skanuj0062

moduł

moduł umiejętności zawodowych, specyfikacja pracy wyrażona w postaci jednostek modułowych, czyli informacji o czynnościach ucznia, który ma za zadanie rozwiązać konkretne zadania zaw.; poszczególne moduły, jako zamknięte zbiory umiejętności i wiadomości, można stosować wymiennie w procesie kształcenia, aby ich odpowiednie zestawienia umożliwiały kształtowanie różnych umiejętności i pozwalały na nabywanie różnych kwalifikacji zaw. (-* kształcenie modułowe).

modułowe kształcenie -> kształcenie modułowe.

monitorlalny system -» Bella-Lancastera system.

Montessori Maria (ur. 31 VII11870, Chiara-valle, zm. 6 V1952, Noordwijk), wł. lekarka i pedagog, reformatorka wychowania przedszkolnego; rozwijając i uogólniając doświadczenia zdobyte początkowo w pracy z dziećmi upośledzonymi, stworzyła system wychowania przedszkolnego; pozostawia! on dziecku pełną swobodę w rozwijaniu spontanicznej aktywności, a zadanie wychowawcy upatrywał w tworzeniu warunków i sytuacji sprzyjających rozwojowi dziecka; szczególne znaczenie przypisywała kształceniu zmysłów; celowi temu miało służyć m.in. odpowiednie urządzenie i wyposażenie „domu dziecięcego”, jak nazywała zał. przez siebie 1907 w Rzymie zakład wych.; stał się on wzorem nowego typu placówki wychowania przedszkolnego; metoda Montessori (-» szkoła Montessori) szybko się rozpowszechniła, przyczyniając się do przezwyciężenia tradycyjnego rygoryzmu i formalizmu w wychowaniu małego dziecka (-» Polskie Stów. Montessori); gł. dzieło: Domy dziecięce. Metoda pedagogiki naukowej stosowana w wychowania najmłodszych dzieci (1909, wyd. poi. 1913).

Metoda Marii Montessori. Historia i współczesność, red. S. Guz, Lublin 1994.

Mońka-Stanikowa Anna (ur. 26 XI1917, Benewice), pedagog; prof. zw. UW; 1979-92 kier. Pracowni, a następnie Katedry Pedagogiki Porównawczej, 1975-81 wicedyr. Instytutu Pedagogiki (JW; specjalizuje się w pedagogice porównawczej, metodologii badań pe-dag. i historii systemów oświat.; gł. dzieła; Szkolnictwo w Belgii współczesnej (1963), Szkolnictwo szwajcarskie w świetle współczesnych tendencji oświatowych (1970), Szkoła średnia w krajach zachodnich (1976), Studia pedagogiczne na Uniwersytecie Warszawskim 1926-1982 (1997).

Moos Janusz (ur. 10 VII 1939,1,wńęa| gog; animator ogólnopol. ruchu piutjl dag. w zakresie kształcenia zaw.; w l*9 oprać, koncepcję nowego typu szkuM ceum technicznego; upowszechnił ttgfl czenia i modele -» kształcenia moiltfl i synektycznego; jest twórcą i dyr. -• t'Jjj| Kształcenia Praktycznego, które kleń* zlecenie Komisji Eur. międzynar. pnąM „Leonardo da Vinci”, przygotowując yjjl ramach m.in. multimedialne progi,niijjS kacyjne dla szkolnictwa zaw. i ogólittM cącego; gł. dzieła: Liceum Techniczna Ę 1996), Kształcenie w zawodzie szeroknpm wym (red., 1998), Nauczycielski zespól pi pedagogicznego w szkolnictwie zaimmk województwa łódzkiego (współred., 1998)1

motyw [fr. motif 'powód’], świadomi** żywana przez człowieka intencja (zamlarjS konania lub zaniechania jakiegoś dzialann

motywacja [fr. motifpowód’}, proco* rtf iacji psych, nadający energię zachowlj człowieka i ukierunkowujący je; może IH charakter świadomy lub nieświadomy; tfl szkoły psychol. zwracają uwagę na odmlM źródła motywacji: we współcz. teoriach um nia się za gł. czynniki motywujące uwalili bodźce zewn. i stany popędowe, powodują wzrost wewn. napięcia — organizm dążąca redukcji napięcia inicjuje zachowanie; w pjf choanalizie i kierunkach pokrewnych dfjp dującą rolę w dynamizowaniu ludzkiego ■ chowania przypisuje się nieuświadamianyjj impulsom i konfliktom wewn.; przedstsi# ciele psychologii humanist. zwracali uwl| na motywacyjną funkcję zadania — wyobjfj zenie jego końcowego wyniku wytwarza f jednostce system napięć motywujący ją tjf kontynuowania prób wykonania zadania li do jego ukończenia; tzw. podejście poznś wcze akcentuje motywacyjną rolę stanu nlt» zgodności (dysonansu) między strukturami poznawczymi podmiotu. Pojęciem motywacji określa się nie tylko przejściowy stan jednoih ki, ale także względnie stałą strukturę motyc wacyjną człowieka; w tym ostatnim znacz* niu mówi się o motywacyjnych funkcjach syi> temu wartości przyjętego przez jednostkę lub hierarchii jej potrzeb.

mowa, czynność posługiwania się językiem przez człowieka.

W m. przejawia się z jednej strony kompetencja językowa, czyli uniwersalna zdolność ludzka do posługiwania się językiem, a z drugiej kompetencja komunikacyjna, czyli zdolność używania języka odpowiednio do sytua-

i za ■ 11 ti ■ mowy w procesie ewolucji jest (i im /. rozwojem kory mózgowej i wy-Hmlu ulem zespołu ośr., tworzącego tzw.

*    u iniiwy, zlokalizowany w dominującej ■ . i n osób praworęcznych) półkuli móz-iH« i | obejmuje on okolice w płacie czoło-

,m 'iluoniowym i ciemieniowym kory :iiii4|inwi'j; przednia część tego obszaru (gl. iicili I. llroca) kieruje czynnościami związa-:i,ini • nadawaniem mowy, czyli wypowia-iwiriii wyrazów i zdań, część tylna (gł. oś-. 'iii l' Wcrnickego) — odbiorem mowy, czyli

•    nniieiiiem wyrazów i zdań wypowiada-ii,i li i u zez inne osoby.

ipiiniti y..i pomocą mowy człowiek ■mir myśli, uczucia, postawy; czyni sUłiiy użytek w tzw. mowie wewn. lub liiliilmlt h- innym w mowie zewn.; m. jest »ii iii.i z językiem i myśleniem; . "'npolcz. teorii — nie negując re-w stosunku do świata zewn. i imili ji mowy — zakłada odrębność |z mi lle nia i języka; rozwój mowy u g- 14 im i•bhy.a wedle określonych stadiów z-ą , , i . u jednowyrazowych do całych ,-i i Mila lc są niezależne od języka, który ■    . u|i dziecko i od kultury, w której się

r, !■ i nic. traktuje się je jako przejaw wro-t -i til/irilzicznej) kompetencji językowi -iniiwoj gatunkowi ludzkiemu, która (■ki lic,' kontaktów spot. dziecka ze środo-

........... ujawni się; w normalnych wa-

,ą i li il. iccko do 6. roku życia opanowuje a podstawowego słownictwa języka iaK^ii iiioi /.enia.

Mm/owska Kamilla (ur. 28 I 1917, Piotro-ei"il), liistoryk oświaty i wychowania; prof. ni I'i'/1-77 dyr. Instytutu Pedagogiki; prace i.iiyi /.ące historii oświaty i nauki poi. XVIII-s|s w., zwł. dziejów Komisji Edukacji Naro-.iinvi-j; gl. dzieła: Walka o nauczycieli świecili li iii dobie Komisji Edukacji Narodowej na im cliii’ Korony (1956), Szkoła Rycerska Stani--■/iiiiiii Augusta Poniatowskiego 1765-1794 11'H'I), Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego ii- hiluch 1765-1850 (1965), Pisma i projekty linlagogiczne doby Komisji Edukacji Narodo-iny (red. 1973), Funkcjonowanie systemu . halnego Komisji Edukacji Narodowej na te-„we Korony 1783-1793 (1985).

Musioł Teodor (ur. 1 XI 1910, Paniówka k. , .ibrza, zm. 4 III 1995, Opole), pedagog, his-imyk oświaty, działacz oświat.; organizator i pmf. WSP w Opolu oraz współzal. Inst. Śląskiego w Opolu; badacz dziejów szkolnictwa pul. na Śląsku; gl. dzieła: Oświata na Opol-',.rzyźnie w latach 1945-1959 (1961), Z ba-

myślenie

dań nad oświatą, i kulturą na Śląsku Opolskim (1962), Szkolnictwo polskie w Rejencji Opolskiej 1918-1939 (1964), Dachau 1933-1945 (1968), Nauczyciele w społecznym mchu naukowym (1975).

Muszyński Heliodor Antoni (ur. 6 VI1931, Rogowo), pedagog i psycholog społ.; prof. zw. UAM w Poznaniu; 1987-89 czł. Kom. Ekspertów do spraw Edukacji Nar.; 1984-93 prze-wodn. Kom. Nauk Pedag. PAN; autor teoret., zgodnych z ideologią socjalistyczną podstaw reformowania poi. systemu oświat, w okresie PRL, w tym systemu wychowawczego szkół podstawowych; gł. dzieła: Podstawy wychowania społeczno-moralnego (1967), Ideał i cele wychowania (1972), Teoretyczne podstawy systemu wychowawczego szkół (1972), Zarys teorii wychowania (1976), Rozwój moralny (1983).

muzeopedagogika, nowa subdyscyplina pedagogiki, podejmująca badania nad możliwościami wykorzystania w procesie kształcenia i wychowania — muzeów wraz ze zgromadzonymi w nich eksponatami; w praktyce edukacyjnej jest adresowana zarówno do nauczycieli, jak i pedagogów społecznych.

Mysłakowski Zygmunt Karol (ur. 4 VIII 1890, Nowe Miasto k. Płońska, zm. 1 X 1971, Kraków), pedagog; od 1927 prof. UJ; 1950-56 rektor WSP w Krakowie; reprezentant kierunku socjol. i kulturowego w pedagogice; jako teoretyk wychowania łączył biol., humanist. i społeczny punkt widzenia, podkreślając zwł. znaczenie tzw. funkcji rekonstrukcyjnej wychowania, rozumianej jako pobudzanie twórczych sił jednostek i ich zdolności do kreowania nowych wartości, które wzbogacałyby zarówno samą jednostkę, jej osobowość, jak i grupę społ., do której ona należy; w pracach podejmował m.in. zagadnienia środowiskowych uwarunkowań procesów wychowawczych, wychowania państw., kształcenia ogólnego; uprawia! też eseistykę pedag.; gł. dzieła: Rodzina wiejska jako środowisko wychowawcze (red. 1931), Państwo a wychowanie (1935), Pedagogika ogólna czy kultura (1938), Kształcenie i doświadczenie (1961), Wychowanie człowieka w zmiennej społeczności (1964), Proces kształ-ceniaijego wyznaczniki (1970), Pisma wybrane (1971).

myślenie, świadomy proces psych, człowieka, prowadzący do pośredniego i uogólnionego poznania oraz zrozumienia otaczającej go rzeczywistości; w węższym znaczeniu m. jest aktywną czynnością umysłową, dzięki której są odzwierciedlane ogólne ce-