IMG34

 7^ 

■

■ .

SKRZYDŁO PÓŁNOCNE ZAMKI' ttYSOKIEGO - DZIEJE. KSZTAŁT ARCHITEKTONICZNY I WYPOSAŻENIE VC ŚWIETLE ŹRÓDEŁ PISANYCH 45

j®⁶. W jednej zakrystii z małym okienkiem prze-wo paramenty liturgiczne. Od 1675 roku iwiają się wzmianki o istniejącej tradycji, jakoby kaplicy zakopana była terra sancta¹⁵'. Mamy ileż wskazówkę odnośnie do przeznaczenia kart był tam „grób krzyżackT²³". W źródłach średnio-snyeh i nowożytnych znajdujemy także kilka tteresujących wzmianek o otoczeniu kaplicy. Nie się one jednak z tematem niniejszego tekstu >taną rozpatrzone odrębnie.

Opisywane dzieje skrzydła północnego kończą jfę gwałtownie dramatycznymi wydarzeniami wojny ynastoletniej. Wielki mistrz Ludwik von Erlichshau-musial opuścić zamek, do którego 8 czerwca |echał Kazimierz Jagiellończyk. Losy wyposażenia ikowego w trakcie wojny i po jej zakończeniu są znane .bardzo fragmentarycznie. Wiadomo, że se w trakcie działań wojennych najcenniejsze »ęnty wyposażenia kaplicy św. Wawrzyńca na tu starano się ochronić umieszczając je na iku Wysokim. W dniu 17 września 1456 r. dowód-wojsk zaciężnych zażądali od Krzyżaków, aby ob-św. Barbary został przeniesiony z kościoła Św. Wawrzyńca na Zamek Wysoki. Wskazane zostało fónkretne miejsce przechowania obrazu: „ins herrn łelscers stuli"²³⁹. Określenie to można interpretować :o jakąś izbę wielkiego mistrza na Zamku Wyso-albó że obraz umieszczono w kościele w siedzi-wiel kiego mistrza (być może było w jakiś sposób judowane, może znajdowało się we wnęce?). Ta •tatnia możliwość wydaje się jednak mało prawdo->bna. Oprócz tego obrazu przeniesiono wizerunki łMP i wielki krzyż²². Krzyżacy starali się ewakuować rhiwum i wyposażenie zamku. Naturalnie wśród wożonego mienia znalazły się przedmioty wypełniające kościół NMP i kaplicę św. Anny. O akcji tej mówi list kanonika Josta Kroppa z 13 października 1457 r. - wymienione zostały tam księgi i paramenty kościelne²⁴¹. Autor listu informował także, że wywiezione z kościoła (bądź z przylegających doń zakrystii) Jcsięgi i nieco paramentów złożył w depozycie u zaufanego mieszczanina w Nowym Mieście Lubawskim. Jednak na zamku w izbic Glockenmef-stra pozostało między innymi pięć pozłacanych kielichów, natomiast w izbie wielkiego mistrza najlepsze tkaniny ołtarzowe i złoty pektoraP². Skoro porzucono tak cenne rzeczy, co pozostał też mobiliarz wypełniający kościół NMP. kaplicę św. Anny czy refektarz (obecny Kapitularz). Świadectwa tego znajdujemy jeszcze w najstarszych lustracjach. Ciekawostką jest informacja, że w 1889 roku podczas prac restauratorskich w kościele został znaleziony (scho¹ wany za drewnianym mobiliarzem) dokument z 19 listopada 1358 r.. w którym wielki mistrz Winrych von Kniprode przyjmuje do krzyżackiego towarzystwa (bractwa) modlitewnego arcybiskupa Ernesta z Pragi²⁴³. Śwjadczy to rzeczywiście o dużym pośpiechu w wywożeniu archiwaliów i wyposażenia zamku.

Zaprezentowany w rym opracowaniu materiał odnosi się głównie do trzech najważniejszych pomieszczeń skrzydła północnego Zamku Wysokiego. Jak wskazano we wstępie, jest to materiał roboczy, Służący dalszym badaniom interdyscyplinarnym i nie roszczący sobie prawa do wyczerpania tematu. Jako taki jest przeznaczony do dyskusji.

²⁴¹ Gehctmes Staatsarchiv Prcuftłscher Kulturbesitz, Ordens¹ brieferchiy (dalej cyt.: GStA PK, OBA), nr 14944 - „2 vorgoItc kclche mit 2 paienen, zwe messebuchcr und czwene ornat" Z treścJ listu wynika, że najcenniejsze rzeczy zostały już ewakuowane - por. A Menizel-Reuters, Artna sp/ntua/ia.. - (jak w pr/.yp 196), s. 257.

³⁴³ „Duch błeben V vorgolte kełche ins glacmosters stule, (sale) und dy beste palle und guldene pccroral in ewer giudcn stule² - GStA PK. OBA, nr 14944.

**•' PrlJB, Bd. V, 2, nr 691. Informacja wzięta z artykułu Bernharda Schmida w „Mitteilungen des Verein¹ fOr dtp Geschichte von Ost- und Westpreussen". Bd 2. 1927, s. 68.

1

** Sembrzyckf, k 16; lustracja z 1607 r., ZDEM. t. I, s. 103. ^w Lustrac ja z 1675 r., ZDEM. i. IV, & 51. i następne lustracje ** Ibidem.

⁰⁹ GWB. 5. 180,

2

Wiesław Długokęcki. Bita uladzy miasta Malborka w śre-^rdńowieczu, Malbork 2004, $. 160.