Porównaj i oceń cechy ideału rycerza starożytnego i średniowiecznego na przykładzie "Iliady" i "Pieśni o
Rolandzie"





PLAN:
Wstęp:
Rycerstwo jako ideologia związana z walką.
Zmienność ideałów na przestrzeni wieków.
Rozwinięcie:
Dwaj bohaterowie Roland i Hektor
cele ich postępowania
rycerstwo jako ideologia i sposób na życie
walka i patriotyzm
różnice kulturowe
Wywyższenie obu bohaterów i przedstawienie jako wzoru do naśladowania:
Hektor walczy z Achillesem - bogiem
Roland walczy z Saracenami - innowiercami
śmierć obu bohaterów.
Roland - rycerz walczący nie tylko za swój naród, ale również w imię Boga.
wpływ religii chrześcijańskiej na ideał wojownika
Cechy, które można przyjąć od obu bohaterów:
honor i braterstwo - cecha każdego rycerza
walka do końca w imię słusznej sprawy
Ideał nie do zaakceptowania w całości przez współczesnych:
ideał rycerza średniowiecznego, czy też starożytnego związany z walką
pycha, duma rycerska
Zakończenie:
Oba ideały są do siebie podobne. Różnice wynikają z różnic w światopoglądzie, mentalności i różnicy czasowej oraz od religii.
Hektor i Roland - bohaterowie, którzy służą za przykład ideałów propagowanych w danych czasach.
Wierność swym wzorom, a nie rodzaj ideologii mogą być podstawą oceny człowieka.
W zamierzchłych czasach pełno było wojen, walk, potyczek. Ludzie nie potrafili ze sobą konstruktywnie rozmawiać, nie umieli znajdować kompromisów. Czasem nawet błaha sprawa mogła doprowadzić do ogromnych konfliktów. Dodatkowo podział ludności na zamożnych i biedotę prowadził stopniowo do wytworzenia nowej klasy społecznej - klasy zawodowych wojowników. Jedynym ich celem była walka, gdyż była to jedyna rzecz, którą potrafili ci ludzie robić. Władcy musieli sobie zjednywać przyjaźń tych ludzi bo często od nich zależało jak długo władca będzie sprawował rządy. Tak więc klasa ta zaczęła być coraz lepiej traktowana. Posiadanie siły militarnej sprawiało, że to właśnie oni przejmowali władzę, skupiając wokół siebie ludzi podobnego pokroju oraz bogactwa zagrabione na biedniejszych, którzy nie byli w stanie oprzeć się ich ekspansji. Ponieważ coraz ciężej było o wojny, wojownicy stwarzali dogodne dla siebie prawa, nakazy. Powstała kultura skupiająca się właśnie wokół tych ludzi. Z czasem zrozumieli oni swą przynależność rodową i skupiali się w coraz bardziej zamkniętych kręgach. Konsekwencją tego było powstanie ideologii opierającej się na kulturze walki. Wymyślano sobie cele, niekiedy bezsensowne, za które walczono i umierano. Dodatkowo spotęgowało to zjawisko świadomości przynależności do danego narodu, władcy i oczywiście religii. Tak narodziło się rycerstwo, które w toku ewolucji kulturowej i technicznej zmieniało swój charakter. Jedno pozostało
jednak niezmienne - prawa rządzące tą grupą społeczną, jej zasadnicza ideologia. Trudno jest
rozstrzygać o słuszności owych ideałów. W wyniku rewolucji technicznej i zmiany sposobu walki rycerstwo utraciło swą pozycję społeczną. Ideały rycerzy również uległy znacznym przeobrażeniom. Każdy bowiem ideał zmienia się wraz ze zmianą mentalności i sposobów postrzegania
rzeczywistości. Nikt już dziś nie pamięta o rycerzach. Lecz w starożytności i średniowieczu ideały rycerstwa pozwalały niekiedy na utrzymanie tożsamości narodowej. Były poza tym "nośnikami" kultury, oraz moralności, stanowiły podstawę do ustanawiania praw i rządzenia. Do
porównania ideałów rycerza starożytnego i średniowiecznego musimy posłużyć się utworami, które nie mogą być nazwane pewnymi źródłami historycznymi. Należy więc zauważyć, że i "Iliada", i "Pieśń o Rolandzie" przedstawiają bohaterów z przesadą ich wywyższając. Dwaj bohaterowie: starożytny - Hektor i średniowieczny - Roland - to bohaterowie, którzy w pełni zasługują na miano rycerza. Tak Roland, jak i Hektor, są stworzeni do walki. Taki jest też ich
główny cel - walczyć. Hektor broni własnej ojczyzny Troi, wykazując patriotyzm i miłość do niej. Roland również walczy za ojczyznę, choć w trochę inny sposób. Jest przywódcą tylnej straży wojsk Karola Wielkiego powracających z wyprawy przeciw Saracenom. Zostając zdradziecko napadnięty walczy nie tylko swoje odziały, ale również o całe wojsko Karola. Możemy więc stwierdzić, że obaj bohaterowie działają w słusznym celu, bronią bowiem nie tylko własnej godności i życia, ale
również usprawiedliwia ich obrona całego swego narodu. Nie jest to walka bezsensowna. Obaj też należą do rycerstwa. Reprezentują ideały tej grupy społecznej, jej kulturę i styl życia nierozerwalnie z tym związany. Odwaga, męstwo to cechy, które są dla nich najważniejsze. Poddanie się wrogowi bez walki oznaczałoby brak honoru, który to stanowi najważniejszą podstawę do uważania się za rycerza, odróżnia go od reszty społeczności, daje podstawę do dumy. Roland i Hektor dwaj ludzie,
których dzieli ogromna przepaść czasu wyznają tak bardzo zbliżoną postawę życiową. To co robią, nie jest być może najlepsze, nigdy powiem nie można poprzeć zabijania i okrucieństwa, ale związany jest z tym właśnie cały wzór postępowania dobrego rycerza i wartości jakie powinien on reprezentować. To, iż obaj bohaterowie walczą w obronie ojczyzny może ich usprawiedliwiać, choć bardziej skłaniałbym się do poglądu, że w tym wypadku bardziej usprawiedliwia to Hektora, który walczył z najeźdźcą, niż Rolanda, który był najeźdźcą. Hektor miał głęboko zakorzenioną miłość do swej ojczyzny, czego powodem była dość zamknięta, i powiązana ze sobą w silny sposób społeczność starożytnego miasta greckiego. W przypadku Rolanda patriotyzm nie jest jedynym powodem do walki, uznaje on wyższy cel, a poza tym sam przyznaje się, że walczy również dla swojej sławy. Uwidaczniają się również różnice kulturowe bohaterów. Hektor walczy do końca nie licząc się ze śmiercią, wiedząc że nie ma żadnych szans i nikt mu nie jest w stanie pomóc. Roland godzi się na śmierć, ale wcześniej przeżywa rozterkę: czy wezwać pomoc, czy też pozostać samotnym bohaterem.

Oba dzieła, zarówno "Iliada", jak i "Pieśń o Rolandzie" mają na celu między innymi propagować postawę rycerską. Obaj więc bohaterowie są wyidealizowani. Mają pokazać doskonałość, wybić się wśród innych. Twórcy dzieł zadbali, by właśnie to podkreślić, dać do zrozumienia odbiorcy, że to właśnie Hekor, Roland są ideałem, wzorem. Hektor, dostaje właściwie wyrok z góry (od bogów), ma zginąć. Poza tym czy ma jakieś szanse, walczy przecież z Achillesem, posiadającym boską siłę, który został na tą walkę specjalnie wyposażony i przygotowany (tarcza Achillesa). Ale mimo to prezentuje postawę rycerską: nie stchórzył, mimo wyroku walczy o swój honor, o to by go doceniono w przyszłości. Roland nie jest osamotniony, ma przy sobie przyjaciół, którzy mają podobne cele. W ostatniej walce wykazuje niebywałą siłę, wręcz nadludzką. On pokonuje najwięcej nieprzyjaciół i kiedy jego towarzysze umierają on pozostaje do końca. Jego śmierć ma trochę patetyczny i zaznaczony mnóstwem symboli charakter. Umiera jako zwycięzca, z twarzą zwróconą do wroga. Jest wzięty prosto do Nieba. Trzeba jednak pamiętać, że w rzeczywistości wcielanie w życie ideałów reprezentowanych przez obu bohaterów nie miało takiego charakteru. Zazwyczaj wiązało się z rzezią i mordem. W przypadku Rolanda odchodzi jeszcze jeden aspekt. Roland w przeciwieństwie do Hektora nie walczy tylko o swoje "interesy". Do ideału rycerza średniowiecznego przyłączona jest ideologia chrześcijaństwa. Roland walczy w imię Boga. "Nawraca". Wraz z pojawieniem się chrześcijaństwa celem rycerza przestała być już chęć sławy. Rycerz średniowieczny zaczyna dbać o swe życie pośmiertne. Chce dostać się do Nieba, być zbawionym. Cóż mu może w tym lepiej pomóc niż wyprawa krzyżowa! Albo jeszcze lepiej nawrócenie kilku pogan (mieczem oczywiście)! Być może zła interpretacja nauki chrześcijańskiej, w połączeniu z porywczością i chęcią zysku ówczesnych władców doprowadziły do tego, że szlachetne ideały rycerskie
utonęły w morzu krwi, niekiedy niewinnych pogan. Nie jednak to sprawia, że umarły ideały rycerskie. Przecież większość cech tego ideału nie tylko jest akceptowana do dziś, ale stanowi podstawę poglądów każdego kulturalnego człowieka. Honor, braterstwo tak silnie związane z rycerzem, możemy
zaakceptować. Walka w słusznej sprawie też przecież ma wartość moralną. Wierność przysiędze też jest cechą cenioną. Skąd bierze się więc ta niechęć do rycerskości we współczesnych czasach? Owszem trudno jest w pełni przyjąć postawę Rolanda, czy Hektora, którzy żyli przecież w innych czasach, wśród innych ludzi. Ludzie współcześni nie
potrafią tak się poświęcać, jak robili to ci dwaj bohaterowie. Nie ma już dziś prawdziwych rycerzy. Pozostała jednak ta niechęć do tych cech, których nie tylko nie umiemy, ale których nie powinniśmy akceptować. Nawracanie siłą, okrucieństwo związane z walką nie
będzie dla współczesnego człowieka celem życia. Tym właśnie przejawia się ewolucja ideałów. I Roland, i Hektor to ludzie podobni do siebie, dzieli ich różnica czasów, światopogląd, mentalność, łączy zaś cel działania i ideały. Obaj pozostaną wzorami rycerzy - jeden średniowiecznego, drugi - starożytnego. Być może ich cele nie były najlepsze, ani sposób dążenia do nich najtrafniejszy. Pamiętajmy jednak, że wypowiadamy się z perspektywy wielu wieków. Dla tych ludzi te ideały były najlepsze. Dawały im możliwość potwierdzenia swojej przydatności społecznej oraz określenie sensu życia. Były to ideały w danych czasach akceptowane i popierane. Nie można się temu sprzeciwiać. Ideał rycerza nie może być w całości
zaakceptowany, zresztą nie oto chodzi. Ważne jest byśmy umieli z tego wzoru wybrać to co najważniejsze, co potrafimy przyjąć do swego stylu życia. Nie możemy w pełni obiektywnie ocenić tych ideałów. Dziś żyjemy w innej społeczności. Ideały te na pewno nie były złymi. Najważniejsze jest by umieć być im wiernym, tak jak Hektor i
Roland.