IMAG0589

Rano było, jak wspomniałem, ważnym ośrodkiem kulturalnym i naukowym. Wśród miejscowych uczonych najbardziej wsławili się poeta Dan Marina (zm. 1655 r.) i prawnik Dan Masani (zm. 1667 r.). Ich dzida zaświadczają, że w XVII w. w Katsinie rozwijały się wszystkie najważniejsze gałęzie nauk muzułmańskich - zarówno ściśle religijne, jak i filologia, poetyka itp. W dziedzinie numerologii i astronomii wyróżniał się Al-Hadżdż Muhammad al-Fulani al-Kaszinawi (zm. 1741 r.), w zakresie matematyki i astronomii Muhammad al-Kaszinawi (zm. 1732 r.).

Pod koniec XVIII w. Katsina poddała się dominacji państwa Go-biru, szybko rosnącego w siłę, podobnie jak sąsiednia Zaria, które stały się kolejnymi miastami-państwami Hausa, ale które w wyniku fulańskiego dżihadu z początku XIX w. straciły swoje pierwszorzędne znaczenie polityczne i kulturowe, pozostając jednak ważnymi punktami na cywilizacyjnej mapie Afiyki Zachodniej.

Kanem—Bomu

Kolejne ważne z punktu widzenia dziejów islamu i kultury muzułmańskiej w Afryce państwo to Kanem-Bomu. Istniało ono na obszarze dzisiejszego Czadu. Ukształtowało się w VH-X w., zaś jego islamizacja nastąpiła w drugiej połowie XI w. Władzę sprawowali tam przez setki lat władcy z dynastii Sajf, wywodzący się od Sajfa Ibn Zi Jazana, jemeńskiego króla i wojownika z okresu przedmuzułmań-skiego, który należał do plemienia Kurajszytów, plemienia Proroka Muhammada. W rzeczywistości pochodzący z Himjarytów Sajf Ibn Zi Jazan, postać historyczna, doprowadził około 570 r. do wygnania z Arabii okupantów abisyńskich, ale nie wywodził się z Kurajszytów. Stał się natomiast bohaterem jednego z tzw. siratów, czyli arabskich romansów rycerskich, rozpowszechnionych w całym świecie islamu.

Islamizacja nastąpiła albo w sposób typowy dla tego regionu, tj. w wyniku wpływu kupców muzułmańskich z północy, albo w wyni-