ZASOBY NATURALNE
1. POJ
CIE ZASOBÓW
NATURALNYCH
2. KLASYFIKACJE
ZASOBÓW
NATURALNYCH
3. KONCEPCJE
RZADKOŚCI ZASOBÓW
NATURALNYCH
4. OCENA KONCEPCJI
5. FUNKCJE
ÅšRODOWISKA
1. POJ
CIE ZASOBÓW
NATURALNYCH
Zasoby ekonomiczne
Zasoby ekonomiczne  wszystko co jest
potrzebne i wykorzystywane (używane
pośrednio i zużywane bezpośrednio) w
procesach produkcyjnych i konsumpcyjnych:
1) zasoby ludzkie
2) zasoby kapitałowe
3) zasoby kulturowe
4) zasoby informacyjne
5) zasoby naturalne (przyrodnicze)
Zasoby naturalne
1) Składniki i energie przyrody, które mogą
być przy danym poziomie techniki
wykorzystane (realnie lub potencjalnie) w
procesach produkcji i konsumpcji dla
zaspokojenia materialnych i kulturowych
potrzeb społeczności ludzkiej.
2) Elementy materialne, siły i walory
środowiska, decydujące o jakości życia
człowieka.
2. KLASYFIKACJE
ZASOBÓW
NATURALNYCH
Kryteria klasyfikacji zasobów
naturalnych
" procesy zachodzÄ…ce w zasobach
" ruchliwość
" miejsce występowania
" rzadkość
" wykorzystanie zasobów
" odnawialność
" dostępność i opłacalność użytkowania
Klasyfikacja  kryterium
sposobu wykorzystania
Zasoby stanowiące bezpośrednie z
ródło zaspokojenia
potrzeb biologicznych i psychicznych:
" zasoby niezbędne biologicznie (np. woda,
powietrze),
" warunki przyrodnicze (zdrowotne, rekreacyjne,
estetyczne);
Zasoby stanowiÄ…ce podstawÄ™ produkcji materialnej:
" zasoby wykorzystywane bezpośrednio w produkcji
(surowce, energia),
" zasoby wykorzystywane bezpośrednio w procesie
produkcji (np. woda w transporcie rzecznym lub
obiegach chłodniczych).
Klasyfikacja  kryterium
odnawialności
Klasyfikacja  kryterium
odnawialności
Klasyfikacja  kryterium
odnawialności
3. KONCEPCJE
RZADKOÅšCI
ZASOBÓW
NATURALNYCH
Czynniki eksploatacji zasobów
" wysoka cena jednostkowa
" rozpowszechnienie
" łatwość eksploatacji: warunki
naturalne, kwalifikacje, technologia
" znaczenie strategiczne
" łatwość transportu
" łatwość magazynowania
" stopień niezbędnego przetworzenia
przed transportem
Pojęcie rzadkości zasobów
" Rzadkość  relacja między ilością
zasobów a potrzebami, które zasób
pozwala zaspokoić.
" Problem rzadkości: Czy dostępne
zasoby przyrody są i będą
wystarczajÄ…ce do zaspokajania
ludzkich potrzeb?
Alternatywne koncepcje
rzadkości
" Rzadkość absolutna
(maltuzjańska, statyczna)
" Rzadkość względna (ricardiańska,
dynamiczna)
Rzadkość absolutna
Ilość zasobów naturalnych jest fizycznie
ograniczona. Rozwój prowadzi do
wyczerpywania zasobów. Szczupłość
zasobów określa granice możliwego
wzrostu produkcji i konsumpcji dóbr
materialnych i usług. Niezbędna jest
ingerencja w gospodarkÄ™ w celu ochrony
zasobów.
Rzadkość absolutna
ilość
granica dostępności zasobów
zapotrzebowanie
czas
Rzadkość względna
Potrzeby ludzkie stale rosnÄ… i dlatego
każdy zasób przyrody może stać się rzadki
w stosunku do potrzeb. Nie ogranicza to
wzrostu gospodarczego ze względu na
możliwości substytucji, zapewnianej przez
innowacje technologiczne wymuszone
ekonomicznie. Konsekwencja - ochrona
drożejących zasobów wskutek
ograniczenia popytu na nie.
Rzadkość względna
granica dostępności zasobów
ilość
zapotrzebowanie
czas
Rzadkość względna
Stabilizacja zapotrzebowania na zasoby
Powody stabilizacji zużycia
zasobów
żð Rzadkość absolutna  wyczerpanie zasobów bÄ…dz
ingerencja
państwa
żð Rzadkość wzglÄ™dna   naturalne mechanizmy spoÅ‚eczno-
gospodarcze stabilizacji zapotrzebowania:
" stabilizacja wielkości populacji:
 czynnik ekonomiczny
 czynnik kulturowy
 czynnik biologiczno-psychologiczny
" stabilizacja wielkości zapotrzebowania per capita:
 potrzeby podstawowe  biologiczne ograniczenia
 potrzeby kulturowe  zanik znaczenia dóbr
pozycyjnych, czas korzystania z dóbr
Koncepcje rzadkości
Rzadkość absolutna  istnieją
nieprzekraczalne granice dostępności
zasobów.
Rzadkość względna  istnieją
ograniczenia dostępności zasobów.
4. OCENA KONCEPCJI
RZADKOÅšCI
ZASOBÓW
NATURALNYCH
Ocena koncepcji rzadkości
Wskaz
niki rzadkości zasobów:
" ekonomiczne (ceny, renta)  spadek cen w czasie oznacza
wzrost dostępności zasobów,
" fizyczne (zasoby nieodnawialne  stosunek wielkości
zasobów do rocznej konsumpcji [lata], wielkość
dostępnych złóż zasobów)  wzrost wskaz
nika w czasie
oznacza wzrost dostępności zasobów,
" fizyczne (zasoby odnawialne  relacja między wielkością
pozyskania a wielkością odnowienia)  jeśli pozyskanie
większe od odnowienia, to zasób się wyczerpuje.
Ocena rzadkości
CENY
Ocena rzadkości
Zakład P.Ehrlich vs J.Simon
Ceny 1980 Ceny 1990 Zmiana
Metal
(1980$) (1980$) (%)
Miedz
200 163 -18,5
Chrom 200 120 -40
Nikiel 200 193 -3,5
Cyna 200 56 -72
Wolfram 200 86 -57
Ocena rzadkości
Zmiana
Zasób 1950 1960 1970 1980 1990 1950-90
(%)
Żywność 386 210 145 161 100 -74
Drewno 170 114 95 126 100 -41
Minerały 194 147 179 217 100 -48
Energia 184 126 74 138 100 -46
Ocena rzadkości
140
Ropa naftowa
120
100
80
60
40
20
0
ceny bieżące w $ za baryłkę ceny stałe w $2011 za baryłkę
Ocena rzadkości
WSKAy
NIKI
FIZYCZNE
Ocena rzadkości
Rezerwy zasobów (mln ton)
Zasób 1950 1990 Zmiana (%)
Boksyt 1,4 21,5 1 436
Chrom 70 420 500
Miedz
100 350 250
Ruda żelaza 19 145 663
Ołów 40 70 75
Mangan 500 980 96
Nikiel 17 59 247
Cyna 6,0 4,2 -30
Cynk 70 145 107
Ocena rzadkości
Rezerwy Produkcja Rezerwy
Zasób
1950 1950-2000 2000
(minerał)
mln ton
Cyna 6 11 10
Miedz
100 339 340
Ruda żelaza 19000 37583 140000
Ołów 40 150 64
Cynk 70 266 190
Ocena rzadkości
Rezerwy ropy
60
1800
1600
50
1400
40
1200
1000
30
800
20
600
400
10
200
0
0
1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010
rezerwy (mld baryłek) R/P (lata)
lata
mld baryłek
Ocena koncepcji rzadkości
Indeks produkcji żywności (średnia 1999-2001 = 100%)
Dorsz nowofunlandzki
Ryby
Ocena koncepcji rzadkości
Krytyka teorii absolutnej:
" wskaz
niki, nawet fizyczne, rzadko wskazujÄ… na
wyczerpywanie zasobów
" ignorowanie postępu technologicznego
" dominacja krajów  niesurowcowych
Krytyka teorii względnej:
" miary ekonomiczne  nie uwzględniają kosztów
zewnętrznych
" miary fizyczne  optymistyczne podejście do
długookresowych potrzeb nowych odkryć
Ocena koncepcji rzadkości
Krytyka teorii względnej  cd.:
" nieujmowanie zasobów w ich geograficznym,
biologicznym i społecznym całokształcie:
üðzasoby naturalne to nie tylko nakÅ‚ady produkcyjne
üðistnienie alternatywnych sposobów użytkowania
zasobów
üðistnienie szkodliwych nastÄ™pstw użytkowania
zasobów dla procesów rozwoju społeczno-
gospodarczego
" niepewność i nieodwracalność
Ocena koncepcji rzadkości
do 1950 -
Odkrycia złóż
1950 -1970
1990-2010
gazu niezbędne
1970-1990
dla utrzymania
2030-2050
wzrostu zużycia
2010-2030
na poziomie
3,5% rocznie
2050-2070
Ocena koncepcji rzadkości
Nowe odkrycia ropy minus wydobycie
Funkcje (usługi) środowiska
Warunki i procesy, dzięki którym naturalne
ekosystemy i gatunki podtrzymują życie ludzkie.
Klasyfikacja:
" funkcje life-support (wspierajÄ…ce)
" funkcje regulacyjne
" funkcje zasobowe
" funkcje kulturowe
Funkcje (usługi) środowiska
Kapitał natury
KAPITAA
NATURY - zasoby biofizyczne i walory środowiska
niezbędne do funkcjonowania ludzkiej gospodarki oraz relacje
między tymi systemami i procesami, które podtrzymują
funkcjonowanie biosfery
POTENCJAA
ŚRODOWISKA - suma przyrodniczych możliwości
zaspokajania potrzeb społeczeństwa oraz zdolność ekosystemów
do ponoszenia antropogenicznych obciążeń. Potencjały
cząstkowe: samoregulacyjno-odpornościowy, zasobowo-
użytkowy, percepcyjno-behawioralny
POJEMNOŚĆ ŚRODOWISKA - wielkość poszczególnych
zaburzeń, jakie mogą zostać zaabsorbowane przez środowisko
bez znaczÄ…cych zmian strukturalnych i funkcjonalnych
DZI
KUJ

ZA UWAG