednio: w trakcie składania się do strzału skontroluję ułożenie ciała oraz swoją pozycję w stosunku do światła bramki. Chociaż sposobów „myślowego” przygotowania uczestnika do meczu znajdziemy wiele, to jednak ich skuteczność bywa ograniczona, o ile sposób oddziaływania nie odpowiada konkretnej sytuacji i cechom charakteru piłkarza. Atmosfera zawodów, obserwacje przeciwników i zgromadzonej publiczności, boiska i warunków gry - są to bodźce mogące być sprawcą podniecenia, czasami zbyt wczesnego i nadmiernego. Przez wmawianie sobie, że wszystko, co towarzyszy rozegraniu meczu jest nic nie znaczącą oprawą, a spotkanie nie decyduje o miejscu zespołu w tabeli, neutralizuje się zwiększoną pobudliwość, pozwala na grę bez obciążeń. W stosowaniu takiej autosugestii należy zachować jednak pewien umiar, aby nie doprowadzić do całkowitego uspokojenia, które łatwo przechodzi w obojętność i w rezultacie powoduje niepowodzenie.

Zdecydowana większość piłkarzy przystępuje do meczu z mocnym postanowieniem zwycięstwa. Przekonywanie siebie o konieczności odniesienia sukcesu nie powinno być wyłącznie przejawem skrytych marzeń, lecz wynikiem szansy opartej na własnych umiejętnościach. Zmuszanie siebie do przyswajania myśli „zwycięstwo”, ma niewątpliwe uzasadnienie, choć łatwo je podważyć, gdy stosowane jest jako jedyna forma nastawienia słabo zaawansowanych piłkarzy w obliczu spotkania z partnerem o ustalonej, wysokiej klasie.

Reasumując - podejmowanie prób wywołania pożądanych stanów psychicznych winno polegać na uświadomieniu sobie prezentowanego poziomu, znalezieniu sposobów jego wykorzystania, w połączeniu z założeniem, że walka będzie trudna, wymagająca wykazania się nieustępliwością, bojowością, za-dziornością, zdolnością do najwyższych poświęceń i umiejętnością podporządkowania indywidualnych predyspozycji dla dobra zespołu.

Jeżeli do tego dodamy odporność na niepowodzenia i naturalną chęć zwyciężania, jest wielce prawdopodobne, że zawodnik będzie grał na miarę swoich możliwości, a zespół będzie w stanie nawiązać walkę z najlepszymi i odnosić sukcesy.

30