56129

ORYGENES

ur. 185, zm. 254, pochodził z Aleksandrii, uczeń Klemensa i słuchacz Antoniusza Sakkasa. W wieku 28 lat zostaje nauczycielem w szkole katechetycznej, 203 - 231 jest na jej czele, oskarżony o herezję, potępiony przez synod aleksandryjski, pozbawiony stanowiska, w 232 usunięty z Aleksandrii, założył szkołę w Cezarei. Główne dzieła: O zasadach, Contra Caelsum

Jest pierwszym chrześcijańskim myślicielem w pełni korzystającym z tradycyjnej formy greckich nauk, mistrzem filozoficznej dysputy, który jako pierwszy podjął próbę spekulatywno-systemowej syntezy chrześcijańskiej doktryny wiary. Rozwinął teologię, podkreślającą więź Boga ze światem. Do Niego zdąża każdy człowiek, którego dusza posiada naturalną dążność ku Bogu, realizowaną poprzez pielgrzymkę swojego życia. Nie kończy się ona wraz ze śmiercią, ale trwa nadal przez ciągłe wznoszenie się ku Bogu i wyzwalanie się z tego, co ziemskie, cielesne, a co nie pozwala duszy być prawdziwie czystą, boską -przeżywającą kontemplację (theoria) Boga i wciąż zmierzającą ku doskonałości Jego poznania (gnosis)'.

Bóg jest niematerialny, niepodzielny, jest myślą. Świat powstał z Boga, odwieczny tak samo jak Bóg, z natury dobry.

Gradualizm rzeczywistości: Chrystus - Logos - hipostaza bytu ("drugi Bóg"), pierwszy szczebel w przejściu od Boga do świata ( z Niego wyłonił się świat). Stwarzanie jest kwestią dobrej woli Boga (nie jest zdeterminowany czymkolwiek w tym względzie). Logos - nie tylko Stwórca, też Zbawca. Na końcu wieków wszystko wróci do miejsca, od którego wszystko się zaczęło (aleksandryjski schemat powrotu i upadku).

Orficko-pitagorejska koncepcja duszy: dusza została stworzona razem z materią, rządzi ciałem, jej cechą jest wolność. Dusza jest dobra, jeśli dąży do Boga. Drogą do nawrócenia jest poznanie.

1 Por. W. Jaeger, Wczesne chrześcijaństwo i grecka paideia, dz. cyt. 70-73.