ekonomika (14)

26 1. Ihynfort |iłu pcifdnuoi badiAfkonomlaoi^ch

* kształtowania systemów transportowych, badanie tendencji rozwojowych; S kierunki polityki transportowej.

Z perspektywy przedsiębiorstw transportowych do najważniejszych problemów można uliayć

•    opłaalnok świadczenia usług transportowych (rentowność);

•    finansowanie działalności bieżącej i inwestycji rozwojowych;

•    zachowanie przedsiębiorstw transportowych na rynku (warunki konkurencji określenie swego miejsca na rynku, wypracowanie skutecznej strategii konkurencji dostosowanie oferty do zmieniających się potrzeb rynku, wchodzenie do ugrupowań i struktur kapitałowych);

S efektywność wdrażania innowacyjnych rozwiązań (technologicznych, organizacyjnych, systemów informatycznych).

1.6. Metodologia ekonomiki transportu

Ekonomika transportu powinna posługiwać się takimi metodami, które uwzględniają specyfikę działu transportu. Dane gromadzone w celach badawczych, a także modęle analizy konstruowane na ich podstawie, są odmienne od sporządzanych w innych działach gospodarki.

W związku z tym. mimo że ekonomika transportu nie tworzy specyficznych metod badawczych, jak ma to miejsce w naukach eksperymentalnych, można wskazać tu następujące cechy charakterystyczne metod i instrumentów badawczych:

* aplikacja ogólnych zasad ekonomii w transporcie:

-    analiza relacji popyt - podaż na rynku usług transportowych,

-    badanie zyskownośa i rentowności w skali przedsiębiorstwa,

| badanie uwarunkowań makroekonomicznych funkcjonowania transportu: ruchu cen, skali opodatkowania czynników produkcji i świadczonych usług,

-    ocena opłacalności przedsięwzięć rozwojowych,

-    ocena wpływu transportu na bilans płatniczy kraju;

* tworzenie specyficznych dla transportu narzędzi pomiaru:

-    użybe specyficznych dla transportu mierników: wielkości produkcji (kilometry, tonokilometry, pasaże ro kilometry, to no kilometry na 1 km sieci), charakteryzujących eksploatację taboru (wozołdlometry, wozogodzi-ny) itd.,

-    wzbogacanie ogólnych formuł rachunku ekonomicznego aspektami specyficznymi dla transportu (np. natężenie przewozów wyrażone liczbą pojazdów na dobę, przy ocenie efektywności budowy autostrad);

1.7 ftxtzuł błdaiS tranfortowych mtyłiy 4i»dńi\y inuld

•    tworzenie rozbudowanego zestawu wskaźników analizy ekonomicznej, odzwierciedlającej bogactwo specyfiki technologicznej i organizacyjnej transportu:

-    wskaźniki wykorzystania majątku,

-    wskaźniki wykorzystania zdolności ładunkowej,

-    wskaźniki rozproszenia przewozów w czasie (odzwierciedlenie zjawiska sezonowości),

-    wskaźniki rozmieszczenia przestrzennego;

•    stosowanie specyficznych dla transportu metod ewidencjonowania stanu istniejącego i zachodzących procesów:

-    ankietowanie firm przewozowych,

-    badania ankietowe i wywiady przeprowadzane wśród użytkowników usług transportowych,

-    obserwacje natężenia ruchu na drogach,

-    rejestracja miejsc i przyczyn powstawania wypadków;

•    konstruowanie specyficznych dla transportu modeli analizy; w prostym modelu badania popytu na dany towar bierze się pod uwagę przeważnie jego ilość i cenę oraz dochody społeczeństwa, w transporcie model popytu jest dodatkowo zależny od czasu transportu, odległości przewozu, dostępność, ceny konkurencyjnych ofert, ceny paliw i środków transportu (trzeba też określić skłonność do zastępowania transportu publicznego przez motoryzację indywidualną);

•    budowanie modeli analizy symulacyjnej przewidywanych wyników takich przedsięwzięć, jak inwestycje infrastrukturalne i taborowe, zmiany strukturalne i organizacyjne (np. jakie efekty przyniesie wydzielenie z przedsiębiorstwa transportowego produkcji pomocniczej - remontowej, budowlanej, oddzielenie infrastruktury od działalność przewozowej itp.), zmiany w systemie finansowania, zmiany w systemie podatkowym ocena konkurencyjność przedsiębiorstwa na rynku itd.; modele tworzone techniką komputerową pozwalają ustalić orientacyjną wielkość spodziewanych efektów przy wyborze różnych wariantów.

1.7. Podział badań transportowych między dziedziny nauki

Zjawiska transportowe są badane przez różne dyscypliny nauki w zależność od zakresu zainteresowań danej nauki i metod badawczych przez nie stosowanych. Do dyscyplin naukowych zajmujących się transportem zaliczymy:

*    ekonomikę transportu;

•    geografię transportu;