IMG24

f

SKRZYDŁO PÓŁNOCNE ZAMKU WYSOKIEGO-DZIEJE, KSZTAŁT ARCHITEKTONICZNY!    ŹRÓDEŁ PI SANYO!    3>

Z 1404 roku zachował się Interesując)' wykaz icy zboża przechowywanego w Malborku¹*³, y tam informację, że nad całym skrzydłem pół* ym (w tym refektarzem) znajdowały się magą-zboża. Nad refektarzem zboże przechowywano jjzterech poziomach: „najbliżej sklepienia" i na poziomach powyżej¹*⁵.

Refektarz konwentu ogrzewany był piecem nym, zwanym hypoęaustum. W 1400 roku karbi malborski sfinansował sprowadzenie do z Gdańska dwudziestu dwóch kamieni grzew-h¹⁶⁴. W 1412 roku malborski komtur zamkowy 1 dwóch pachołków, którzy usunęli z tego pieca e kamienie i ponownie wypełnili go nowymi^{11 2}, ogiezna operacja została sfinansowana i odno* ta w roku 1413¹⁶⁶. Przekazy średniowieczne po-iją się tu z informacjami najstarszych lustracji, twierdzających istnienie pieca¹⁶⁷ Refektarz, jak ganek przed nim były oświetlone. W 1415 roku tankowane są wielkie latarnie przed refektarzem niskiem"*. W samym refektarzu znajdowały się dole¹⁶⁹. Zapytać w tym miejscu należy, w jaki 6b dostarczano braciom jedzenie i trunki? Za-ne podawano je z leżących pod skrzydłem piw* fc przy użyciu windy lub wyciągu. Może wskazywać S§a to wzmianka z 1416 r. o.zakupie liny służącej Wdą-liu kubków do refektarza¹⁷⁰. Nad piwnicą (lub piw-{licami) sprawował pieczę kellermeister, w którego ^entarzach wymieniono wiele sprzętów służących jedzenia i używanych w tym pomieszczeniu¹⁷¹.

Z wydatków kom tura domowego wymienić ożna jeszcze zakupy dwóch zamków do drzwi

i dwóch koszyków, którymi transportowano kubki wewnątrz refektarza¹ Wnętrze refektarza wyposażone było w szklane okna, zabezpieczone (nie było to nic nadzwyczajnego) wiatrownicamt¹⁷*. Oprócz normalnego użytkowania pomieszczenia, które jest tematem na odrębną pracę, warto wspomnieć o pracach budowlanych (naprawczych?), uchwytnych w 1416 r. (wiosna i jesień)¹⁷⁴.

Obraz piętra głównego (pierwszego) wyłaniający się z lustracji odpowiada wnętrzom istniejącym obecnie Pomieszczenie nazywane Kapitularzem najdokładniej opisane zostało w najstarszej lustracji, z 1565 r. Czytamy w niej, że ma sklepienie wsparte na trzech filarach, dziewięć okien, wspomniany piec ziemny (bypocaustum), lawy wkoło Ścian, szafę i osiem stołów ustawionych jeden koło drugiego¹”⁵. Były tam też drzwi, „ktoremy przed them chodzilly krzizowniczi do koszeziolla"¹⁷*. Lustracja z 1607 r. precyzuje, że chodziło tu o ławy murowane, a więc nie o zrekonstruowane przez Steinbrechta drewniane staUe’-“. Warto zwrócić uwagę, że żadna z lustracji nie określa funkcji pomieszczenia. Nie pada też nazwa „kapitularz", a jedynie „rantarz" lub „rymarz". Jak wspomniano wyżej, nazwa taka nie pojawia się również w przebadanych źródłach średniowiecznych, a co więcej, krzyżackie statuty nie przewidywały odrębnego pomieszczenia na obrady kapituł. Mogły one odbywać się w kaplicy lub w refektarzu¹⁷*.

Od 1675 roku notowane jest zniszczenie części sklepienia, które zapadło się do wnętrza: Nad sklepieniem ukazała się pusta przestrzeń aż do dachu¹⁷⁹.

Wspomniane w najstarszej lustracji drzwi prowadziły na krużganek. Interesująca jest wzmianka, która nie pojawiła się już później, iż przy wyjściu z pomieszczenia znajdowały się w murze cztery wielkie szafy z zamknięciem¹⁸⁰. Z 1607 roku pochodzi informacja o zniszczonym „kalku", czyli tynku na krużganku^1,1.

^r- AMH, s. 63.119.

^r> ..item 2 sc vof 5 wyntysen cłu glasefensicr m des remp-teć" - ibidem, s. 190.

^r* Ibidem, s. 216 i n. - .item 3 sol. eyme knechte vor ein sceyn zu brechen in dem aweniskeUir". jtem 3 sol. eynem knechic am rempter.die steyne ussezuwerfen” — Ibidem, s. 216 i n. Do tego konserwacja okien - ibidem, s. 22$, 241.

^m Scmbrzycki, k. 6-7.

™ Ibidem.

ZDEM. L 1. s. 110.

^m Pauz J- Trupinda, średniowieczne dzieje.. (jak w przyp. 76). s. 29.

^m ZDEM. i. IV, s. 53.

** Scmbrzycki, k 7.

^m zdem, 11, s. na

1

Źródło wydal Bemhart Jtthnig. Organisation und Soch-ur der Deuiscbordensresidenz Marienburg, |w:| Vonrugr und Porscbungcn zur Residenzenfragc, hrsg. v. Peter Johanck. Sig-jnaringen 1990. s 72 i n. - „Uff dem soller obir dcm remptor. Nehłst dem gewcłbc 30 lesie 20 sch. - llfF dem and(ir)n sollir obir dem 27 leste 4 sch. - Uff dem dritten sollir ob(i)r dem rem-tor 34 lesie 20 sch. - Uff dem virden Miller 5 lestc 10 sch “ k ^m Ibidem.

2

„Item 3 m. an 1 firdung vor 22 ofensteyne in den remp* ther uf dem huse: und 22 scot, dy steyne von Dnnczk ken Ma-rienburg zu furen" - MTB, s. 87.

ł ^m Jtem 8 sc 2 knedńen, dy dy steyne us dem covemsremp-therofcn worfTen und weder in leien“ - AMH, s. 79.

«- ^m „Item 8 sc 2 knechten, tłie den oven ufm hasze irłosen und en widdir hulfen follcn" - ibidem, s. 116. ^w Scmbrzycki, k 6. ZDEM. i. U s. lia “• „item 2 sol. vor dy grossen butemen czu bessem uff dem huse vor dem rempter und uff dem danczke" - AMH, s. 184.

** _nCovencsfcelier |—J. item 1 fird. die cronen czu bessem fn dem rempter’ - ibidem, s. 230.

^m Ibidem, s. 197 - „vor ein lyne, do man die becher metę off czuct in dcm remptuer" ^m MAB, s. 92-97