ekonomika (34)

66 3. Iran ’P—

nego, niedokonywania aktualizacji wartości majątku wraz z ruchem cen oraz wzrostu cen na usługi transportowe.

Majątkochłonność jest to relacja wielkości zasobów majątkowych (środków trwałych brutto) do wielkości produkcji wytworzonej za ich pomocą. TVansport jest działem gospodarki o bardzo wysokiej majątkochlonności i w krajach rozwiniętych udział majątku transportowego w majątku ogółem waha się w okolicach 20%.

Majątkochłonna jest zwłaszcza infrastruktura transportu, ale także urządzenia przewozowe, trakcyjne, przeładunkowe należą do środków trwałych o wysokiej wartości. W Polsce procentowy udział transportu w wartości majątku narodowego stale maleje, co w znacznej mierze wynika z wysokiego stopnia zużycia majątku (tab. 3.1). Dopiero przed wejściem Polski do Unii Europejskiej przedsiębiorstwa transportowe zaczęły inwestować w nowy tabor i bazę magazynową, co poskutkowało częściowym odtworzeniem majątku (obecnie majątek

lib. 3.1. Majątek polskiego transportu w latach 1995 i 2003

a transportu i    i aj7^    __

Źródło: opracowanie własne na podst roczników statystycznych GUS; środki trwale w gospodarce narty danej u 2003 r GUS, Warszawa 2004.

w transporcie charakteryzuje się nieco mniejszym stopniem zużycia). Zużyde majątku jest zróżnicowane w poszczególnych gałęziach transportu, a szczególna dysproporcja jest między transportem lądowym, a wodnym. W transporcie wodnym zużycie środków przewozowych oraz maszyn i urządzeń technicznych w 2003 roku przekroczyło 80%“.

Współczynnik majątkochłonności obliczony dla transportu wynosi 2,78 min zl/mln PKB, Wskaźnik ten można zinterpretować w ten sposób, że do wyprodukowania usług transportowych o wartości 1 min zł trzeba posiadać majątek o wartości 2,78 raza większej.

Pracochłonność oznacza wielkość nakładów pracy zużytej do wytworzenia określonego dobra (usługi) lub do wytworzenia jednostki wartość produkcji. W przedsiębiorstwie miarą pracochłonność są jednostki czasu odniesione do pracownika, który wykonuje określone zadania produkcyjne; wyraża się ją w jednostkach czasu pracy na jednostkę produkcji. Pracochłonność jest odwrot-nośćą wydajność pracy. W zależność od punktu odniesienia (konkretnego wyrobu, produkcji przedsiębiorstwa, produktu narodowego) są stosowane różne metody i miary jej oceny. Współczynnik pracochłonność może być mierzony za pomocą czasu pracy lub kosztów robocizny”.

Pracochłonność może być odnoszona do całej gałęzi gospodarki, co oznacza, że w danej branży do wyprodukowania wyrobu lub usługi wymagany jest określony nakład pracy człowieka. Wysoka pracochłonność transportu generuje dużą liczbę miejsc pracy. Zatrudnienie w transporcie w 2004 roku miało prawie 403 tys. osób, co stanowiło 4,7% ogółu zatrudnionych w całej gospodarce.

3.3. Transportochłonność gospodarki narodowej

Transportochłonność gospodarki narodowej jest to stan zaangażowania działalność transportowej w działalność innych działów gospodarki narodowej oraz działalność społeczną, a także indywidualne potrzeby ludność. Przez stan zaangażowania działalność transportowej należy rozumieć stan zaangażowania pracy żywej i uprzedmiotowionej przy transportowej obsłudze występujących potrzeb”.

Wielkość transportochłonność gospodarki narodowej zależy od:

■ wielkość i struktury produkcji rzeczowej;

• lokalizacji bogactw naturalnych i poszczególnych rodzajów działalność gospodarczej (regionów przemysłowych, rolniczych itp.);

⁶²    Środh trwale w gospodarce narodowej w 2003 < GUS, Waiszawa 2004.

⁶³    Nowa encyklopedia powszednia PWN. http://encyklopedia.pwn.pl/59643_l.htnil z 30.06.2005. ^M Transport. Red. W. Rydzkowski, K Wojewódzka-Król. PWN, Warszawa 2005, s. 4.