IMG34 (12)

218

majnalos

Cieli. XIII2). I ;Ccnwnn Oedtraai XXII12: Macr. M2. l9;Lyd /*

IV 52.

M \JN \ I.OS(MntvaAoJ~ heroscponintgóry arkadyjskiej o tej nazw ie i miasta Majnalos. starszy syn — Lykaona. On to miał według tradycji poradzić ojcu. zęby o harował Zeusowi ciało dziecka przyprawionego jak zwykłe mięso, celem wystawienia boga na próbę. Obaj z ojcem zostali za to porażeni gromem.

Według innej tradycji Majnalos nie był synem Lykaona. lecz - Arkasii. króla Arkadii, i bratem Atalanty. bg

Apd. BM III S. I. Pius VIII3.1; Schol. in A. R. I168; 769; in. Theoc.

1129; Tm in Lyc. 461.

MA JON (MaUov)- I. Tebańczyk, syn Hąjmona. walczy I przeciw Siedmiu Wodzom. Razem z Ly kolon-tesem kierował nieszczęsną zasadzką na Tydeusa. Ze wszystkich biorących udział w zasadzce tylko Majon uszedł z życiem. Tydeus oszczędził go. Gdy ów zmarł pod Tebami. Majon go pochował.

Wcdiug tradycji zachowanej u Eury pidesa, uważa się Majona za syna Hąjmona i -• Antygony. Hąjmon jest zwykle przedstawiany jako tylko jej narzeczony; niekiedy jednak przyjmuje się. że doszło do małżeństwa.

2. Drugi Majon jest eponimem rodu. do którego należy Homer, często określany w poezji epitetem Majonides. Jego powiązania z poetą pisarze przedstawiają rozmaicie: u jednych jest jego ojcem, żonaty m z Kriteis. i bratem Diosa. ojca Hezjoda. Niekiedy bywa nie mężem, lecz opiekunem Kriteis albo wreszczie dziadkiem Homera, lub też przybranym ojcem poety, który miał być synem demona (— kriteis) bg

1.II IV 394; Apd 8M. III 6. 5. Stu. 77*6. II693; Paus. IX 18,2;E. niezachow. tragedia Aaiijume. TCF(Nauckl p. 322; H\g. Fab 72; D. S.

IV 65. 2. -» Kriteis; FHG (Muller). 146 i 277; Suid. s. v. Dpijpoc.

MAJRA (Maipa)- 1. Imię matki - Lokrosa.

2.    Również imię heroiny arkadyjskiej, uważanej za córkę Atlasa i żonę króla Tegeatesa. jednego z synów Lykaona, eponima miasta Tegei. Miała grób podobnie jak jej mąż na agorze miasta. Majra, żona Tegeatesa była matką - Lejmona i Skefrosa. a także Kydona. Archediosa i Gortysa.

3.    Majra to wreszcie także imię psa (lub suki) herosa Ikariosa. który wprowadził uprawę winnej latorośli w Alty cc. a którego rozszarpali pijani wieśniacy (— Ikarios. — Erigone). Majra szczekaniem zaprowadziła Erigone. córkę Ikariosa. do grobu ojca; po samobójstwie Erigone pozostała na jej grobie i zginęła z rozpaczy albo skacząc do źródła Onigrosu. Dionizos przemienił wiernego psa w gwiazdozbiór Psa. Utrzymywano niekiedy, że owa Majra była psem Oriona, bg

I. - Lokros. 2. Paus. VIII48,6;53.2;n. 3. Apd. BM III 14,7;Hyg. Fab 130; .4srr II4: Om. Fast. IV 939 n.

MAKAR (MdKap)- w lIliadzie król wyspy Lesbos. Przekazy doty czące jego osoby są różne; raz jest uważany za jednego z synów Heliosa i Rodos (— Hcliady). który uciekł z wyspy Rodos po zabójstwie brata Tena-gesa i schronił się na Lesbos. Niektórzy pisarze nazy-j wają go Makareusem. Inni znów uważają go za syna Krinakosa. potomka Zeusa, i powiadają, że pochodził z Olenos w Achai. Po potopie Deukationa przybył na Lesbos na czele oddziału Jończyków i innych osadników z różnych krain. Kolonia Makara rozwijała się

pomyślnie i stopniowo podporządkował on swojej władzy sąsiednie wyspy, w owej epoce jeszcze nie zaludnione. W tym samym czasie dotarł na Lesbos syn Lapitcsa (- Lesbos): posłuszny wyroczni Pytii, przybył z towarzyszami z zamiarem osiedlenia się nu wyspie, którą władał Makar. Poślubił córkę Makara. Metymnę, i oba szczepy, ci, co przybyli tu z Tesalijczykient Lesbosem i Jończycy Makara, wspólnie mieszkały na wyspie. Później wyspa przyjęła imię od Lesbosa.

Makar oprócz Mctymny miał jeszcze jedną córkę -Mytilenę. Każda z nich dala imię miastu na Lesbos.

Według innego przekazu Makar miał być synem Eola. zaś od imienia jednej z jego córek, Amfissy. wzięło nazwę miasto Amfissa w Lokrydzie. Podobno była kochanką Apollona. hg

Schol. in Pi. 0.7.135: D. S. V 56 n.; 81 n.; Nonn. XIV 44; //. XXIV 544 i schol.; Str. VIII 356; XIII S96; Paus. X 38.4; D. H. I 18.

MAKAREUS(MaKapeóę)- I. Syn Eola, który połączył się w kazirodczym związku z własną siostrą -* Kanakc. Kiedy to wyszło na jaw. popełnił samobójstwo. Niekiedy mylono Makareusa. syna Eola z -* Makarem (lub Makareusem), królem Lesbos.

2. Makareus to także imię kapłana Dionizosa w Mytilenie. na którego spadła seria nieszczęść jako kara za świętokradztwo. Kiedy pewien przybysz powierzył swoje złoto opiece boga i złożył je w świątyni. Makareus zagarnął skarb, a gdy obcy upomniał się o swe mienie, zabił go w samym sanktuarium. Otóż wkrótce po obchodach święta Trzylecia zdarzyło się, że jego dwaj synowie zabawili się w naśladowanie ofiary spełnionej właśnie przez ojca. Starszy wziął święty nóż i przebił szyję brata, następnie nie zważając na jego krzyk spalił go na jeszcze gorącym ołtarzu. W porywie gniewu matka zabiła go, a z kolei Makareus zabił ją uderzeniem tyrsu, dopełniając tym serię zabójstw dokonanych z woli bóstwa, bg

I. Apd. BibL I 7,3; Senr. in Verg. Aen. I 75; Hyg. Fab. 238; 243; E. mężach, tragedia Aeolus, TGF (Nauck). fragm. 14-42; Ov. Her. XI: Plu. Parali. 28: Stob. LXIV 35. 2. Ael. VH 13.2.

MAKARIA (Maicapia) - „Szczęśliwa'’, jedyna córka zrodzona z Heraklesa (jednak — Myrto). Matką jej była Dejanira. To ona ugasiła ojcowski stosnaOjcie. Później schroniła się z braćmi w T rac his. następnie w Atenach, a ponieważ wyrocznia oznajmiła, że zwycięstwo nad Eurystcusem jest możliwe jedynie za cenę ofiary ludzkiej. Makaria dobrowolnie poświęciła się, zapewniając swoim w ten sposób zwycięstwo (— Heraklidzi). Na jej pamiątkę źródło niedaleko Maratonu w Attyce nazwano Makaria. bg

Schol. in PI. Hipp. mai. 293 a; Paus. 132.6; E. Heracl. 474 n.; Ar. Fqu.

1151 i schol.; Eust. in Horn. 1405, 36.

M AKEDON (MaKe5(ov) - heros eponim Macedonii. Mitografowie przedstawiają jego genealogię bardzo różnie. Czasem uważa się go za zrodzonego z ziemi, kiedy indziej bywa uważany za brata Magnesa, syna Zeusa i Tyi, albo też za jednego z dziesięciu synów Eola lub za syna Lykaona, wreszcie za syna i towarzysza boga Ozyrysa, który, kiedy zawojował świat, uczynił go królem Macedonii. Według tej ostatniej tradycji, przekazanej przez Diodora, Makedon jest bratem Anubisa; jest odziany w pancerz z wilczej skóry i nosi głowę tego zwierzęcia jako maskę na twarzy, bg

MANTO

219

Sir. VII 329 fragm. II; Her fragm. 29 (Lchre); Stcph. Dy/, w. MaKr.Sov(u;Schol.in//.XIV226;Eutl.inD. P.427;D. S.l 18; Ael. A'-l X 48.

M A KELLO (M11 kr AAtó) - bohaterka n iczbyt jasnego mitu, prawdopodobnie rodyjskicgo. Ona i jakaś inna kobieta (jej matka lub, co bardziej prawdopodobne, siostra Deksitea) gościły u swego stołu Apollona, Zeusa i. jak się zdaje, również Posejdona. Kiedy ten ostatni (lub też Zeus) zniszczył T elchinów (jeżeli istotnie o nich idzie w tej historii) za zatrucie zboża wodą Styksu, oszczędził obie kobiety i nie ugodził w nie trójzębem. Być może. chodzi tu nie o Telchinów. lecz o Flegyów, o których wspomina Serwiusz w komentarzu do Wergi-liusza. a które spotkał ten sam los.

Makello i Deksitea były, jak powiadają, córkami niejakiego Damona. Deksitea poślubiła Minosa i dala mu syna Euksantiosa. który założył w miejscu, gdzie Makello i jej siostra przyjmowały bogów, miasto Kore-sos, „Miasto Młodych Dziewcząt”, bg

B. I (Cd. Jcbb, 1905. s. 443 n.); Nonn. XVIII 35 n.; Schol. in Ov. Ibis 475; Scrv. in Verg. Aen. VI 618. — Telchinowie.

MAKISTOS (Mćiaotoę)-brat Friksosa. syn Ata-masa. Założył miasto Makistos w Trifylii, południowej części Elidy, bg

Steph. Byz. %. v.

M AKRIS (Móicptę) - córka Aristajosa. Wraz z ojcem wychowywała na Eubei małego Dionizosa, którego powierzył im Hermes. Gdy władająca wyspą Hera wygnała boga. ten schronił się na Korkyrze (Korfu), nazywanej wówczas „Makris”, i przebywał tam w grocie o dwóch wejściach, tej właśnie, w której później Jazon i Medea mieli wyprawić wesele (-* Jazon, -* Alkinoos). bg

A. R. IV 1131 i schol. ad v. 1131; 1138.

MALKANDROS (MaAicav5ppę) — król Byblos. którego niewolnicą była Izyda. W istocie była ona piastunką u królowej Byblos imieniem Astarte. Saosis albo też w okresie poszukiwań ciała Ozyrysa - Nemanus. bg

Plu. De h. ei Os. 15 n.

*MAMERCUS - I. Imię łacińskie, w którym odnajduje się staroitalskie imię Marsa: Mamers (por. Mavors). Istnieją dwa mity. w których występuje heros tego imienia. W pierwszym Mamercus jest synem Pitagorasa. Nadano mu przydomek Aemilius (tj. Łaskawy) z powodu jego uprzejmego zachowania, ów Mamercus Aemilius miałby być przodkiem gi’n\ Aemi-lia. W innym wariancie tego mitu nie jest on synem Pitagorasa, lecz króla -» Numy. którego związki z Pitagorasem i pitagoreizmem są znane.

2. Drugi mit przekazał Plutarch; pozostaje on pod wyraźnym wpływem mitu o Meleagrze. Mars w postaci pasterza zapłodnił Sylwię, żonę Septimiusa Marcellusa. i podarował jej oszczep, z którym związany był los mającego się narodzić dziecka. Kiedy ów syn przyszedł na świat, przyjął imię Mamers Mamercus. Zakochał się w córce niejakiego Tuscinusa. który następnie zginął zabity przez jego ..ziemskiego” ojca. Septimiusa. A gdy w czasie łowów Mamers Mamercus upolował niezwykłych rozmiarów dzika zesłanego przez Cercrę i podarował ukochanej szable i ucięty łeb zwierzęcia, dwąj

bracia matki. Skymbrates i Mutias. oburzeni, odebrali mu te trofea. Mamers zabił więc wujów. Chcąc go ukarać, Sylwia spaliła oszczep i Mamercus zmarł, bg

I. Plu. Aem. 2; Paul. p. 23 ». v. Acmiliam; D. H. II76. 2. Plu. Parali

26.

* MAML RIUS - Kiedy niebo zesłało świętą tarczę królowi Numic jako rękojmię zwycięstwa dla miasta Rzymu. Numa wpadł na pomysł mający uniemożliwić wszelką próbę kradzieży: polecił wykonać jedenaście podobnych tarcz i powierzył je Saliom. Rzemieślnikiem. któremu zlecono tę pracę, był Oskijczyk imieniem Mamurius. Za całą zapłatę poprosił jedynie, by wymieniono go w pieśni śpiewanej przez Saliów podczas uroczystej procesji tarcz (ancilia). Numa przystał na to.

Istniało w Rzymie święto, podczas którego bito białymi prętami starca, nadając mu na len czas imię Mamurius i wypędzając go z miasta: były to Mamuralia święcone 14 marca, bg

Plu. Numa 13; Fcd.-Paul.. p. 131.11; Ov. Fast. III 389: Virr. LL VI 45; D. H. II 71; Lyd. De mens IV 3.6: Serv. in Vcrg. Aen. VII 188; G. Dumezil. Tarpeia. Parts 1947; J. Loicq. Mamuriu* Veiurius .. w. Hommages a J. Bayel. s. 401-426.

MANDYLAS (MavSuA.aę) - pasterz z Dodony, który ukradł najpiękniejszego ba rana należącego do pasterza z sąsiedztwa i trzymał zwierzę ukryte w oborze. Poszkodowany poszukując swego mienia wszędzie bez rezultatu. zwrócił się na koniec z zapytaniem do boga (Zeusa, boga Dodony). Za pierwszym razem święty dąb odpowiedział ludzkim głosem, że winowajcą jest najmłodszy z pasterzy tego kraju. I tak Mandylas będący rzeczywiście najmłodszym z miejscowych pasterzy został zdemaskowany. Musiał oddać barana. lecz oburzony na wyrocznię podniósł siekierę na święty dąb. Wszelako z drzewa wyleciał gołąb i odwiódł go od tego zamiaru. bg

Schol. in Od. XIV 327.

MANES (Móvnę)- legendarny król Frygii. według niektórych przekazów syn Zeusa i Gai (Ziemi). Ze związku z Kalliroe miał synów Atysa. Kotysa i Akmona (— Lydos. — Tyrrenos). bg

Hdt. 194: IV 45: Steph. Byz. s.v. AiąicMa: D. H. I 27.

MANIA (Movta) - uosobienie szaleństwa. Jest odpowiednikiem erynii i wszystkich duchów piekielnych, w połowie bóstw, w połowie zaś abstrakcji (jak Ate. Zaślepienie itp.), które były przejawami boskiego gniewu. Zsyłano ją np. na tych. którzy nic przestrzegali obrzędów, by mąciła ich umysły. To ona wpędza ich w nieszczęścia, zbrodnie, w czym człowiek rozumny dopatruje się działania bóstwa (np. — Orestes. Herakles itd.). bg

U XXII460; Q. S. V 451 n.; Paus. VIII 34. I; PL Pkaedr. 265 a.

MANTO (Mavnb) —imię jej przywodzi na myśl wróżbiarstwo, jest córką Tejreąjasa. Jak ojciec posiadała dar wieszczy. Mit ukazuje ją prowadzącą ślepego ojca po drogach Beocji po zdobyciu Teb przez Epigonów. Tejresjas jednak zmarł w Haliartos przed dotarciem do Delf, dokąd zdążała Manto. Zanim zdobyto miasto, zwycięscy mieszkańcy Argos przyrzekli Apol-lonowi „to z łupu. co będzie najpiękniejsze”, i właśnie Manto wyznaczono na ofiarę bóstwu. Pozostała długo