7

Porażenie mięśni zginaczy uda daje chód utykający. Przenoszenie chorej kończyny z fazy podporu do wykroku odbywa się przez obrót miednicy w zdrowym biodrze, głównie dzięki działaniu mięśni tułowia.

I^>rzy izolowanym porażeniu mięśnia biodiowo-lędźwiowcgo wykrok odbywa się z nadmierna rotacja zewnętrzna uda po stronie chorej.

Przy izolowanym porażeniu mięśnia czworoglowego uda zaburzenia występują dopiero w czasie szybkiego marszu lub biegu, ponieważ brak jest wyrzutu podudzia. W czasie wolnego chodu porażenie rn. czworoglowego uda kompensowane jest przez m. pośladkowy wielki, nim. tylne uda i m. brzuchaty łydki (stabilizacja tylna kolana). W przypadku porażenia i tych mięśni brak jest stabilizacji kolana i w czasie obciążenia kończyny następuje nagłe zgięcie w stawie kolanowym (objaw scyzorykowy). Chód jest wówczas możliwy tylko przy utrzymaniu stawu kolanowego w wyproście podczas całej fazy podporu. Chory przeciwdziała zgięciu stawu kolanowego przez: oparcie się rękn o udo kończyny chorej lub przez rotację wyprostowanej kończyny na zewnętrz, albo przez wytworzenie mechanizmu Puttiego.

Mechanizm Puttiego polega na takim ustawieniu kończyny, w którym linia obciążenia mechanicznego przebiega poza stawem biodrowym i skokowym, a przed stawem kolanowym, przy końskim ustawieniu stopy.

Porażenie mięśni zginaczy podudzia powoduje przeprosi w stawie kolanowym.

Porażenie mięśnia trójgłowego łydki uniemożliwia zgięcie pode szwowe stopy. Chód jest wówczas szczudłowaty, a więc bez. propulsji. Szczególnie trudne jest chodzenie pod górę. Poza tym obserwujemy w faz.ie podporu przeprosi w stawie kolanowym i opadanie miednicy po stronie chorej przy końcu tej fazy, kiedy chory odrywa sto|>ę od podłoża.

Porażenie mięśni zginaczy grzbietowych stopy jrowodujc opadanie stopy. W czasie chodu chory nadmiernie zgina kończyny dolne w stawach biodrowych i kolanowych (chód brodzący). Przy dotknięciu pięt? podłoża następuje charakterystyczne klapnięcie.

Porażenie mięśni piszczelowych prowadzi do koślawego ustawienia stopy i nadmiernego obciążenia w czasie chodu jej brzegu przyśrodkowego.

Porażenie mięśni strzałkowych powoduje szpotawe ustawienie stopy i nadmierne obciążanie jej brzegu bocznego. Przy chodzeniu chory dotyka podłoża najpierw palcami, a następnie brzegiem bocznym stopy. Kończyna chora sprawia wrażenie za długiej. Chory zgina nadmiernie nogę w stawie kolanowym i biodrowym.

W przypadku całkowitego porażenia mięśni kończyn dolnych chód możliwy jest wówczas tylko przy odpowiednim zaopatrzeniu ortopedycznym.

5. Niektóre choroby układu nerwowego, powodujące typowe dla nich zaburzenia chodu. Przy uszkodzeniu móżdżku chód charakteryzuje się brakiem koordynacji ruchów kończyn i tułowia. W czasie poruszania się obserwujemy chwianie i zataczanie się, co sprawia wrażenie chodu człowieka pijanego. Dla utrzymania równowagi chory szeroko rozstawia nogi. Jest to tak zwany chód móżdżkowy.

Przy wiedzie rdzenia i zwyrodnieniu powiózkowym rdzenia chory nadmiernie zgina podudzia wyrzucając gwałtownie stopy silnie uderzając piętn « podłoże. Występuje niezborność ruchów. W czasie chodu chory nic odczuwa dotknięcia stopn podłogi i dlatego zawsze bacznie obserwuje swoje stopy. Z lego powodu wymienione zaburzenia chodu nasilajn się znacznie po wyuczeniu kontroli wzrokowej. Opisany typ chodu nosi nazwę chodu tylno-powrózkowego.

Dla zespołów parkinsonowskich typowy jest chód małymi krokami z usztywnicnicn i pochyleniem tułowia do przodu oraz z brakiem współruchów kończyn górnych. W zespc łacłi tych chory idąc nic może od razu zatrzymać się na dane mu polecenie, lecz idzi* w dalszym ciągu jakby popychany do przodu.

Przy niedowładach spastycznych mięśni kończyn dolnych obserwujemy chód spastycznj (kuiczowy). Chód jest utrudniony z powodu nadmiernego zwierania i krzyżowania nój przy niemożności oparcia pięt o podłoże. Podczas chodu chory nic zgina kończyn dolnycł w stawacli kolanowych; z trudnością odrywa stopy od podłoża zaczepiając o nic palcam: stóp. Jest to tak zwany chód nożycowy.

U chorych ze spastycznym niedowładem połowiczym pochodzenia mózgowego obserwujemy tak zwany chód koszący. Jest on wynikiem wyprostnego ustawienia kończyny dolnej i końskiego ustawienia stopy, co powoduje względne wydłużenie kończyny. W czasie chodu ruchy odbywają się głównie w stawie biodrowym, a kończyna dolna przenoszona jest z zakioku do wykroku przez obwodzenie z równoczesnym imoszenicm miednicy po stronic chorej celem zapobieżenia zaczepianiu palcami stopy o podłoże.

Badanie dotykiem

badamy całą ręką, opuszkami palców, a również obiema rękami. Ręce badającego nie |H)winny być ani wilgotne, ani zimne. Staramy się badać delikatnie, unikając sprawiania choremu bólu. Dotykiem możemy zbadać ciepłotę skóry (ogólne lub miejscowe podwyższenie lub obniżenie jej ciepłoty). Micjscoive podwyższenie ciepłoty skóry występuje przy procesach zapalnych skóry lub tkanek głębiej położonych. Skóra jest wówczas najczęściej zaczerwieniona. Miejscowe obniżenie ciepłoty skóry występuje przy zaburzeniach krążenia obwodowego i połączone jest zwykle z jej bladością lub zasinieniem.

Podejrzewając zaburzenia krążenia obwodowego badamy tętno na tętnicach obwodowych (tętno słabo wyczuwalne, brak tętna), oceniamy stan napięcia ściany tętnicy i wypełnienie jej krwią.

W przypadku zakrzepowego zapalenia żyły wyczuwa się ją w postaci twardego sznurka.

Dotykiem wyczuwamy, czy proces chorobowy toczy się tylko w tkance podskórnej, czy w tkankach głębiej położonych. Dotykiem można stwierdzić obecność płynu w stawie (objaw chcłboiania), zmiany w tkankach okołostawowych, ruchy w miejscu złamania kości łub przy braku zrostu kości (staw rzekomy), stan napięcia mięśni (wzmożone, obniżone). Badaniem tym sprawdzamy również czucie dotykowe skóry, wrażliwość tkanek na ucisk, określamy umiejscowienie i obszar bólu uciskowego.

Badanie głowy i szyi

Zwracamy uwagę na kształt czaszki, ustawienie i ruchy głowy. 1 tak krzywica powoduje nieraz zmiany kształtu czaszki przez wytworzenie się guzów czołowych i ciemieniowych.

Czaszka taka nu kształt czworokątny (capul tfuadralum). Przy wodogłowiu rozmiar czaszki powiększa się. Przedwczesne zarastanie szwów kości może prowadzić do powstania czaszki stożkowatej, spłaszczonej i do innych jej zniekształceń. Obserwujemy symetrię twarzy i budowę szyi (szyja długa łub bardzo krótka) oraz ustawienie szyi w stosunku do linii środkow-cj ciała. W przypadku kręczu szyi stwierdza się pochylenie głowy i szyi na bok ku barkowi, przy czym twarz zwraca się w stronę zdrową i nieco ku górze. Linia pozioma

15