skanuj0054

Lauwerys Joseph (ur. 1902, zm. 1982), pj| dagog ang.; prof. uniw. w Londynie; doraj|| komisji UNESCO ds. reformy wychowania J krajach rozwijających się; współtwórca KujfJ Tow. Pedagogiki Porównawczej; współwyt „World Yearbook of Education”; gł. dziel# The Enterprise of Education (1955), MoraĘ. Democracy and Education (1958).    |

Lech Konstanty (ur. 15 X 1899, Rudka, poWij Mińsk Maz., zm. 7 III 1973, Lublin), pedagog od 1950 pracownik Instytutu Pedag. w Wdfc, szawie, od. 1966 na stanowisku prof.; 19614 69 kier. Katedry Pedagogiki UMCS w Lubllt nie; zajmował się związkami pomiędzy teorllj i praktyką dydakt.; gł. dzieła: Rozwijanie myĘ lenia uczniów przez łączenie teorii z praktyku (1960), System nauczania (1964), Nauczani wychowujące (1967), Nauczanie wychowujaflf<_r w praktyce szkolnej (1974).

laboratorium (łac. laborare 'pracować’], pracownia nauk. bądź szkolna, w której można prowadzić proces dydakt. na podstawie doświadczeń i eksperymentów; istnieją również 1. językowe — sale do nauczania języków obcych, wyposażone w odpowiednie środki techniczne.

laickie wychowanie -» wychowanie laickie.

Lakanal Joseph (ur. 1762, zm. 1845), fr. działacz oświat., ksiądz ze zgromadzenia doktrynistów; jako czł. Konwentu i prze-wodn. Komisji Nauczania Publ. oprać. 1793 (odrzucony przez Konwent) projekt dekretu „o zaprowadzeniu nauczania narodowego”, w którym postulował utrzymywanie szkolnictwa elementarnego przez państwo, średniego i wyższego — przez osoby prywatne; przyczynił się do powstania i rozwoju wielu fr. instytucji oświat., m.in. autor projektu dotyczącego szkół normalnych [ecoles norma-łes), kształcących nauczycieli; zwolennik kształcenia dziewcząt.

lasaliańskie szkoły, autorskie szkoły o zwartym systemie wych., zakładane przez Jana de La Salle’a z XVII w., a następnie przez zgromadzenie braci szkół chrześcijańskich; typ szkół z językiem ojczystym zamiast łac., gwarantujących całkowitą bezpłatność nauczania i dostępność dla wszystkich dzieci bez względu na pochodzenie społ.; rozwiązania edukacyjne obejmowały: nauczanie zbiorowe wszystkich uczniów w czasie lekcji, wprowadzenie tablicy do klasy szkolnej, organizowanie grup homogenicznych w zależności od poziomu wiedzy i umiejętności, indywidualne nauczanie uczniów wybitnie zdolnych i słabszych, wspólnotowość uczniów i zespołu nauczycielskiego („by wszyscy mieli jednego ducha i jedno serce”), wspólne spożywanie posiłków, w tym dożywianie dzieci ubogich, aktywizowanie uczniów poprzez powierzanie im różnorodnych

funkcji i ról społ., stosowanie prewencyjjj metod wych. w postaci czuwania nauczył nad niektórymi uczniami, stosowania ¹ nego systemu nagród i kar (z wyłączeni kar fiz.); ob. 8 tys. braci szkolnych tego i madzenia prowadzi na całym świecie zaklj dla dzieci i młodzieży specjalnej troski.

latencja (łac. latens 'ukryty’], czas utn|l nia: 1) czas, jaki upływa od zadziałania 1>#| ca na jakiś receptor do pojawienia się ro.tll 2) okres uśpienia — wyparcia do podświaj mości pewnych tendencji, np. agresji, czy pragnień seksualnych.

lateralizacja [łac. lateralis 'boczny’], c* nościowa asymetria ciała ludzkiego; u wlj| szóści ludzi przeważa sprawność pnnj strony, związana z dominacją lewej półki mózgu; niekiedy 1. zaznacza się w spo(| skrzyżowany, prawo-lewy (np. przewjf funkcjonalną u tego samego osobnika zyski je prawe oko, lewa ręka i prawa nogi 1. kształtuje się stopniowo w toku rozwój osobniczego.

iN

pflN| |li(i Uriio 'odczytanie’], jednostka or-pHE|ry(iiii zajęć szkolnych; pierwotnie ter-- H | Htiitiiiiil się do czytania Biblii bądź in-h ifli.-ihiw, a dopiero następnie został z pŁmicłiimy ilo języka oświat. (-* klasowo-sv^l||,,ni nauczania); w poi. systemie Łiilt li luju (zazwyczaj 45-minutowa) na-Jjj a jiimvi podstawową jednostkę organiza-

S"|ltą tiili-i szkolnych, niemniej jednak w lom 1'i.ipic nauczania (tzw. nauczania ptftiiiHiicH", klasy I-III) nauczyciel powili!! (iiiiw.idzić zajęcia wg ustalonego przez ilłl-ii- pl.iiMi. dostosowując czas zajęć i prze-j| fl« iiliiywiiości uczniów; ze sztywnym sys-• nr, w lekcyjnym zrywa się w klasach bądź j#nliii li pmwadzonych wg programów au-iifiiMi li lub nawiązujących do koncepcji pe-in«!(ll‘l allornatywnej, np. M. Montessori, i łirliii i.i czy metody ośrodków zaintereso-#iń u 111'croly’ego; za realizacją zająć wg

............. lekcyjnych, szczególnie na wyż-

«_tt-h ii|,ip,ich edukacji, przemawiają przede fi*! «iHiii względy ekon. organizacyjne.

MHtiykon [gr. lexikón 'słownik’], słownik

HinMiipeilyczny.

(**!*« ll.tc. lector 'czytający’]; 1) osoba czy-isląi .1 Hlośno tekst; 2) nauczyciel, wykładow-> it yii.i obcego.

liklurn |lac. lectura 'czytanie’], dzieło z za-*i«ni liloratury pięknej bądź nauk., które .i Oli; li.jdź student powinien przeczytać.

ląimlczyk Irena (ur. 1 X 1916, Smoleńsk), 11 •l.ii',"i;; prof. zw„ 1972-87 kier. Katedry Pe-i.«"!;■; i Spoi. Uniw. Łódź. (objęła ją po h 1'iimińskim); czł. Kom. Nauk Pedag. l tli, wielokrotny doradca ministerstw właś-i -P li ds. oświaty, nauki i kultury; zajmuje «!f pedagogiką spoi., w szczególności zagad-fijf łilrm środowisk wych., teorią i praktyką (iHiiiiii y społ. i pracy socjalnej oraz profilak-Hlii| wych.; gł. dzieła: Wykolejenia dzieci i ■Um:-,łych w małym mieście. Wybrane zagad-■'Uriihi pedagogiczrw-społeczne (1972), Prob-ii hi kształcenia pracowników socjalnych ind. 1981), Elementy diagnostyki pedago-m. ,-iirj (współred., 1987), Instytucjonalna po-inni dziecku i rodzinie (wspólaut. z E. Mary-imwicz-Hetką, 1988), Przekształcanie środo-imko społecznego (współred., 1990), Pedago-iiihi społeczna. Człowiek tu zmieniającym się wiecie (współred., 1993,1995), Helena Radlińskii — portret pedagoga (współred., 1994), Mcksander Kamiński. Pedagog społeczny (ml.. 1996), Moje harcerstwo (1997).

I awln Aleksander (ur. 15 XII 1915, Pińsk), pedagog; prof. Inst. Badań Pedag.; 1937-39

liberalizm

wychowawca w Domu Sierot J. Korczaka; działacz RTPD; prace z zakresu teorii wychowania; popularyzator i red. dzieł A. Makaren-ki, C. Freineta, J. Korczaka.

Lewin Kurt (ur. 1890, zm. 1947), psycholog niem.; twórca kierunku zw. psychologią pola; 1922 pracował na uniw. w Berlinie, 1932 emigrował do USA, 1935-44 prof. Iowa State University of Science and Technology w Ames, od 1945 Massachusetts Institute of Technology w Cambridge; centr. pojęciem teorii jest rozumiane topologicznie pole psy-chol. (człowiek i spostrzegany przez niego świat), którego elementy — tworzące dynamiczną całość — są źródłem działających na jednostkę sił; koncepcja Lewina wywarła wpływ na -> pedagogikę Gestalt; gł. dzieła: A Dynamie Theory afPersonality (1935), Prin-ciptes of Topological Psychology (1936), Resol-ving Social Conflicts (1948).

Lewowicki Tadeusz (ur. 2 VII 1942, Nagó-rzanka), pedagog; prof. zw. i rektor Wyższej Szkoły Pedag. ZNP w Warszawie; 1982-95 prof. UW; 1987-89 wiceprzewodn. Kom. Ekspertów ds. Edukacji Nar.; od 1996 czł. kolejnych rad ds. reformy edukacji nar.; od 1993 kier. Kom. Nauk Pedag. PAN; red. nacz. „Ruchu Pedagogicznego”; specjalista w zakresie dydaktyki ogólnej, pedeutologii i pedagogiki porównawczej; animator ogólnopol. ruchu postępowej myśli pedag.; gł. dzieła: Psychologiczne różnice indywidualne a osiągnięcia uczniów (1975, 1977), Kształcenie uczniów zdolnych (1980, 1986), Treści kształcenia w szkole wyższej (współred., 1983), Aspiracje dzieci i młodzieży (1987), Proces kształcenia w szkole wyższej (1988), Przemiany oświaty (1994), Problemy kształcenia i pracy nauczycieli (1995).

lęk, uczucie niejasnego, bezprzedmiotowego niepokoju i napięcia, którego źródło — w odróżnieniu od strachu — nie jest znane; występuje jako objaw w wielu chorobach psych, i somatycznych lub jako samodzielny zespół zaburzeń (tzw. 1. pierwotny); także cecha osobowości, wyrażająca się stałą, podwyższoną gotowością do reagowania lękowego.

liberalizm pedagogiczny [łac. liberalis 'wolnościowy’], typ ideologii nawiązujący do filozofii wolności indywidualnej i wolnego rynku.

Podstawową wartością jest wolność jako wartość autoteliczna, pojmowana jako indywidualna możliwość działania według własnych decyzji czy planów, a zarazem jako „brak przymusu”; istotą liberalizmu jest po-