HPIM9211

Jnk znnutne uKk/oc v* skorelowane it /mieniu mexak<R%. un. jeSli kb ;o/kt₄ <ly różną w puszczególnwh giupKb portwwmiyck M«(nt je fijzywać

Ctctt) cytowanym prrytbdem inateu ukiuki wikłanej jest *_łf tomików W Hitthofnc znsjMa wę ełcklrowik Przeprowadzono w niej ck^. rymem. kuicy wykazał, u po zwiększcNU oświetlenia w luli (ubcycinti wzrosła ^ Ojjnok' piacy taruj jednak o'u/ik> w. ze przyczyna tej zmiu? ^ nczej U-,. te(M robasndi*. k Urt vc Ai«i UBlcmtPil wybieraj*. kh do ud/ialu w ^ pct>Tntn;»t. Mant) to wcm zmienny uboczna (Parzenic), bon d/iala w grupie t,_v peotwaulMi. i mc d/uU wgruptc koiuntocj.

Trato* mWuM

2c«iKtrnu wfuM e V*pci>mcnm decyduje o tym, juk szeroko można uogólnić w> mi albo kucki • CD M podstawy. by oczekiwać. ic wynik odtwoi/> są w innych h niuŁich W zależności od (ego, lak rozumiemy tę inność, mamy lny rodzaje traf*

umeirzM!

IrifwKc popalać? jni CD *y»k odtworzy s* w innych populacjach? W ekspery. pffnę pup? j»fo*iu»czc repre/c.n.K sztuczne populacje zdefiniowane przez war. toki aatm tkakm Ak bndydaci z których twórz? sic P»P). należ* do po {HiLecjt realnej rnp. siwokJjuści ze szkół)’ w Kożuszkach) Dlatego ma sens pytanie, _f/y wynik eksperymentu w Koluszkach wolno uogólnić na wszystkich szóstoU* km u kraju Odpowiedz ru to pytanie zależy od lego. czy dzieci z Kożuszek wyrój. tam '■! pod względem ttbej zmiennej, która wchodzi w interakcje ze zmienną r* alezna Jelli uk, to odkrycie me odtworzy sic poza Koluszkami

ZaJOimy. zc badamy wpiyu warunków, w których uczniowie wypowiadaj) siC o WJ szkole, na poziom krytycyzmu ich wypowiedzi. Eksperyment w K*> zuszbch przynosi wyraźny wynik wypowiedzi anonimowe były znacznie bardziej krytyczne niż wypowiedzi, które trzeba było podpisać. Ak w dużej szkole warszaw ikici laka rolnica mogliby ac n* pojawić. gdyby tamtejsze dzieci mniej obawiały sk kary za jawne wyrażenie kr>t>ti. jak pokazuje rys. 3.1. obawa przed karą wchodzi w KSerakcjc ic zmienna nkżakzrą warunki wypowiedzi wpływaj) na krytycyza traczej. gdy otwwz jest niska, nu gdy obawa jest wysoka. W tym samym duchu kwestionuje się trafność meta eksperymentem z udziałem studentów, ponieważ uważa sk. ze rum om wyzsze poczucie psoowioi ud swoim życiem niż kh pet ord rówieśnicy, a u imeoat wchodzi w interakcję z licznymi zmiennymi nieb-leżflym

Jak widie, odtworzeniu sk wyniku w innych populacjach zagraża me kaidi tomica miedzy populacja eksperymntabą a tymi populacjami, lecz tylko różnią pod względem zmiennych. które wchodzą - interakcję ze zmienna mezaJeżmi Trud no z góry wytłoczyć laka interakcję, toteż tnfnoic populacyjna ekiperymentu jest zmztpfobkmityciM

‘ ft> iwprlita mitu    HbnłmM utm udfKmutwyohk* ' .utUw' *-»■>

elr mmm w ■ araw wiłiM » KtaMf twdMia i wskląn ■icrpnucjt «iwdi

Ry> J.l Wnie krytycyzmu wypowiedzi w czterech grapach uczniów

Ttśm* ekologiczna: czy wynik odtworzy aę * iaryrti okobcznoactach mi te. horę stworzył badacz? Nie jest walc pewne, czy eksperymentalnie sprawdzona metoda nauczania okaże się lepsza w zwykłej klasie, gdzie jest więcej uczniów, więcej halsu. nauczyciel nie zawsze jest cierpliwy itp, W eksperymentach psychologicznych oddziaływania mogą byt mało realistyczne Gdyby słynne badanie 1 Milgrama było studium okrucieństwa, (o byłoby nietrafne ekologicznie, ponieważ wiadomo, ie ludzie, którzy wymierzali dotkliwe uderzenia prądem .uczniowi' w laboratorium, wcale nie musieli stosować surowych kar wobec własnych duto me robiących podepta w owce Badanie Milgrama jest natomiast ekologiczne trafne jako stwtam posła* asnm.

Nic od wszystkich eksperymentów wymagamy trafności ekologicznej. Jeśli sprawdzamy wyrafinowaną hipotezę dotyczącą na przykład procesów pobierania i przetwarzania informacji, z reguły umieszczamy badanych w warunkach tak niezwykłych (np. w izolowanej kabinie, przed okularem tachistoskopu czy przed monitorem) ze samo pytanie, czy zachowaliby’ się om podobnie w codziennym zycm. me aa sensu

Trafność operacyjna: czy wynik odtworzy się przy innych oprracjonaltraęjrh pojęć teoretycznych? W pewnym eksperymencie nad skutkami frustracji wywoływano u dzieci frustrację przez zakaz dotykania atrakcyjnych zabawek. Czy można nę spo-dzicwac. że wynik odtworzy się. gdy frustracja zostanie wywołana przez nierozwiązywalne zadumę?

Z powyższych przykładów wyniku, ze trafność zewnętrzną można oszacować tylko na podstawie powtarzania ekspery mentu z udziałem różnych badanych, rożnych eksperymentatorów, różnie zrealizowanych oddziaływali i różnie mierzonych skutków Ma to obosieczne działanie Z jednej strony ■ me pozwali się chełpić autorowi jednego udanego eksperymentu, ale z drugiej - chroni go przed niptstliwą krytyką. W dyskursie naukowym istnieje norma nakazująca przyjmować zato/e c^giosd (Shiu*b nessy i Zcchmeister. 1994.1.189). Założenie to mówi: wykryte zachowanie uważa się u ciągłe względem czasu, miejsc i osób. chyba Ze ra dowody ni jego nieciągłość. Zna-