Image27 (5)

Szkoła Konstruktorów

Rozwiązanie zadania powinno zawierać schemat elektryczny i zwięzły opis działania. Model i schematy montażowe nie 6ą wymagane, ale przysłanie działającego modolu lub jego fotografii zwiększa szansę na nagrodę. Praca powinna zawierać imię, nazwisko, adres zamieszkania i adres e-mailowy Autora, a ponieważ rozwiązania nadsyłają Czytelnicy o różnym stopniu zaawansowania, mile widziane jest podanie swego wieku. Prace należy nadsyłać w terminie 60 dni od ukazania się numeru EdW (w przypadku prenumeratorów - od otrzymania pisma pocztą).

Ewentualne listy do redakcji, rozwiązania innych konkursów czy spostrzeżenia do erraty powinny być umieszczone w oddzielnych e-mailach [jeśli są przysyłane e mailem) lub na oddzielnych kartkach, również opatrzonych nazwiskiem i pełnym adresem (gdy przesyłane są zwykłą pocztą).

Zadanie nr 117

Proponuję, żebyście w listopadzie zajęli się bardzo praktycznym problemem. Już dość dawno temu do naszej redakcji nadszedł następujący list;

Szanowna Redakcjo EdW

Wyobraźmy sobie sytuację (przynajmniej spróbujmy :), w której jedziemy samochodem, ładna pogoda, sionce świeci (jak (u w wakacje), słuchamy muzyki. Nagle stwierdzamy, że subwoofer zamontowany w bagażniku jest troszeczkę za głośny. Na początku nic sobie z tego nie robimy, ale po kilku kilometrach można stracić cierpliwość. Trzeba się zatrzymać, wysiąść i wyregulować poziom dźwięku.

Inny obrazek: oglądamy interesujący film nu monitorze i stwierdzamy niedopasowanie poziomu basu i pozostałych częstotliwości. Trzeba wstać z kanapy i grzebać pod stołem czy biurkiem, gdzie zazwyczaj umieszczamy su ba. Czyż nie wygodniej byłoby użyć do tego celu pilota ?

I tu dochodzimy do sedna sprawy: zdalnie sterowany potencjometr W literaturze elektronicznej można znaleźć masę przedwzmac-niaczy sterowanych zdalnie, ale to jak zabijać muchę z armaty! Rozwiązaniem problemu byłby możliwie najprostszy układ, pozwalający zdalnie regulować głośność jednego źródła dźwięku. Nie za bardzo wiem. jak się zabrać tło konstrukcji takiego urzudzonka, więc poddaję len pomysł pod uwagę Szanownych Konstruktorów lub za pośrednictwem Pisma -Czytelników. Wydaje mi się, że dla takiego układu można znaleźć także wiele innych zastosowań Pozdrawiam Wszystkich Redaktorów EdW

Tomasz Jędryka ([e-mail])

Zasadniczo list był skierowany do naszej redakcji, ale ja po chwili namysłu „podrzucam" ten temat Wam, żebyście zajęli się nim w ramach Szkoły Konstruktorów.

Oto temat zadania Zaprojektuj prosty system:

zdalnej regulacji głośności.

Znów możliwości są bardzo szerokie. Może to być prosty system jednokanałowy, ale może też być układ regulacji do wielokanałowego systemu 5.1. Zwróćcie jednak uwagę, że zasadniczo w zadaniu chodzi o prosty system. W sumie zadanie może aż tak bardzo proste nie jest, bo ma to być system zdalnej regulacji, niemniej zachęcam, żebyście niepotrzebnie nie komplikowali układu. Postarajcie się zrealizować tego rodzaju regulator jak najprostszym sposobem. Nie musi to wcale być precyzyjny system. Przede wszystkim może to być system mono - czyli jednokanałowy. Po drugie, zdalna regulacja niekoniecznie ma być bezprzewodowa - w ostateczności może to być regulacja przewodowa, byle tylko w przewodzie sterującym nie było regulowanego sygnału audio, a tylko odporne na zakłócenia sygnały sterujące. Krótko mówiąc, nie może to być potencjometr na długim przewodzie. Mam jednak nadzieję, że w większości zaproponujecie proste systemy bezprzewodowe, zapewne z modułami radiowymi lub na podczerwień. Co bardzo ważne, nie jest wymagana precyzyjna regulacja ciszej-głośniej. Z powodzeniem może io być prosty regulator skokowy. Wydaje mi się, że do roli regulatora subwoofera samochodowego od biedy wystarczyłby regulator czterostopniowy, to znaczy pozwalający ustawić jeden z czterech poziomów głośności. Oczywiście czterostopniowy byłby tylko regulator zdalny, natomiast dodatkowo w systemie

powinien być zwykły potencjometr lub inny regulator, pozwalający na płynną regulacją w całym zakresie głośności.

Druga sprawa to „kierunek regulacji”. Otóż w systemie dwukierunkowej regulacji głośności trzeba rozróżnić rozkazy sterujące: głośniej oraz ciszej. Nadajnik musi wysyłać co najmniej dwa rodzaje rozkazów, a odbiornik musi je rozróżnić. Już to w istotny sposób komplikuje i nadajnik, i odbiornik. Natomiast w systemie regulacji jednokierunkowej sprawa jest dużo prostsza, ponieważ wystarczy jeden rodzaj rozkazów. Przykładowo każdy impuls sterujący będzie powodował zmniejszenie głośności, a po dojściu do minimum następny impuls spowoduje skok do maksymalnej głośności. Taki prosty jednokierunkowy system ma niejako działać w pętli i będzie zawierał najzwyczajniejszy licznik zliczający do czterech oraz prosty regulator z siecią rezystorów. W roli licznika można wykorzystać jakikolwiek licznik dwójkowy, na przykład CMOS4520 czy 4029 albo też popularny licznik 4017 ze skróconym cyklem zliczania. Natomiast do analogowej regulacji można wykorzystać klucze analogowe. W systemie regulacji czterostopniowej wystarczy popularna kostka 4066, choć można też wykorzystać układy 4051,4052 czy 4053-, nie mówiąc już o 4067 i 4097. Z takimi kluczami i multiplekserami analogowymi będzie współpracować prosty dzielnik rezystorowy. Nie musi to być najprostszy dzielnik, mający tyle poziomów głośności, ile w systemie jest kluczy - warto pamiętać o możliwości wykorzystania tak zwanej drabinki R-2R, która stosowana jest w wielu scalonych przetwornikach cyfrowo-analogowych. Kostka C MOS 4066 z czterema kluczami, współpracująca z 4-bitową drabinką R-2R i 4-bitowym liczni-

34 Listopad2005 Elektronika dla Wszystkich