ekonomika (161)

gd*

K„ — koszty wiosnę,

K, - niepafaytr koszty użytkowania infrastruktury, K, - koszty kongestu,

K_t - pozostałe koszty zewnętrzne

Koszt własny jest częścią składową kosztu społecznego, ale jest w całości pokrywany przez użytkowników transportu w cenie usługi transportowej.

Koszty użytkowania infrastruktury ustala się za pomocą rachunku kosztów krańcowych, czyli jaki koszt spowoduje włączenie do ruchu dodatkowego środka transportu. Każdy użytkownik powinien pokrywać koszty korzystania z infrastruktury, ale obecnie stosowane instrumenty obciążenia użytkowników kosztami infrastruktury nie są wcale lub są tylko częściowo związane z faktycznymi kosztami jej użytkowania. W transporcie drogowym celowi temu służą roczne podatki od posiadania pojazdów i podatki zawarte w cenie paliw. W transporcie kolejowym i żegludze śródlądowej uregulowania są jeszcze bardziej zróżnicowane. W przypadku transportu kolejowego w jednych krajach opłaty są uzależnione od przebiegu pociągu, w innych płaci się jednolitą opłatę za posiadanie taboru, a w jeszcze innych dostęp do infrastruktury kolejowej jest wolny od opłat .

Koszty kongestii są pieniężnym odzwierciedleniem strat czasu personelu i taboru, wzrostu zużycia paliwa i wydłużenia czasu wyłączenia przewożonych towarów z ich normalnego użytkowania, spowodowanych pojawieniem się dodatkowych pojazdów w ruchu. Zjawisko kongestii, szczególnie drogowej, ma

lab. 9.4. Klasyfikacja kosztów społecznych transportu

/ Kategoria kosztu	Koszty społeczne
	Koszty własne	Koszty zewnętrzne
/ Koszty środowiskowe	1 Własna niekorzyść	1 Niepokryte koszty środowiskowe
/ Koszty wypadków /	1 Koszty pokryte przez 1 ubezpieczenie Koszty własne wypadków	1 Niepokryte koszty wypadków
1 Koszty kongestii	Strata własnego czasu	Koszty straty czasu przez innych
Koszty infrastruktury l___1'	Koszty pokryte przez użytkowników i podatki	Miepokryte koszty infrastruktury

Źródło: Towardsfairandegiaenl pricingin transport. Policy optionsfor internalising łhe aclernal costsof trans-port m tir Europom Union. Gram Paper. COM (95) 691 finaL

W

Towards. ., op. cit, s. 17.

_jvVńj negatywny aspekt jako koszt zewnętrzny pracodawców i całego spoleczeń-przez globalną stratę czasu i energii. Przykładowo, w przypadku kongestii drodze kierowca traci 10 min własnego czasu, ale implikuje 45 min straty cza-pi innych użytkowników**.

Pozostałe koszty zewnętrzne i pochodne obejmują szkody ponoszone przez gjjtszkaóców terenów przyległych do infrastruktury transportowej. Są to niepokryte koszty zanieczyszczenia środowiska naturalnego, hałasu, wypadków, ujmowania terenów pod infrastrukturę oraz koszty utrudnień spowodowa-pydi przez dany środek przewozowy użytkownikom innych środków transportu.

W celu określenia kosztów społecznych transportu przyjęto procedurę stałej ewidencji kosztów użytkowania infrastruktury, opracowano metody wyceny wartości czasu traconego w transporcie i metodologię szacowania strat ekolo-