~LWF0115

padkach mogła napotkać opór, organizowany przez lokalnych władców norweskiego Oplandu również przy użyciu haseł religijnych. Dotyczyć to może przede wszystkim okolic bardziej oddalonych od wybrzeża, które w mniejszym stopniu podlegały kulturalnym wpływom zza granicy i gdzie proces tworzenia się warunków sprzyjających powstawaniu większych organizmów państwowycłi w porównaniu z innymi częściami Norwegii był znacznie opóźniony. Opowiadając już pod wpływem kanonizacji Olafa o umacnianiu przez niego władzy w tamtych okolicach Sigvat podał, że usunął on z Oplandu jedenastu królików i wprowadził chrześcijaństwo ³¹. Relacjonując to samo zdarzenie inny skald, Ottar, we wcześniejszym wierszu niż utwór Sigvata, podkreśla polityczny charakter działalności króla³². Niemniej można wierzyć w tym wypadku Sigvatowi, chociaż heroicyzuje on swego kanonizowanego pana. Na podstawie Snorre Sturlasona wiadomo bowiem, że Olaf lub ludzie działający na jego polecenie rozbijali posągi Thora, które znajdowały się w dworach możnych³³. Jak wskazuje E. Buli, odnoszący się bardzo krytycznie do wartości źródłowej autora HeimsTcringli, ten fragment sagi odznacza się bardzo dobrą znajomością stosunków lokalnych. Nie mógł więc powstać w oparciu o tradycję ukształtowaną dopiero w Islandii, lecz opiera się na jej starszej, norweskiej warstwie³⁴. Tak więc w czasach Olafa Haraldssona pod hasłami dawnej religii skupiły się również siły społeczne, przeciwstawiające się jego polityce zmierzającej do unifikacji kraju. Wydaje się

⁸¹ E. A. Kock, op. cit. t. I, s. 124, Erfidrdpa Ólufs helga, zwrotka 2.

³²    E. A. Kock, oj), cit. t. I, 8. 139, Hęfudla/usn, zwrotka 16—18.

³³    Snom Stuiiuson, Heimskringla t. II, Olafs saga, cap. 112, 113.

³⁴    E. Buli, op. cit. s. 159 i nast.

wszakże, iż istniała różnica w społecznym charakterze tej ostatniej opozycji i polityce jarlów Trondheimu: lokalni przywódcy Oplandu raczej nie dorośli jeszcze do szerszych perspektyw politycznych, podczas gdy pierwsi, a w każdym razie jarl Hakon i Eryk Iłakonarson reprezentowali chyba tylko inną wersję takiej samej zjednoczeniowej tendencji niż królowie, przeciwko kró-rym występowali.

Nie można też absolutyzować twierdzenia o roli re-ligii jako ideologicznego wyrazu różnych tendencji politycznych w Norwegii. Świadczy o tym choćby przytoczony już poprzednio (patrz s. 221) fakt występowania po stronie Olafa Haraldssona w bitwie pod Stiklestad zarówno chrześcijan, jak i pogan.

Wydaje się, że również w Szwecji za dawnymi wierzeniami opowiadały się nie tylko masy ludowe, lecz również i możni i to chyba z analogicznych jak w Norwegii powodów. Zastanawiający jest tu już fakt założenia przez Olafa Skotkonunga biskupstwa właśnie w Sigtunie, a więc w miejscowości oddalonej od Starej Uppsali o około 20 km. Jeżeli weźmie się pod uwagę rolę możnych w organizowaniu publicznego kultu w tym ośrodku, poświadczoną w tym wypadku przez Adama Bremeńskiego, który pisał nawet o składaniu ofiar przez królów z okazji odbywających się tam uroczystości (patrz s. 81), nasuwa się przypuszczenie, że Olof chciał stworzyć nowe, chrześcijańskie centrum religijne, konkurujące wyraźnie ze względu na swe położenie z dawnym. U Adama Bremeńskiego mamy też wskazówkę, że te starania króla spotkało niepowodzenie. Autor ten bowiem pisze o układzie zawartym między mieszkańcami Upplandu i Olofem, na mocy którego mógł on — jeżeli zechciał — zostać chrześcijaninem. Nie mógł jednak nikogo nawracać pod przymusem i miał wybrać dla siebie „najlepszą część Szwecji", gdzie wolno

233