OCHRONA ODGROMOWA
Ochrona odgromowa linii i stacji
elektroenergetycznych
Andrzej Sowa
Doziemne wyładowanie piorunowe jest jedną z częstych przyczyn przerw w zasilaniu odbiorców
oraz uszkodzeń urządzeń sieci elektroenergetycznych. y
ródłem zagrożenia są zarówno
bezpośrednie wyładowanie piorunowe w linie i stacje elektroenergetyczne, jak i wyładowania
piorunowe w bliskim ich sÄ…siedztwie.
Eliminacja strat wynikających z przerw z zasilaniu wymaga podjęcia kompleksowych rozważań
dotyczących zagadnień ochrony odgromowej linii i stacji elektroenergetycznych. Podstawowy
zakres takich rozważań przedstawiono na rys.1.
KOMPLEKSOWA OCHRONA ODGROMOWA LINII i STACJI
ELEKTROENERGETYCZNYCH
Ograniczanie przepięć
Ochrona przed bezpośrednim
uderzeniem piorunu
Sieci o napięciu
Sieci o napięciu
poniżej 1000 V
3- 30 kV
Obiekty budowlane
Aparaty elektryczne
na terenie stacji
na terenie stacji
Systemy sterowania i
kontrolno-pomiarowe
Linie o napięciu
znamionowym 110  400 kV
Sieci o napięciu
znamionowym 110  400 kV
Rys.1. Podstawowy zakres kompleksowej ochrony odgromowej i przepięciowej w systemie
elektroenergetycznym
Szczegółowe omówienie każdego z przedstawionych problemów przekracza ramy niniejszej
publikacji i dlatego przedstawione zostaną jedynie zasady ochrony przed bezpośrednim uderzeniem
pioruna:
" napowietrznych linii elektroenergetycznych 110 kV, 220 kV i 400kV,
" obiektów budowlanych i urządzeń w stacjach elektroenergetycznych.
Dodatkowo zostaną omówione podstawowe zasady ograniczania przepięć w systemach kontrolno-
pomiarowych, sygnalizacji i sterowania w stacjach elektroenergetycznych.
A. Sowa Ochrona odgromowa linii i stacji elektroenergetycznych .
Ochrona odgromowa linii elektroenergetycznych
Przeskoki na izolatorach napowietrznych linii elektroenergetycznych mogą być wywołane przez:
- przepięcia atmosferyczne indukowane,
- bezpośrednie wyładowanie piorunowe w przewody linii.
W zależności od wartości napięcia znamionowego linii, do typowych rozwiązań ochrony
odgromowej należy zaliczyć:
" zastosowanie przewodów odgromowych o zapewniających odpowiednie przestrzenie
chronione,
" podejścia chronione,
" ograniczniki przepięć instalowane w liniach elektroenergetycznych,
" zastosowanie izolacji o możliwie największym napięciu przeskoku,
" małe wartości rezystancji uziomów słupów.
Linie o napięciach znamionowych 110kV, 220 kV i 400 kV
W przypadku linii napowietrznych o napięciach znamionowych 100 kV, 220 kV i 400 kV
podstawowe zagrożenie stwarzają bezpośrednie wyładowania piorunowe w przewody linii. W
takich liniach najczęściej nie jest analizowane zagrożenie powstające podczas wyładowań
piorunowych w ich sÄ…siedztwie.
W przypadku bezpośredniego wyładowania piorunowego w przewody linii przepięcia wywołane
przez rozpływający się prąd udarowy powodują przeskoki na izolatorach lub w powietrznych
przerwach izolacyjnych, które mogą rozwinąć się w kanały prądów zwarciowych.
Oceniając odporność izolacji na przepięcia należy uwzględnić następujące wartości podstawowych
parametrów charakteryzujących prąd piorunowy:
" dopuszczalny poziom prądu udarowego id  jest to największa wartość szczytowa prądu
pioruna, która nie powoduje jeszcze przeskoków na izolatorach.
" dopuszczalną stromość prądu udarowego sd  jest to największa stromość prądu pioruna, która
nie powoduje jeszcze przeskoków na izolatorach.
Porównując powyższe wartości prądu udarowego z występującymi zagrożeniami piorunowymi oraz
uwzględniając prawdopodobieństwo wystąpienia zwarcia po przeskoku można określić liczbę
spodziewanych wyłączeń linii w określonym przedziale czasowym.
Uwzględniając występujące zagrożenie piorunowe przyjęto, że krajowe napowietrzne linie
elektroenergetyczne o napięciu znamionowym 110 kV, 220 kV i 400 kV należy chronić
przewodami odgromowymi na całej ich długości [1, 2, 3, 7, 8]. W tablicy 1 zestawiono podstawowe
wymagania dotyczÄ…ce:
" przewodów odgromowych wykorzystywanych do ochrony napowietrznych linii
elektroenergetycznych,
" rezystancji uziemienia słupów linii.
Przewody odgromowe wykorzystywane do ochrony przed bezpośrednim działaniem prądu
piorunowego powinny spełniać następujące wymagania:
1. Powinny być uziemiane na każdym słupie.
2. Na wejściu do stacji przewody odgromowe należy połączyć z konstrukcjami wsporczymi i
uziomem stacji.
3. Przewody odgromowe należy dobierać do warunków zwarciowych występujących w
analizowanej linii. Przekrój pojedynczego przewodu odgromowego nie powinien być
mniejszy od 50 mm2.
A. Sowa Ochrona odgromowa linii i stacji elektroenergetycznych .
4. W przypadku stosowania przewodów odgromowych skojarzonych z włóknami
światłowodowymi należy przestrzegać zasad zawartych w wymaganiach technicznych PSE
S.A.[2, 21].
Tablica 1. Wymagania dotyczące przewodów odgromowych
Linia 110 kV Linie 220 kV i 400 kV
Największe dopuszczalne wartości kątów ochronnych przewodów odgromowych
300 200
- dla przewodów skrajnych linii (kąt ą)
600 450
- dla przewodu Å›rodkowego linii (kÄ…t ²)
Odstęp między przewodem roboczym a odgromowym
Odstęp dr między przewodem roboczym a odgromowym w
dr e" 0.015 a (w metrach)
środku przęsła przy temperaturze + 100C
a  rozpiętość przęsła [m]
Przęsła specjalne
Wytrzymałość izolacji zawieszonej na słupach ograniczających przęsła
h1 = 50 m
specjalne na udary piorunowe nie powinny być mniejsza od
(linia 220 kV)
Ups e" U1 + 10 (hps  h1)
Gdzie: U1 - wytrzymałość na udary piorunowe izolacji zastosowanej w
h1 = 30 m
linii (w kilowoltach),
h1 = 80 m
hps  wysokość zawieszenia najwyżej umieszczonego przewodu
(linia 400 kV)
roboczego na słupie ograniczającym przęsło specjalne (w
metrach)
h1  umowna wysokość zawieszenia
Jeśli hps d" h1  w przęśle specjalnym taka sama izolacja jak w linii.
przewodów roboczych linii
W przypadkach uzasadnionych względami techniczno-ekonomicznymi
dopuszcza się odstępstwa od wymaganego powiększenia
wytrzymałości izolacji, jeśli na słupach ograniczających przęsła
zastosowane są ograniczniki przepięć lub iskierniki.
Największa dopuszczalna wartość rezystancji uziemienia słupa linii z przewodami
odgromowymi
- rezystywność gruntu Á < 1000 &!m 10 &! 15 &!
- rezystywność gruntu Á e" 1000 &!m 15 &! 20 &!
- słupy na podejściach o długości nie mniejszej niż 500 m [2] ---
10 &!
- słupy na podejściach o długości nie mniejszej niż 1000 m [2] ---
15 &!
- słupy ograniczające przęsła specjalne
10 &! 15 &!
Jeżeli uzyskanie przedstawionych wartości rezystancji uziemień jest trudne do osiągnięcia ze
względów ekonomiczno-technicznych, dopuszcza się większe wartości pod warunkiem zapewnienia
nie mniejszej skuteczności ochrony odgromowej linii elektroenergetycznej.
Przewody odgromowe nie tylko osłaniają przewody fazowe, ale ich zastosowanie zmniejsza
również wartości napięć indukowanych przez pobliskie wyładowania piorunowe.
Do ochrony linii kablowych połączonych z liniami napowietrznymi należy zastosować ograniczniki
przepięć instalowane na końcach linii kablowej.
Wytrzymałość zwarciowa ograniczników przepięć oraz przekroje przewodów stosowanych do ich
połączeń w sieci powinny być dobrane do największego spodziewanego prądu zwarciowego w
miejscu zainstalowania ograniczników.
Przewody uziemiające przewody odgromowe powinny być dobrane do prądów zwarciowych
występujących w miejscu ich zainstalowania, ale przekrój tych przewodów nie powinien być
A. Sowa Ochrona odgromowa linii i stacji elektroenergetycznych .
mniejszy niż 35 mm2. Do odprowadzania prądów piorunowych zalecane jest również
wykorzystywanie przewodzących elementów słupów i konstrukcji wsporczych.
Linie o napięciu znamionowym wyższym od 1 kV i niższym od 100 kV
Podstawowe informacje o środkach ochrony odgromowej i przepięciowej w liniach o napięciu
powyżej 1000 V i poniżej 100 kV oraz rozmieszczeniu ograniczników przepięć zestawiono w
tablicy 2.
Tablica 2. Podstawowe informacje o ochronie odgromowej i przepięciowej linii elektroenergetycznej o
napięciu znamionowym powyżej 1 kV oraz poniżej 110 kV.
Rodzaj ochrony Sposób realizacji
" Nie jest zalecane stosowanie przewodów
Ochrona odgromowa
odgromowych na całej długości linii.
" Przewody odgromowe stosowane tylko do ochrony
wybranych odcinków linii.
Urządzenia do Do ograniczania przepięć należy stosować ograniczniki
ograniczania przepięć lub iskierniki
" Przy przyłączach linii napowietrznej z przewodami
gołymi z linia kablową (ograniczniki umieszczane
przy głowicach kablowych),
" Przy przyłączach linii napowietrznej z przewodami w
izolacji z linia kablowÄ… (ograniczniki umieszczane
Ograniczanie
przy głowicach kablowych),
przepięć
" W miejscach pomiaru energii elektrycznej (np.
Miejsca montażu
przekładnikach do pomiaru energii), znajdujących się
na słupach linii napowietrznej,
" Przy połączeniu linii mających słupy lub poprzeczki z
materiałów nieprzewodzących z linią na słupach
stalowych lub żelbetowych (ograniczniki
umieszczane na pierwszym słupie przewodzącym),
" Przy przęsłach specjalnych.
Dobierając ograniczniki przepięć należy uwzględnić sposób uziemiania punktu neutralnego.
Przepięcia dorywcze w takich systemach mogą być, w porównaniu do napięć znamionowych,
znacznie wyższe w porównaniu z przepięciami w liniach wysokich napięć ze skutecznie
uziemionym punktem neutralnym.
Uziemienia urządzeń ochrony przepięciowej w stacjach i liniach elektroenergetycznych powinny
spełniać wymagania podane w przepisach dotyczących:
- ochrony od porażeń,
- ochrony obiektów budowlanych od wyładowań atmosferycznych.
W tablicy 3 zestawiono zalecane wartości rezystancji uziemień słupów i ograniczników.
Przekrój przewodów uziemiających przewody odgromowe powinien być dobrany do prądów
zwarciowych występujących w miejscu ich zainstalowania, ale nie powinien być mniejszy niż 16
mm2. Jako przewody uziemiające zalecane jest wykorzystywania przewodzących elementów
słupów i konstrukcji wsporczych.
A. Sowa Ochrona odgromowa linii i stacji elektroenergetycznych .
Tablica 3. Rezystancje uziemienia słupów w liniach o napięciach znamionowych powyżej 1 kV i
poniżej 100 kV
Obiekt Wartość rezystancji
SÅ‚upy linii z przewodami odgromowymi
nie przekracza 15 &!
Słupy z przewodami odgromowymi (rezystywność gruntu > 1000 &!m) dopuszczalna do 20 &!
Słupy linii z przewodami odgromowymi na podejściach do stacji lub kabla o
nie przekracza 10 &!
długości nie mniejszej niż 500 m
Słupy ograniczające przęsła specjalne w liniach z przewodami odgromowymi
nie przekracza 10 &!
Uziemienia ograniczników
nie przekracza 10 &!
Uwaga. Dopuszcza się większe wartości rezystancji uziemienia, jeśli uzyskania wartości rezystancji
podanych powyżej pociąga za sobą wielkie koszty. Należy jednak zastosować rozwiązania zapewniające
nie mniejszą skuteczność ochrony przed przepięciami w porównaniu z rozwiązaniami spełniającymi
przedstawione warunki.
Ochrona stacji przed bezpośrednim uderzeniem pioruna
Urządzenia w stacjach i rozdzielniach napowietrznych należy chronić przed:
- przepięciami atmosferycznymi,
- bezpośrednim działaniem prądu piorunowego.
Zestawienie podstawowych informacji, które należy zebrać i przeanalizować przy doborze
ograniczników przepięć przedstawia tablica 4.
Tablica 4. Informacje niezbędne do doboru ograniczników przepięć
Zakres tematyczny Podstawowe parametry
" Najwyższe napięcie sieci Us.
" Częstotliwość napięcia sieci.
Podstawowe dane
charakteryzujące sieć
" PrÄ…d zwarciowy w miejscu zainstalowania ogranicznika.
elektroenergetycznÄ…
" Współczynnik zwarcia doziemnego.
" Maksymalny czas trwania zwarcia doziemnego.
" Rodzaj aparatury, która będzie chroniona przez układy ograniczników
przepięć (np. transformatory, silniki).
" Znamionowe napięcie probiercze izolacji chronionych aparatów.
Charakterystyka
urządzeń, które będą
" Sposób podłączania chronionych aparatów do sieci elektroenergetycznej.
objęte ochroną
" Długości odcinków kablowych (o ile występują).
" Przewidywane odległości pomiędzy układem ograniczników przepięć a
chronionymi urzÄ…dzeniami.
" Warunki zabrudzeniowe.
Warunkach pracy
" Przewidywana pozycje oraz miejsce i sposób instalowania.
układu ograniczników
w miejscu ich
" Przewidywane obciążenie mechaniczne.
zainstalowania
" Odległości pomiędzy ogranicznikami oraz ogranicznikami a chronionymi
urzÄ…dzeniami.
A. Sowa Ochrona odgromowa linii i stacji elektroenergetycznych .
Szczegółowe zasady doboru ograniczników zawarto w normach [18, 19, 20] i zaleceniach
technicznych [2, 3, 7] i nie będą one omawiane.
Ochronę przed bezpośrednim działaniem prądu piorunowego zapewniając odpowiednio dobrane i
rozmieszczone zwody pionowe oraz stosowane przewody odgromowe. Taką ochroną powinny być
objęte:
" stacje i rozdzielnice napowietrzne o napięciu znamionowym 110 kV, 220 kV i 400kV,
" stacje i rozdzielnice napowietrzne o napięciu znamionowym 30 kV i niższym, w których
zainstalowano transformatory o mocy znamionowej większej niż 1600 kVA,
" rozdzielnie wielopolowe (ochrona zalecana).
Zwody pionowe należy instalować:
" obok konstrukcji i urządzeń w stacji (zwody ustawione w odległości nie mniejszej od 3 m od
konstrukcji i chronionych urządzeń),
" na konstrukcjach wsporczych rozdzielni napowietrznych z wyjątkiem bramek transformatorów i
konstrukcji na których umieszczane są izolatory o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV.
W tym ostatnim przypadku nie jest konieczne wyposażanie konstrukcji w dodatkowe przewody
odprowadzające, gdyż sama konstrukcja jest zdolna odprowadzić prąd piorunowy.
Przykłady przestrzeni chronionych tworzonych przez zwody pionowe i przewody odgromowe o
wysokości H dochodzącej do 25 m zestawiono w tablicy 5.
Wybór wysokości H d" 25 m odpowiada konstrukcji sieci o napięciu 400 kV.
Budynki na terenie stacji należy chronić zgodnie z zaleceniami norm ochrony odgromowej
obiektów budowlanych [11, 12, 13, 14, 15].
Należy zauważyć, że w normie dotyczącej instalacji elektroenergetycznej prądu przemiennego o
napięciu wyższym od 1 kV [17] pojawiają się sugestie:
" dokonania wyboru poziomu ochrony,
" zastosowania do wyznaczania stref ochronnych metody toczÄ…cej siÄ™ kuli.
Takie podejście jest analogiczne jak w przypadku ochrony odgromowej obiektów budowlanych.
Ograniczanie przepięć w systemach kontrolno-pomiarowych
i sterujÄ…cych
Określając podstawowe zasady ochrony przed działaniem zakłócających systemów sterowania i
kontrolno-pomiarowych stosowanych w stacjach elektroenergetycznych należy przeanalizować
występujące zagrożenie.
Ograniczając rozważania tylko do zagrożeń piorunowych należy uwzględnić:
" Doziemne wyładowania piorunowe na terenie stacji lub w przewody odgromowe linii,
" Doziemne wyładowania piorunowe w bliskim sąsiedztwie sieci elektroenergetycznej,
" Wyładowania w chmurach lub między chmurami,
" Działanie ograniczników przepięć.
A. Sowa Ochrona odgromowa linii i stacji elektroenergetycznych .
Tablica 5. Przykłady tworzenia stref ochronnych przez zwody pionowe i przewody odgromowe.
Układ przestrzenny Podstawowe informacje
Pojedynczy zwód pionowy o wysokości
H d" 25 m.
Strefa ochronna ma kształt stożka
ograniczonego przez Å‚uki o promieniu 3H
przechodzÄ…ce przez koniec zwodu.
Dwa zwody pionowe o wysokości
H d" 25 m.
Strefa ochronna  ograniczona przez Å‚uki o
promieniu 3H oraz Å‚uk o promieniu R.
A
uki przechodzą przez szczyt zwodów.
Pojedynczy przewód odgromowy
zawieszony na wysokości H d" 25 m.
Strefa ochronna tworzona przez Å‚uki o
promieniu 2H rozpoczynajÄ…ce siÄ™ na
szczycie przewodu odgromowego.
Dwa przewody odgromowe zawieszone na
wysokości H d" 25 m.
Odległość pomiędzy przewodami mniejsza
niż 2H. Strefa ochronna tworzona przez
dwa Å‚uki o promieniu 2H i jeden o
promieniu R.
Ochrona prze przedstawionymi zagrożeniami powinna obejmować:
" Zmniejszania przenikania pól elektromagnetycznych do urządzeń i przewodów osiągane
przez:
- wykorzystywanie kabli ekranowanych,
- instalowanie kabli w metalowych kanałach,
- grupowanie i odpowiednia separacja kabli.
" Wyrównywanie potencjałów.
" Stosowanie kabli światłowodowych z odpowiednim wyposażeniem.
" Stosowanie odpowiednio dobranych i rozmieszczonych urządzeń ograniczających
przepięcia.
" Odpowiednie środki zaradcze w obwodach wewnętrznych.
A. Sowa Ochrona odgromowa linii i stacji elektroenergetycznych .
W systemach przesyłu sygnałów do ograniczania przepięć mogą być wykorzystane elementy ucinające
lub ograniczające przepięcia (odgromniki gazowane, warystory i diody zabezpieczające). Takie
elementy są najczęściej montowane bezpośrednio w urządzeniach.
Jeśli oddzielne użycie pojedynczych elementów ochronnych nie zapewnia dostatecznego poziomu
ochrony przed przepięciami to należy je łączyć w układy ograniczające przepięcia.
Typowy układ ograniczający przepięcia składa się z pojedynczych elementów zabezpieczających
połączonych elementami wzdłużnymi, nazywane również elementami odsprzęgającymi.
Stosując odpowiednio dobrane i rozmieszczone układy ograniczające przepięcia można
wyeliminować niepożądane efekty związanych z oddzielnym stosowaniem poszczególnych
elementów oraz zsumować ich zalety ochronne.
Poszczególne etapy postępowania przy doborze układów ograniczających przepięcia zestawiono w
tablicy 6.
Tablica 6. Etapy postępowania przy doborze układu ograniczającego przepięcia w systemach przesyłu
sygnałów
Etap Zakres działań y
ródło informacji
1 Określenie odporności portów sygnałowych urządzeń na działanie udarów Wyniki badań prowadzonych
dochodzących z linii przesyłu sygnałów. przez producenta
2 Określenie podstawowych danych charakteryzujących znamionowe warunki pracy Dane znamionowe
urzÄ…dzenia.
chronionego systemu
3 Określenie stopnia zagrożenia udarowego urządzenia. Normy i zalecenia
4 Wstępny określenie właściwości urządzeń ochrony przepięciowej.
5 Określenia liczby stopni ochronnych w torze przesyłu sygnałów.
Określenie maksymalnych dopuszczalnych napięć sygnałów roboczych UNS i wybór
układu ochrony przepięciowej o trwałym napięci pracy UC spełniającym warunek
6
UC e" UNS
Określenie sposobu przesyłu sygnałów (napięcie znamionowe niesymetryczne w
układzie przewód - przewód lub napięcie znamionowe symetryczne w układzie
7
przewód -  ziemia ) i dobranie odpowiedniego układu ochronnego.
Określenie maksymalnego prądu roboczego występującego w systemie przesyłu
sygnałów INS i wybór układu ochrony przepięciowej o prądzie znamionowym INO
8
spełniającym warunek
INO e" INS
Określenie znamionowej częstotliwości sygnałów fNS w analizowanym systemie i
9
porównanie z częstotliwością znamionową fNOGR lub graniczną fGRAN ogranicznika. Układ
powinien spełniać warunek
fNS e" fNOGR , fNS e" fGRAN
Wybór układu posiadającego dodatkowe impedancje odprzęgające w przypadku
10
Producent chronionych
ochrony urządzenia, w którym wejścia sygnałowe posiadają własne elementy
urządzeń
ochronne (np. fabrycznie zamontowane warystory lub diody).
11 Porównanie wartości elementów odsprzęgających zastosowanych w układzie
ogranicznika z wartościami dopuszczalnymi w danej linii przesyłu sygnałów.
Instrukcje montażowe
12
Wybór sposobu montażu i  uziemiania ogranicznika przepięć
ograniczników
13 Ocena poprawności połączeń ograniczników przepięć w torze sygnałowym i w Schematy instalacji
instalacji elektrycznej. elektrycznej
Na rysunkach 2 i 3, uwzględniając przedstawione zasady doboru ograniczników, dostępne dane
dotyczące zagrożenia oraz odporności udarowej urządzeń elektronicznych, przedstawiono
przykładowe:
" schematy układów ograniczających przepięcia w systemach telemechaniki oraz
telekomunikacyjnych,
" rozwiązanie kompleksowego systemu ograniczania przepięć.
A. Sowa Ochrona odgromowa linii i stacji elektroenergetycznych .
a) b)
1
1
R
1
1
2 2
odgromnik
W
trójelektrodowy
W
Odgromnki
W
R
2
2
c) d)
Rys.2. Przykłady układów do ograniczania przepięć a), b) w liniach telekomunika-cyjnych,
c) i d) w systemach telemechaniki
Zastosowanie urządzeń ograniczających przepięcia w systemach elektronicznych powinno zwiększyć
pewność i niezawodność stacji elektroenergetycznej nawet w przypadku bezpośrednich wyładowań
atmosferycznych na jej terenie.
Literatura
1. Andersen E., Jasiński E., Kulikowski J., Piłatowicz A.: Ochrona od przepięć i koordynacja
izolacji sieci elektroenergetycznych. INPE Biuletyn SEP, 2003, nr 49, str. 3  24.
2. Anderson E., Bielecki J., Jasiński E., Kulikowski J., Piłatowicz A.: Zasady ochrony od przepięć
i koordynacja izolacji sieci elektroenergetycznych. PSE S.A., Warszawa 2001.
3. Arciszewski J., Komorowska J.: Ochrona sieci elektroenergetycznych od przepięć. Wskazówki
wykonawcze. Wydanie PTPiREE, Poznań 1999.
4. Chrzan K.: Wysokonapięciowe ograniczniki przepięć. Dolnośląskie Wydawnictwo
Edukacyjne, Wrocław 2003.
5. Gacek Z.: Zagrożenie piorunów linii napowietrznych przesyłowo-rozdzielczych i
przesyłowych.
6. Kosztaluk R., Flisowski Z.: Dobór odgromników do pracy w sieciach elektroenergetycznych.
PrzeglÄ…d Elektrotechniczny, Z.5/1998, s.118.
7. Kosztaluk R., Mikulski J.: Wskazówki koordynacji izolacji sieci przesyłowych. Przepisy
wykonawcze. PSE S.A. Warszawa 1998.
8. Kosztaluk R.: Koordynacja izolacji sieci elektrycznych. Część 5. Sieci rozdzielcze i
przesyłowe. INPE Biuletyn SEP, 2004, nr 56, str.19-45.
A. Sowa Ochrona odgromowa linii i stacji elektroenergetycznych .
Ex-BEL. System telemechaniki rozproszonej. Zabezpieczenia Linii SN
Teren Stacji
Transformatora SN Pól pomiarowych A
ączników szyn Pól odpływowych Transformatora
Pola
WN/SN (SN)
potrzeb własnych
Stacji
Np. Ex-BEL_Z_TR
Np. Ex-BEL_Z_P Np. Ex-BEL_Z_SP Np. Ex-BEL_Z Np.ExBEL_Z_PW
RS 485 DB9-pin
RS 485 DB9-pin RS 485 DB9-pin RS 485 DB9-pin RS 485 DB9-pin
Przewód ekranowany np. LiYCY-P 2x0,5 - Magistrala RS485 DB 9-
Do kolejnych pól
Pojedyncza pętla
prÄ…dowa +/-20mA
RS232C DB9-pin
1 2 3 4 5 16
Multiplekser
Ex-BEL_K. Koncentrator Danych
MPX
Lokalne stanowisko
RS232C DB9-pin
nadzoru w Stacji
Ewentualne połączenie z lokalną siecią komputerową
stacji np. Ethernet 10Base T na skrętce lub 10 Base2
na kablu koncentrycznym (gniazda RJ45 lub BNC).
Pomieszczenie Nadzoru Zabezpieczeń - SNZ
Stacji WN/SN (SN) lub RDR Stanowisko
dyspozytorskie
w ZDR
ZDR
Objaśnienia:
- Układ ograniczania przepięć 2-ego stopnia
- Układ ograniczania przepięć 1-ego stopnia
Rys. 3. Ograniczanie przepięć w systemie telemechaniki rozproszonej [9]
A. Sowa Ochrona odgromowa linii i stacji elektroenergetycznych .
9. Sowa A., Jężak S.: Ochrona przed przepięciami z typowych obiektach Zakładów
Energetycznych. PTPiREE, Poznań, 1999.
10. Zasady doboru, zastosowania i badania beziskiernikowych ograniczników przepięć z tlenków
metali dla sieci średnich napięć. ABB High Voltage Technologies Ltd. ABB, 1996.
11. PN-86/E-05003/01 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Wymagania ogólne.
12. PN-IEC 61024-1:2001, Ochrona odgromowa obiektów budowanych. Zasady ogólne
13. PN-IEC 61024-1-1:2001, Ochrona odgromowa obiektów budowanych. Zasady ogólne. Wybór
poziomów ochrony dla urządzeń piorunochronnych
14. PN-IEC 61312-1 Ochrona przed piorunowym impulsem elektromagnetycznym. Zasady ogólne.
15. PN-IEC 61024-1-2:2002, Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Zasady ogólne.
Przewodnik B  Projektowanie, montaż, konserwacja i sprawdzanie urządzeń pioru-
nochronnych.
16. PN-E-05100-1:1998, Elektroenergetyczne linie napowietrzne. Projektowania i budowa. Linie
prądu przemiennego z przewodami roboczymi gołymi.
17. PN-E-05115:2002, Instalacje elektryczne prądu przemiennego o napięciu wyższym od 1 kV.
18. PN-EN 60099-5:1999, Ograniczniki przepięć. Zalecenia wyboru i stosowania.
19. PN-EN 60071-1:1999. Koordynacja izolacji. Definicje, zasady i reguły.
20. PN-IEC 99-4:1993, Ograniczniki przepięć. Beziskiernikowe zaworowe ograniczniki przepięć z
tlenków metali do sieci prądu przemiennego.
21. Wymagania techniczne PSE S.A. dla przewodów energetycznych skojarzonych z włóknami
światłowodowymi (OPOW i MASS). Wydanie III.