Gustaw Herling-Grudziński
Gustaw Herling-Grudziński urodził się 20 maja 1919 roku w Kielcach. Będąc uczniem VI
klasy gimnazjum zadebiutował reportażem Świętokrzyszczyzna, wydrukowanym na łamach
warszawskiego pisma młodzieży szkolnej Kuz
nia Młodych. Po zdaniu matury w 1937 roku
rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. W okresie studenckim
pisywał do Ateneum, Pionu, Naszego Wyrazu. Był kierownikiem literackim tygodnika Orka
na ugorze. 15 paz
dziernika 1939 roku, wraz z kolegami, założył w Warszawie, jedną z
pierwszych w okupowanej Polsce, organizację konspiracyjną pod nazwą  Polska Ludowa
Akcja Niepodległościowa . W grudniu 1939 roku postanowił uciec na Zachód. Przekroczył
linię demarkacyjną rozgraniczającą tereny zajęte przez niemieckie i radzieckie wojska. Dotarł
do Białegostoku, potem do Lwowa, tu został przyjęty do założonego jeszcze przed wojną
Związku Literatów. Z Lwowa przeniósł się do Grodna, gdzie krótko pracował w teatrze
lalkowym. W marcu 1940 roku chciał przedostać się na Litwę, jednak wynajęci przez niego
przewodnicy okazali się współpracownikami NKWD. Aresztowano go i skazano na 5 lat
więzienia. Przyczyną aresztowania było też z niemiecka brzmiące nazwisko i wojskowe
długie buty, co wpłynęło na posądzenie pisarza, iż jest agentem niemieckim szkodzącym
Związkowi Radzieckiemu. Przebywał w łagrach sowieckich, najpierw w Witebsku, a potem
w Leningradzie, Wołogdzie i Jercewie. Po dwóch latach łagrowego koszmaru, w obozie
jercewskim podjął głodówkę, która była wyrazem protestu przeciw aresztowaniu. W 1942
roku został zwolniony i wcielił się do 10 Pułku Artylerii Armii Polskiej gen. Andersa i jego
dalsze losy są związane z dziejami 2 Korpusu, w którego szeregach uczestniczył m. in. w
bitwie pod Monte Cassino. Za udział w tej walce otrzymał order Virtuti Militari. W 1943 roku
wznowił działalność literacką. Pisał do czasopism polskich w Bagdadzie ( Kurier Polski ) i w
Jerozolimie ( W drodze ). W l. 1945-46 kierował działem literackim tygodnika Orzeł Biały.
W Rzymie wziął udział w pracach przy zakładaniu miesięcznika literackiego Kultura.
Pierwszy numer Kultury (rok 1947) redagował razem z Jerzym Giedroyciem. Pod koniec
1947 roku przeniósł się do Londynu, gdzie na łamach  Wiadomości , w odcinkach, przed
wydaniem książkowym, ukazał się Inny świat. W l. 1952-55 przebywał w Monachium i
pracował w rozgłośni polskiej Radia Wolna Europa. Po śmierci żony (1952 r.) osiedlił się w
Neapolu, gdzie w 1955 roku poślubił córkę włoskiego lekarza, Lidię Croce. Podjął ścisłą
współpracę z  Kulturą , publikował też w prasie włoskiej, m. in. w  Tempo Presente ,
 Corriere della Sera ,  Il Giornale . Debiutem literackim Grudzińskiego był tom szkiców
literackich Żywi i martwi. Pierwszą książką, jaka po latach ukazała się w Polsce, był tom
Wieża i inne opowiadania, wydany w Poznaniu w 1988 roku. W 1990 roku otrzymał literacką
nagrodę polskiego PEN Clubu im. Jana Parandowskiego. W roku 2000 w Krakowie na
Uniwersytecie Jagiellońskim wręczono mu doktorat honoris causa.
Do najbardziej znanych dzieł pisarza należą:
Inny świat  opis codziennego życia więz
niów w sowieckich łagrach.
http://selkar.pl/aff/dolfijn/inny_swiat_herlinggrudzinski_gustaw_p_54331.html
Wędrowiec cmentarny  opowiadanie dotyczące masakry w Srebrenicy w 1998 roku.
Wydarzenia te wspomina ukrywający się po cmentarzach europejskich przed Trybunałem
Sprawiedliwości w Hadze serbski porucznik.
http://selkar.pl/aff/dolfijn/wedrowiec_cmentarny_herlinggrudzinski_gustaw_p_170581.html
1
Najkrótszy przewodnik po sobie samym  książka autobiograficzna dotycząca dzieciństwa,
młodości, emigracji, zawierająca rozważania na temat m. in. istoty mądrości, wiary,
przyjaz
ni.
http://selkar.pl/aff/dolfijn/najkrotszy_przewodnik_po_sobie_samym_gustaw_herlinggrudzins
ki_p_111787.html
Inne utwory: Drugie Przyjście; Biała noc miłości; Podzwonne dla dzwonnika; Godzina cieni;
Podróż do Burmy; Skrzydła ołtarza; Don Ildebrando;
Rozmowy w Neapolu  książka o charakterze analitycznym; efekt rozmów z Włodzimierzem
Boleckim; szczegółowe interpretacje i komentarze autora do jego dzieł powstałych w l. 1994-
1999.
Dziennik pisany nocą  eseje pisane w różnych latach, począwszy od 1971 roku po rok 1999,
dotyczące różnorakich zagadnień, jak: filozofia, sztuka, polityka, emigracja polska i
europejska, choć nie brak też esejów czysto fikcyjnych.
Gorący oddech pustyni  zbiór opowiadań ukazujących pesymistyczną wizję losu ludzkiego.
Gustaw Herling-Grudziński zmarł 4 czerwca 2000 roku w Neapolu.
Krystyna Beńko
2