Geografia turyzmu6

bl I. Il*młitii i /iikres gcogntlii twryz.mii

T. Bartkowski |1977. 431 uważał, żc „turyzm lo tylko podróżowanie...”, co oznacza bardzo wąskie traktowanie zjawiska (w innym miejscu tej samej pracy -na stronie 59 - T. Bartkowski stwierdza jednak, że termin „turyzm” jest szerszy niż określenie „turystyka”, co jednak nie przeszkadzało mu konsekwentnie używać zwrotu „geografia turystyki”).

W przedstawianej książce turyzm jest rozumiany podobnie, jak w definicji S. Pietkiewicza i S. Żmudy. Zdaniem autora turyzm jest złożonym zjawiskiem obejmującym społeczno-kulturowe, gospodarcze, prawno-polityczne, przyrodnicze I przestrzenne uwarunkowania oraz przebieg i następstwa turystyki.

Tym samym jest określeniem znacznie szerszym od pojęcia „turystyka”.

Geografia turyzmu jest najczęściej definiowana jako dyscyplina geografii /ujmująca się przyrodniczymi oraz antropogenicznymi uwarunkowaniami i następstwa mi ruchu turystycznego. W geografii polskiej terminu tego użył po raz pierwszy S. Leszczycki [1932], który zdefiniował geografię turyzmu (lub turystyki) jako dyscyplinę zajmującą się określaniem walorów turystycznych krajobrazu oraz badaniem możliwości ruchu turystycznego z uwzględnieniem istotnych cech pierwotnych krajobrazu i jednocześnie ustaleniem racjonalnego wykorzystania ekonomicznego tego ruchu. Z kolei zdaniem T. Bartkowskiego [1977, 72], który postanowił ustosunkować się do definicji S. Leszczyckiego, podstawowym zadaniem geografii w badaniu ruchu turystycznego powinno być obiektywne szacowanie walorów turystycznych krajobrazu, jego cech istotnych, a jednocześnie typowych. Prowadzenie takiej analizy wymaga badania genezy i typu wykształcenia krajobrazu, gdyż w przeciwnym razie wszelkie określenia będą powierzchowne, subiektywne i często polegające na chwilowych przeżyciach lub nastrojach. Do prze-ptowadzenia klasyfikacji regionalnej ruchu turystycznego w opinii T. Bartkowskiego nadaje się więc jedynie metoda geograficzna.

Określenie „geografia turyzmu” było również używane przez M.I. Mileską 1I9(>3], która uważała, że zajmuje się ona badaniem stosunków między przyrodniczymi zasobami środowiska geograficznego ujętego w jednostki o określonym typie krajobrazu naturalnego (kompleksy przestrzenne) a aktualnym stanem i dalszymi możliwościami wykorzystania tych zasobów przez historycznie określone społeczeństwo. Rozumienie geografii turyzmu przez M.I. Mileską jest raczej dosyć wąskie. Podobnie wąsko traktują ją autorzy wspomnianego już Słownika pojęć fit-oarajicznych, których zdaniem geografia turyzmu to „studium warunków turystycznych terenów, na których turystyka się rozwija lub może i powinna się rozwijać” 1 Pietkiewicz, Żmuda 1973, 517]. Z tego też powodu definicja ta spotkała się z szeroką krytyką T. Bartkowskiego [1977, 71-74], który z kolei zaproponował własne określenie geografii turyzmu. Zdaniem cytowanego autora jest to „nauka z dziedziny geografii społeczno-ekonomicznej obejmująca sobą wszystkie formy rekreacji czynnej wywołane migracją ludzi oraz reperkusje w dziedzinie ekonomicznej (usługi, rozwój infrastruktury)” |Rudkowski 1977, 7H|

Znacznie węziej rozumiała gcogmlię łmyziim wspomniana już A. Bogucka |Zagadnienia terminologii w geogmfu Uuwtnn... 1976, 18], która podczas spotkania naukowców zajmujących się turystyką w Krakowie w 1974 r. podała, że jest to dyscyplina zajmująca się „badaniami ruchu turystycznego we wszystkich jego formach, badaniem powiązań między problemami turystycznymi a środowi skiem geograficznym (tj, środowiskiem biologicznym zawierającym elementy zagospodarowania przestrzennego)”. Trudno uznać tę definicję za udaną (np. budzi wątpliwości określenie „problemy turystyczne”, może raczej należy mówić o z ja wiskach turystycznych), zwłaszcza z powodu specyficznego definiowania przez autorkę środowiska geograficznego.

Cytowany już W.S. Prieobrażenski [Zagadnienia terminologii w geografii ta ryzmu... 1976, 24] traktuje geografię turyzmu jako „gałąź geografii ekonomicznej, która zajmuje się: (1) rolą turyzmu i przemysłu turystycznego w rozwoju gospo datki, (2) terytorialnymi formami organizacji gospodarczej działalności człowieka w kraju czy w regionie”.

Uczestniczący w tej samej konferencji badaczy zajmujących się geografie/, nymi aspektami turystyki (zorganizowanej przez Międzynarodową Unię Geogtu l iczną) niemiecki geograf G. Jacob [Zagadnienia terminologii w geografii tary 1976, 18] uważał, że geografia turyzmu (nazywana przez niego w języ ku niemieckim Fremdenverkehrsgeographie) jest dyscypliną zajmującą się bada niem: (1) struktury przestrzennej ruchu turystycznego przy podziale na terytoria, obszary ruchu turystycznego i miejscowości ruchu turystycznego, (2) /różnico waniem przestrzennym społecznych i przyrodniczych podstaw i założeń turystyki, (.1) zmiennym oddziaływaniem ruchu turystycznego na inne sfery struktur te ryt o lialnych.

Jedną z szerzej sformułowanych definicji geografii turyzmu jest określenie zaproponowane przez J. Warszyńską i A. Jackowskiego [1978, 15-161, których zdaniem: „Geografia turyzmu zajmuje się analizą form i relacji przestrzennych zjawisk turystycznych oraz związanych z nimi procesów oddziałujących na prze

sii zeń. Bada:

•    przydatność przestrzeni na potrzeby ruchu turystycznego z uwzględnieniem jego form oraz sezonowości,

•    oddziaływanie zjawisk turystycznych na przestrzeń,

•    zachodzące w przestrzeni procesy spowodowane występowaniem zjawisk turystycznych”.

W opinii cytowanych autorów zakres badawczy geografii turyzmu „czyni z niej naukę interdyscyplinarną i syntetyzującą na pograniczu nauk przyrodniczych, społecznych i ekonomicznych", a lym samym „w pełni uzasadnia uznanie jej za odrębną dyscyplinę geograficzną" |VVjłpi*yrtskn. Jackowski 1978, 351.

Z kolei w ocenie V. I liii    geograf i« turyzmu zajmuje się badaniem prawidłowości i uwariumwait¹    wistym rozmieszczeniem turystyki