skanuj0133

268

Winnetki

(1976), Edukacja wczesnoszkolna (red. 1979, 1985), Stymulacja aktywności dziecka w okresie wczesnoszkolnym (1990).

Winnetki system nauczania, system nauczania realizowany od 1919 w 4 szkołach Winnetki (dzielnica Chicago), oprać, przez C. Washburne’a; stanowi próbę łączenia nauczania zindywidualizowanego, uwzględniającego potrzeby i zainteresowania dziecka, z nauczaniem uspołeczniającym; jedna z odmian tzw. szkoły działania J. Deweya (por. -> szkoła pracy, -> nowe wychowanie).

Winy pOCZUCie, stan emocjonalny pojawiający się w następstwie naruszenia przez jednostkę uznawanych przez nią norm postępowania; towarzyszy mu obniżenie poczucia własnej wartości; dla S. Freuda pojawienie się poczucia winy było czynnikiem uczłowieczenia tzw. hordy pierwotnej; przesadne i stałe poczucie winy uznaje się za objaw zaburzeń psych., natomiast jego pojawienie się w sytuacjach to uzasadniających (np. wykroczenie, złamanie własnych zasad) świadczy

0    dojrzałości moralnej człowieka.

Wioski Dziecięce SOS (Save Our Souls — „Ratujcie nasze dusze”): 1) instytucjonalna forma opieki nad dziećmi osieroconymi; oparta na modelu rodziny; 2) prywatna, apolityczna organizacja, niosąca konkretną pomoc osieroconym i opuszczonym dzieciom; 3) międzynarodowy ruch społeczny na rzecz tworzenia wiosek dziecięcych w świecie.

W skład w.dz. wchodzi kilkanaście domów, w których mieszkają osierocone dzieci wraz z przypisaną do domu „matką”, będącą zarazem gospodynią i administratorem oraz „ojcem” —- wychowawcą i nauczycielem, szkoła, dom społeczny, siedziba gminy wioskowej

1    mieszkanie „wójta” — kierownika wioski. Założenia wychowawcze wiosek wyznaczają 4 zasady organizacyjne: 1) matką może zostać samotna, zdrowa kobieta w wieku 25-40 lat, o wysokich wartościach etyczno-moral-nych, która decyduje się na wychowanie 6-8 powierzonych jej dzieci, 2) chłopcy i dziewczynki żyją we wspólnocie rodzinnej, 3) dom rodzinny ma odpowiednią powierzchnię (ok. 150 m kw.), 4) wioska stanowi cały kompleks architektoniczny (domy jednorodzinne wraz z zapleczem).

Pierwszą w.dz. założył 1949 austr. pedagog społ. H. Gmeiner (1919-86) we wsi Imst w Austrii, gdzie 10 matek wychowywało 90 osieroconych dzieci; pierwszą w Polsce w.dz. zaczęto budować 1974 w Biłgoraju, zaś następne: 1991 w Kraśniku i 1998 w Siedlcach;

ob. na całym świecie jest ok. 380 wiosek dziecięcych; w ponad 130 krajach działają stów, SOS upowszechniające tę ideę i jej instytucjonalną formę; z okazji 50-lecia Wiosek Dziecięcych SOS rząd Austrii 1999 zgłosił Między-nar. Stów. SOS-Kinderdorf International do Pokojowej Nagrody Nobla (adres: Stowarzyszenie SOS Wioski Dziecięce w Polsce, 00-582 Warszawa, Al. J. Szucha 2/4 m. 25).

Witkowski Lech (ur. 1 VIII 1951, Olsztyn); pedagog; prof. UMK w Toruniu, od 1992 kier. Zakładu Filozofii Współczesnej, 1993-96 dziekan Wydziału Nauk Humanistycznych UMK; kieruje też Pracownią Filozofii Edukacji na Wydziale Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu; dwukrotny laureat nagrody MEN za prace naukowe oraz laureat nagrody International Society for Universalism; 1996-99 czł. Kom. Nauk Pedag. PAN; czł. Sekcji Nauk Spoi. KBN; specjalista w zakresie współcz. filozofii edukacji, w Polsce prekursor włączenia teorii krytycznej do pedagogiki; zajmuje się także amer. pedagogiką „radykalną”, wl. pedagogiką krytyczną, semiotyką kultury i neopragmatyzmem; gl. dzieła: Filozofia nauki Ferdynanda Gonsetha (na tle problemów współczesnego racjonalizmu) (1983), Tożsamość i zmiana. Wstęp do episte-mologicznej analizy kontekstów edukacyjnych (1988), Rozwój i tożsamość w cyklu życia. Studium koncepcji Erika H. Eriksona (1989), Ku pedagogii pogranicza (współred. 1990), Dyskursy rozumu: Między przemocą a emancypacją. Z recepcji Jurgena Habermasa w Polsce (red. 1990), Uniwersalizm pogranicza. O semiotyce kultury Michała Bachtina w kontekś-deedukacji (1991), Spory o edukację. Dylematy i kontrowersje we współczesnych pedagogiach (współred. 1993), Edukacja wobec zmiany społecznej (współred. 1994), Edukacja wobec sporów o (po)nowoczesność (1998); adres e-mailowy: lechwit@maius. uni.torun.pl.

wizualizacja, umiejętność wyobrażania sobie przedmiotów, zdarzeń, stanów czy procesów, które bądź wydarzyły się w naszym życiu, bądź też są w całości wytworem naszej wyobraźni; dzięki wizualizacji zwiększa się efektywność zapamiętywania, rozumienia i stosowania wiedzy w różnych sytuacjach, istnieje również możliwość modyfikowania funkcji somatycznych (rytm własnego serca, ciśnienie krwi); techniki wizualizacji sprzyjają procesowi aktywizowania doświadczeń zmysłowych (percepcyjnych) i emocjonalnych osób uczących się do projektowania stanów pożądanych i ich realizacji; są one wy-

Wojtyła

269

korzystywane nrun. w toku doskonalenia zawodowego nauczycieli.

wizytacja oświatowa, forma nadzoru pe-dag. mająca na celu zdiagnozowanie jakości pracy szkoły czy placówki oświatowej, w szczególności przez badanie bezpośredniej i pośredniej skuteczności kształcenia oraz względnej efektywności wychowania, rozpoznanie wybranych obszarów pracy ze względu na przyjęte kryteria, obserwację zajęć dydaktycznych, wychowawczych czy opiekuńczych ze zwróceniem uwagi na wiedzę, umiejętności, postawy czy zachowania uczniów (wychowanków) i ich nauczycieli (wychowawców) oraz analizę dokumentacji szkolnej. Wyróżnia się wizytacje: 1) frontalne, obejmujące funkcjonowanie wszystkich obszarów życia i działania szkoły czy placówki oświatowej, które są prowadzone nie rzadziej niż raz na 5 lat, 2) wybiórcze, dotyczące jednej z form zajęć czy aktywności uczniów i nauczycieli (np. organizacja lekcji, sposób jej prowadzenia czy relacje między nauczycielem a uczniami), 3) pedagogiczne, dotyczące różnych aspektów procesu dydakt., wychowawczego lub opiekuńczego, 4) admini-stracyjno-organizacyjne, obejmujące warunki lokalowe, finanse, bhp i przestrzeganie przepisów dotyczących organizacji szkoły (np. statutu szkoły, zatrudnienia nauczycieli zgodnie z kwalifikacjami, realizacji programów kształcenia).

wizytator, osoba sprawująca nadzór pedag. nad szkołami czy placówkami oświatowo-wych. w gminie, która z racji swojego działania powinna być partnerem oświaty samorządowej, ekspertem a zarazem osobą wspomagającą szkoły czy placówki edukacyjne w rozwiązywaniu ich problemów; wizytator współdziałając z władzami samorządowymi powinien wypracować procedury zbierania informacji o jakości działania instytucji e-dukacyjnych celem dokonywania ocen realizacji zadań administracyjno-gospodarczych w szkole, oceniania stanu realizacji gminnej polityki oświatowej, monitorowania szkoły, uzyskanych opinii od klientów szkoły (pracodawcy, mieszkańcy, instytucje); powinien opracować ekspertyzy dla trzech podstawowych adresatów. 1) szkoły, diagnozując w niej sytuację pedag., jej mocne i słabe strony w kształceniu i wychowaniu uczniów, 2) kuratora, przygotowując syntezę wyników badań w różnych szkołach, 3) gminy, opracowując informację o pracy pedag. szkół i placówek oświat, oraz prognozując ich rozwój.

Wojciech z Kalisza (Albertus Calisius), (zm. ok. 1601), pedagog; jeden z twórców pedagogiki ariańsklej (braci polskich); rektor i reformator szkoły ariańskiej w Lewartowie (ob. Lubartów); w koncepcji programowej dążył do powiązania szkoły z życiem; szczególne znaczenie przypisywał nauce polityki, która wyjaśnia zasady życia publ. i uczy zarządzania państwem; polityce podporządkował inne nauki, m.in. etykę świecką, ekonomię, prawo; kładł duży nacisk, oprócz łaciny i retoryki, na wiedzę przyr. i naukę języków nowożytnych.

Wojeński Teofil (ur. 1890, zm. 1963), pedagog, działacz oświat.; prof. Uniw. Warsz.; jeden z przywódców lewicy nauczycielskiej w okresie międzywoj.; współzał. -> Tow. Oświaty Demokr. „Nowe Tory”.

Wojnar Irena (ur. 21 IX 1924, Warszawa), pedagog; em. prof. zw. Uniw. Warsz.; prof. wizytujący na uniw. w Paryżu, Rzymie i Padwie; czł. Kom. Nauk Pedag. PAN; kier. Zespołu Edukacji i Kultury w Kom. Badań i Prognoz „Polska 2000”; tłum. klas. dzieł pedagogiki światowej z języka ang„ fr. i wł.; oprać, interdyscyplinarną teorię wychowania estetycznego w kontekście ogólnej edukacji humanistycznej; gł. dzida: Esthetique et pedagogie (1963), Estetyka i wychowanie (1964), Perspektywy wychowawcze sztuki (1966), Nauczyciel i wychowanie estetyczne (1968), W kręgu wychowania przez sztukę (1976), L’education esthetiąue (1978), Estetyczna sa-mmiedza człowieka (1982), Sztuka jako „podręcznik życia" (1985), Humanizm i edukacja humanistyczna (wspólnie z B. Suchodolskim, 1988), Pedagogia e ualori umani (1990).

Wojtyła Karol Józef, Jan Paweł II (ur. 1920), papież (od 16 X 1978); teolog i filozof; od 1954 wykładowca na Wydziale Teol. UJ i na Wydziale Filoz. KUL, kier. Katedry Etyki KUL; od 1958 biskup, od 1963 arcybiskup metropolita krak.; uczestniczył w pracach Soboru Watykańskiego II; od 1967 kardynał; pełnił funkcje przewodn. Komisji Episkopatu Polski do Spraw Nauki Katol. oraz Rady Nauk. Episkopatu Polski; orędownik personalizmu (-*pedagogika personalistyczna); autor podstaw etyki (Zagadnienie podmiotu moralności 1991) oraz koncepcji antropologii personalis-tycznej (Miłość i odpowiedzialność 1960, Osoba i czyn 1969). W tym też duchu podejmował niektóre problemy teol. (U podstaw odnowy. Studium o realizacji Vaticanum II 1972), rozwijane po 1978 w encyklikach doktrynal-