~LWF0020 (4)

darni po bokach .nie umocowują: wiosła są luźne, jak na niektórych rzekach, i przenośne na jedną i drugą stronę, w miarę jak tego potrzeba wymaga.” ¹² Opis ten jest .zgodny z rysunkami skalnymi i odnalezionymi szczątkami okrętów. Prawdopodobnie Fryzowie pierwsi spośród Germanów zaczęli stosować ożaglowany maszt i od nich przejęli go następnie Skandynawowie./W VI—VIII w. skandynawską łódź zastąpił okręt posiadający ostry i długi kil oraz maszt, na którym rozpościerał się wielki, czworokątny, pasiasty — czerwony albo niebieski — wełniany

Wyższość Skandynawów na morzu ujawniła się w całej okazałości wtedy, gdy rozpoczęły się wyprawy do obcych krajów. Panowali oni .niepodzielnie na Morzu Bałtyckim i Północnym, żeglowali odważnie po Morzu Śródziemnym, po burzliwych wodach północnego Atlantyku, docierali aż do wybrzeży Ameryki Północnej. Okręty wikingów, płynąc w górę rzek kontynentu europejskiego, żeglowały Dnieprem i Wołgą, przedostawały się na Morze Czarne i Kaspijskie. Jakie to były okręty?

Wykopaliska archeologiczne kurhanów w Vestfoid, w południowo-wschodniej -Norwegii, przyniosły zdumiewające wyniki. Dwa okręty wikingów w Tune i Hekstad zostały odkryte jeszcze na schyłku XIX w. Ale najważniejszego odkrycia dokonano w 1904 r., gdy z tak zwanego książęcego kurhanu w Oseberg wydobyto okręt, który stał się obiektem szczególnego zainteresowania archeologów, historyków, specjalistów od -spraw morskich i znawców sztuki.¹³ Dopiero wówczas stało się rzeczą oczywistą, że w dziedzinie budowy okrętów Skandynawowie w końcu IX i na początku X w. osiągnęli niezwykle wysoki kunszt.

Zanim jednak napiszemy o tych okrętach, odpowiemy na pytanie: dlaczego zostały one zagrzebane w kurhanach? Jak głosiły pogańskie wierzenia Skandynawów, zmarły kontynuował w zaświatach swój ziemski tryb życia: odżywiał się, pracował, walczył, bawił się. Uważano zatem, że ludzie możni i drużynnicy również po śmierci zajmują .pozycję uprzywilejowaną, a niewolnicy oraz inni domownicy usługują im. Stąd możnych chowa-

Okręt grzebalny z Oseberg (Norwegia) podczas prac wykopaliskowych

no razem z różnorodnym dobytkiem, skarbami, uzbrojeniem, czasem nawet w łodziach. Zamienne jest, że wszystkie trzy okręty znalezione w norweskich kurhanach zwrócone były dziobami na -południe, w kierunku morza, jak gdyby przygotowane do wyprawy. Zmarli zostali wyposażeni we wszystko niezbędne do prowadzenia życia pozagrobowego na poziomie odpowiadającym ich znako-

45