Reprezentacja
Materia umysłu?
Po percepcji&
lð
Percepcja wzrokowa dostarcza nam opisu sceny
złożonej z przestrzennej, trójwymiarowej konfiguracji
obiektów opisanych pod względem widocznych lub
oczekiwanych cech,  po drodze wykorzystując różne
reprezentacje czÄ…stkowe
lð
Aby taka reprezentacja mogła być wykorzystana do
rozpoznawania, planowania, wnioskowania itp. musi
zostać zapisana w jakimś trwałym kodzie
KiedyÅ›&
lð
Pamięć długotrwała (LTM)

Semantyczna
lð
Pojęcia
lð
Znaczenia słów
lð
Reguły

Epizodyczna
lð
Konkretne obiekty i zdarzenia

Autobiograficzna
(specjalny rodzaj pamięci epizodycznej z perspektywy  ja )
Teraz..
lð
Czy tylko konstrukcje trwałe?
lð
Czy podział pamięć semantyczna/epizodyczna
jest ostry?
lð
Czy tylko jeden/dwa/trzy rodzaje kodów
pamięci?
(popularna do dziś hipoteza Paivio, 1970, dwóch
kodów umysłowych  wyobrażeniowego i werbalno-
abstrakcyjnego)
Pytanie 1
lð
Dlaczego w zakresie 1-3 lub 1-4 oceniamy (lub
porównujemy) liczbę elementów zbioru
dokładnie, a wielkość zbioru nie wpływa na
czas wykonania, a w zakresie powyżej 4
dokładność i czas zależą od liczby elementów
i od proporcji liczności porównywanych
zbiorów?
Odpowiedz

lð
1. Subitizing - hipoteza geometryczna
(konfiguracja elementów: 1  punkt, 2- odcinek,
3-trójkąt itd)
lð
2. Subitizing - hipoteza indeksowania obiektów
w polu uwagi
lð
3. Hipoteza akumulatora
lð
4. Hipoteza osi liczbowej
Pytanie 2
lð
Dlaczego przy przetwarzaniu małych liczb
szybciej reagujemy lewą ręką, a przy dużych
liczbach  prawÄ…?
8
Parzysta Nieparzysta
3
Nieparzysta
Parzysta
Odpowiedz

lð
Efekt SNARC  oÅ› liczbowa reprezentowana w obu
półkulach mózgu:  niski koniec w lewej,  wysoki w
prawej
lð
A może MARC  liczba zostaje rozpoznana i
przypisana do kategorii (mała/duża,
parzysta/nieparzysta). Kategorie mają  lepszy (duży,
parzysty) i  gorszy (mały, nieparzysty) koniec.
Również klasyfikacja przestrzenna (prawy/lewy) jest
nacechowana (lewy odpowiada gorszemu końcowi).
Następuje uzgodnienie polaryzacji kategorii
Pytanie
lð
Dlaczego dostrzeżone poza centrum uwagi
czerwone A i niebieskie B możemy
zapamiętać jako niebieskie A i czerwone B
Odpowiedz

lð
Hipoteza foldrów obiektów: dla obiektów z poza
centrum uwagi zakładany jest zbiorczy plik obiektu
reprezentujący rozkład kolorów i kształtów, ale nie
wiążący kształtu z kolorem
lð
Hipoteza integracji w pamięci roboczej: cechy obiektów
przetwarzanych poza systemem pamięci roboczej
reprezentowane sÄ… oddzielnie w kodach
poszczególnych modułów percepcyjnych
(reprezentacja kształtu, koloru, położenia w
przestrzeni)
Pytanie 3
lð
Dlaczego dwie sylaby, których spektrogramy
są bardzo podobne (można samemu
poeksperymentować) spostrzegane są jako
wyraz
nie różne, podczas gdy nie odróżniamy
ich od takich, których spektrogram jest
wyraz
nie inny?
Spektrogramy sylab dee dah doo
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Spectrograms_of_syllables_dee_dah_doo.png
Odpowiedz

lð
Kategorialna percepcja fonemów, efekt
magnesu
lð
Motoryczna teoria percepcji mowy
Pytanie 4
lð
Gdzie Piotruś będzie szukał czekolady?
Piotruś z mamą kupili w sklepie dużą tabliczkę
czekolady. Po powrocie do domu schowali
czekoladę do szuflady stołu w kuchni. Piotruś
poszedł się bawić, a mama wyjęła czekoladę i z
połowy zrobiła krem do ciasta, a drugą połowę
schowała do wiszącej szafki. Piotruś wrócił z placu
zabaw i chciał wziąć kawałek czekolady. Czy będzie
jej szukał w szufladzie czy w szafce?
lð
 Naiwna Teoria Umysłu - kodujemy stan
wiedzy innych osób jako przekonania,
pragnienia, spostrzeżenia
lð
Teoria symulacji -  tak jak ja
Pytanie 5
lð
Dlaczego 3-letnie dziecko, ale także dorosły,
gdy każemy mu powtarzać w myśli jakiś nie
zwiÄ…zany z sytuacjÄ… wierszyk, w prostokÄ…tnym
pomieszczeniu szukajÄ…c schowanego
wcześniej w jego obecności przedmiotu,
kierować będzie się tylko geometrią
pomieszczenia ( w rogu na prawo od dłuższej
ściany) a nie np. kolorem ścian (w rogu na
prawo od żółtej ściany)
Odpowiedz

lð
Naturalny, wspólny dla wszystkich wyższych
kręgowców system kodowania przestrzeni jest
oparty na geometrii. Wskazówki
 krajobrazowe sÄ… prawdopodobnie kodowane
w postaci opisów językowych
Pytanie 6
lð
Co znaczą słowa?
Reprezentacja: problemy z definicjÄ…
lð
Stan lub zdarzenie (fizyczne?) reprezentuje inny
stan lub zdarzenie

Stany umysłu reprezentują (odwzorowują?) stany
rzeczywistości

Stany umysłu reprezentują inne stany umysłu

Stany układu nerwowego reprezentują stany umysłu
Reprezentacja: własności
semantyczne
lð
Reprezentacje mają właściwości semantyczne
(odnoszÄ… siÄ™ do czegoÅ› lub posiadajÄ… warunki
spełnienia)

Jeśli jestem przekonany, że wygłaszam właśnie
wykład z psychologii procesów poznawczych, to
moje przekonanie jest prawdziwe wtedy, gdy (1)
wygłaszam właśnie wykład i (2) dotyczy on
procesów poznawczych u człowieka
Problemy z reprezentacjÄ…:
przyczynowość
lð
Czy reprezentacja ma właściwości
przyczynowe

Czy właściwości jednej reprezentacji mogą wpłynąć
na właściwości innej reprezentacji (np. przekonanie
>>X ma białą skórę<< może doprowadzić do sądu
>>X nie jest Indianinem<<)

Czy reprezentacje mogą być wyróżnionymi
warunkami koniecznymi zachowań (Czy do tego aby
wybrać się na przyjęcie urodzinowe do praprababci
trzeba mieć przekonanie, że praprababcia żyje i
właśnie obchodzi urodziny)
Problemy z reprezentacjÄ…:
intencjonalność
lð
Czy u podstaw przyczynowych właściwości
reprezentacji leży ich szczególna (specyficznie
ludzka ???) właściwość:

Intencjonalność: reprezentacje (jako klasa
stanów umysłu) są  o czymś , mają coś na celu,
sÄ… ukierunkowane na przedmioty i zdarzenia,
stany rzeczywistości. Intencjonalnymi stanami
umysłu są w szczególności przekonania, sądy,
niektóre emocje itp., a nie jest np. lęk
(boję się smoka vs. czuję lęk)
Intecjonalność  c.d.
lð
Problem intencjonalności jest jednym z głównych
problemów rozpatrywanych przez współczesną filozofię
umysłu (Denett, Fodor, Searle, Stich)
lð
Wiele wskazuje na to, że założenie o intencjonalności
należy do najważniejszych składników naszej intuicyjnej
wiedzy o umyśle, w istotny sposób wpływającej na
zachowania społeczne
Problemy z reprezentacjÄ…:
reprezentacja jako odwzorowanie rzeczywistości
lð
Czy reprezentacja jest biernym odwzorowaniem
rzeczywistości (obiekty, cechy, relacje,
zdarzenia/zmiany stanów)

Problem abstrakcji (jakie elementy struktury rzeczywistości
sÄ… odwzorowywane w reprezentacji i dlaczego?)

Problem arbitralności / subiektywności

Problem planów działania jako zamierzonej zmiany struktury
rzeczywistości

Problem reprezentacji kontrfaktycznych ( co by było
gdyby... ; reprezentacje obiektów i wydarzeń
nierzeczywistych)
Problemy z reprezentacjÄ…:
symboliczność
lð
Czy reprezentacje poznawcze sÄ… symboliczne

Czy składają się ze skończonej liczby symboli łączonych w
złożone reprezentacje za pomocą reguł (jak np. język)
lð
symbol [gr.], znak umowny, pełniący funkcję
zastępczą wobec pewnego przedmiotu (pojęcia, stanu
rzeczy) i przywodzący ów przedmiot na myśl (budzący
zwiÄ…zane z nim reakcje).

Czy sieć neuronalna, w której znaczenie przypisać można
tylko całościowemu wzorcowi pobudzeń, ale nie
poszczególnym składnikom (węzłom) jest reprezentacją?

Jeszcze szerszy kontekst (ciało, całość sytuacji)?
Problemy z reprezentacjÄ…: kody
reprezentacji
lð
Czy reprezentacja poznawcza jest tworzona w
amodalnym kodzie, funkcjonalnie równoważnym
postawom propozycjonalnym wobec sądów logicznych,
np.:
lð
Jestem przekonany, że P(x), gdzie P(x) oznacza  X ma białą
skórę
lð
Przypuszczam, że ~R(x), gdzie  ~ jest przeczeniem, a R(x)
oznacza  X jest Indianinem
lð
Czy również w innych kodach (obrazowym, językowym
itd.)? (hipoteza dwóch kodów Paivio)
lð
Modułowa teoria umysłu (oryginalnie: Fodor, 1983):
każdy moduł posługuje się własnym kodem
reprezentacji
Problemy z reprezentacjÄ…:
reprezentacje deklaratywne i
proceduralne
lð
Wiedza  że vs. wiedza  jak

Wiem ile jest okien w moim pokoju

Wiem jak obliczyć ile jest okien w moim pokoju
lð
Czy to jest ostry i wyczerpujący podział?
Reprezentacje  własności
funkcjonalne
lð
Forma reprezentacji (oraz jej realizacja
fizyczna) determinują właściwości
funkcjonalne:

Reprezentacja przestrzenna  elementy odległe są
trudniej dostępne

Reprezentacja oparta na podobieństwie  elementy
mało podobne do wzorca są trudno dostępne

Reprezentacja obiektu oparta na ruchu (obiekt to
coś, co porusza się po ciągłej ścieżce)  obiekty
nieruchome trudno dostępne
Kategorie i pojęcia:
lð
Najważniejsze w systemie poznawczym
reprezentacje to systemy kategorii i pojęć
lð
Kategorie: reprezentowane umysłowo grupy obiektów
powiązanych tożsamością lub podobieństwem właściwości
lð
Pojęcia: system przekonań określających właściwości
członków kategorii lub definiujących relacje
Dlaczego kategorie i pojęcia:
Argument nadmiaru informacji

Zmysły dostarczają więcej jednostkowej informacji
niż umysł potrzebuje i może wykorzystać

Znaczna część informacji zmysłowej powtarza się
(redundancja)

Różnorodność percepcyjna nie oznacza
różnorodności znaczenia lub podstawowych
właściwości użytkowych (koń to koń i, co więcej, jaki
jest  każdy widzi, choć może być srokosz lub
kasztan, mały lub wielki)
Dlaczego kategorie i pojęcia:
Argument niedostatku informacji
lð
Znaczna część istotnej informacji o obiekcie nie jest
dostarczana percepcyjnie:

Informacja niedostępna w aktualnej sytuacji percepcyjnej
(rozpoznanie tygrysa ryczącego w gęstych zaroślach)

Istotne cechy niedostępne percepcyjne w standardowych
warunkach (np. procesy trawienia)

Istotne właściwości w ogóle nie podlegają bezpośredniej
percepcji (np. myśli ludzi)
lð
Kategoryzujemy na podstawie zubożonej informacji i
uzupełniamy ją w oparciu o wiedzę o kategorii
(ryczy w zaroÅ›lach Yð tygrys
tygrys Yð ma cztery Å‚apy, prÄ™gi i jest niebezpieczny)
Czy istnieje niekategorialna/niepojęciowa
reprezentacja?

Kategoryzacja występuje już na wczesnych etapach
percepcji (klasyfikacja krawędzi i płaszczyzn,
identyfikacja fonemów, kategorii prozodycznych,
tonów itp.)

Czy wyobrażenia, plany, mapy i obrazy mentalne,
pamięciowe zapisy epizodów i narracyjne struktury
umysłowej reprezentacji doświadczeń mają
charakter pojęciowy?

Nieświadoma wiedza pojęciowa?
Wyobrażenia
lð
Eksperyment Sheparda i Metzlera

Umysłowy obrót konstrukcji z klocków
lð
Eksperymenty Kosslyna

Umysłowe zbliżenie i przegladanie obrazu
lð
Kontra: Pylyshyn  relacje pomiędzy obiektami
na mapie
Schematy, skrypty, ramy
lð
Stałe systemy relacji
lð
Zmienne  końcówki
lð
Schematy Å‚Ä…czÄ… elementy reprezentacji
deklaratywnej i proceduralnej
... Ale niestety niewiele wyjaśniają, jeżeli nie
określi się, co w nich siedzi
Czy można się obyć bez
reprezentacji?
lð
S-R, S-O-R, Network?

Czy sieć neuronalna jest reprezentacją czy zawansowanym
systemem bodziec-reakcja?
lð
Co na wejściu i wyjściu?
lð
Czy jedna globalna sieć, czy podsieci o jednoznacznie
określonych funkcjach i znaczeniach?
lð
Gibsonowie

umysł nie musi posługiwać się reprezentacjami, a jedynie
dostrzegać w strumienu pobudzenia możliwości działania
lð
Motywy i cele działania?
lð
Jak reprezentowane (?!) sÄ… niezmienniki?
lð
Reprezentacje motoryczne?
Podsumowanie
(czyli co do tego miejsca trzeba wiedzieć o reprezentacjach)
lð
Typy reprezentacji:

symboliczne / subsymboliczne / holistyczne

propozycjonalne / analogowe

specyficzne wzgl. modalności zmysłowej / specyficzne wzgl.
zadania lub dziedziny / amodalne

deklaratywne / proceduralne
lð
Właściwości reprezentacji:

Semantyczne (odniesienie, intencje, warunki spełnienia)

Syntaktyczne (reguły konstruowania złożonych reprezentacji
ze skończonej listy elementarnych symboli)

Przyczynowe (wyróżniony warunek konieczny zachowania)
Literatura do cyklu wykładów o
reprezentacjach i pojęciach
lð
Literatura podstawowa:
lð
Nęcka i in.: Psychologia Poznawcza, PWN 2006, R.
2, 3 i 4 (bez 4.4)
lð
Literatura pomocnicza:

Haman M.: Pojęcia i ich rozwój. Warszawa, 2002.
r. 1; r. 2.5

Pinker S.: Jak działa umysł. Warszawa, 2002, r. 1-4
!!!
Uwaga: wykład ma pierwszeństwo przed lekturą!!!
!!!