Problem interpretacji najłatwiej zilustrować na podstawie rozważań Umberto Eco i jego
adwersarzy: Jonathana Cullera i Richarda Rorty ego. Wszyscy trzej starali się określić nie
tylko granice naszej ingerencji w tekst literacki i odpowiedzieć na pytanie, co można robić
dzisiaj z literaturÄ….
PoglÄ…dy Umberto Eco:
- zdecydowany zwolennik ograniczeń swobody interpretacji  chce wprowadzić jasne
kryteria poprawności odczytania tekstów literackich;
·ð z
ródła znaczenia literatury: intencja autora, intencja czytelnika i intencja dzieła;
·ð intencja autora: to, co chciaÅ‚ przekazać, bardzo trudna do wykrtycia ze wzglÄ™du na
inny czas otp. Ekspresja subiketywnych przeżyć
·ð intencja tekstu: ekspresja przeżyć autora, skÅ‚ada siÄ™ ze znaków;
·ð w klasycznym sporze o interpretacjÄ™ chodzi o to, by rozstrzygnąć, czy celem
interpretacji jest odkrycie tego, co chciał powiedzieć autor, czy tego, co tekst mówi
niezależnie od autora; dla Eco trzeba brać pod uwagę wszystkie trzy z
ródła znacznie;
powinniśmy zwracać uwagę na strukturę dzieła, hipotetyczny zamysł autora i
wszystko to, co możemy  wnieść do dzieła dzięki własnej kompetencji;
·ð  czytelnik modelowy  konstrukcja teoretyczna, bÄ™dÄ…ca odpowiednikiem
właściwego odczytania dzieła; stawia on domysły, co do intencji samego tekstu i stara
się ją trafnie rozpoznać; próbuje też zrekonstruować intencję autorską;
·ð postulat zdroworozsÄ…dkowej interpretacji;
·ð interpretacja wg Eco: stopniowe odkrywanie strategii zmierzajÄ…cej do wytworzenia
czytelnika modelowego;
·ð nie możemy stwierdzić, jaka interpretacja jest poprawna, ale możemy z caÅ‚Ä…
pewnością stwierdzić, jaka jest niepoprawna;
·ð nadinterpretacja: rozprawia o pytaniach, jakich tekst nie stawia;
Poglądy Richarda Rorty ego: (użycie)
·ð należy siÄ™ caÅ‚kowicie wyrzec odkrywania, o czym dany tekst jest naprawdÄ™;
zrezygnować ze zgłębiania mechanizmów tekstu, struktur itp.,
·ð tekstu trzeba używać do wÅ‚asnych, dowolnie wybranych celów;
·ð czytanie to praktyka, która zmienia nasze myÅ›lenie, cele, a nawet naszer życie;
·ð bardzo ważne odwoÅ‚anie do sfery emocjonalnej interpretatora;
PoglÄ…dy Jonathana Cullera: (nadinterpretacja)
·ð obrona nadinterpretacji; zamiast podziaÅ‚u (zaproponowanego przez Eco) na
interpretację i nadinterpretację, wymyślił podział na rozumienie i nadrozumienie
tekstu;
·ð rozumienie: operacja, którÄ… mógÅ‚by wykonać  czytelnik modelowy , stawianie pytaÅ„ i
znajdowanie odpowiedzi, jakich domaga siÄ™ sam tekst;
·ð nadrozumienie: znajdowanie pytaÅ„, jakich sam tekst nie stawi, a które można by
postawić i które poszerzają możliwości interpretacji, przywołując rozmaite kontekstu;
·ð zastanawia siÄ™ nad tym, co tekst tobi z nami, w jaki sposób to czyni, jak koresponduje
z innymi tekstami, co w nim jest ukryte lub stłumione itp.;
·ð najważniejsze jest odkrycie tego, co tekst chce przemilczeć, co ukrywa, o czym
zapomina;
Początek lat 90.  spór o interpretację.
Wymiana poglądów Umberto Eco, Johnatana Cullera i Richarda Rorty ego.
·ð INTERPRETOWAĆ  UMBERTO ECO  stanowisko najbardziej konserwatywne.
Ograniczenie swobód interpretacji, jasne kryteria poprawności odczytywania tekstów
literackich.
·ð Trzy podstawowe z
ródła znaczenia literatury: INTENCJA AUTORA (INTENTIO
AUCTORIS), INTENCJA CZYTELNIKA (INTENTIO LECTORIS) i INTENCJA
DZIEA
A (INTENTIO OPERIS).
·ð Wszystkie sÄ… jednakowo ważne i nie można ich rozdzielać.
·ð Kategoria  czytelnika modelowego  konstrukcja teoretyczna bÄ™dÄ…ca
odpowiednikiem właściwego odczytania. Autor rozumiany jako  strategia tekstowa ,
nie empirycznie. Idea falsyfikowalności interpretacji  zasada, w myśl której nie
można stwierdzić, czy interpretacja jest na pewno prawdziwa, ale można stwierdzić,
czy jest na pewno fałszywa.
·ð UÅ»YWAĆ  RICHARD RORTY  nie należy próbować zgÅ‚Ä™biać wewnÄ™trznych
mechanizmów i struktur tekstu, ale używać go do własnych, dowolnie wybranych
celów. Sprzeciw wobec teorii interpretacji. Odwołania do sfery emocjonalnej
interpretatora. Czytanie nie oznacza odkrywania sensu według narzuconej z góry
metody, ale prawdziwy, żywy kontakt z tekstem literackim. Krytyka niemetodyczne
( natchniona )
·ð NADINTERPRETOWAĆ  JOHNATAN CULLER  stanowisko kompromisowe.
ROZUMIENIE (UNDERSTANDING)  to operacja, którą mógłby wykonać
modelowy czytelnik Eco, stawianie pytań i znajdowanie odpowiedzi, jakich domaga
siÄ™ sam tekst. NADROZUMIENIE (OVERSTANDING)  wynajdowanie takich
pytań, jakich sam tekst nie stawia, ale które poszerzają możliwości interpretacji
przywołując często odległe konteksty. Nie jest najważniejsze, co tekst mówi, ale co
chce przemilczeć.