KAMPANIA SUESKA
We wrześniu 1955 r. Egipt zawarł umowę o
dostawy broni z Czechosłowacji. Do paz
dziernika
1956 r. Egipt otrzymał 230 czołgów, 300
transporterów, 500 moz
dzierzy i dział, 170
samolotów bojowych i kilkanaście okrętów
wojennych. Do Egiptu skierowano te\
sprzęt
wojskowy zakupiony przez SyriÄ™ we WÅ‚oszech i
Czechosłowacji. Egipt potrzebował około 6-8
miesięcy by uzyskać przewagę wojskową nad
Izraelem.
Reakcją Izraela było zwrócenie się do USA o
pomoc wojskowÄ…. PoczÄ…tkowo Departament Stanu
USA uchylał się od odpowiedzi na izraelskie
\
ądania, jednak wobec rosnącej aktywności ZSRR
wśród krajów arabskich, zaczął rozwa\
ać
mo\
liwość sprzedania Izraelowi amerykańskiej
broni.
2 listopada 1955 r. wojsko egipskie wkroczyło do strefy
zdemilitaryzowanej na pograniczu izraelsko-egipskim. W
odwetowym ataku izraelskim zginęło 70 egipskich
\
ołnierzy.
3 listopada 1955 r. premierem izraelskiego rządu został wybrany
Dawid Ben Gurion. Sprawował swoje obowiązki do 7 stycznia 1958
r.
11 grudnia 1955 r. izraelscy komandosi przeprowadzili
atak na wojska syryjskie w rejonie Jeziora Tyberiadzkiego.
Przyczyną ataku, było nie wpuszczanie izraelskich
rybaków na północno-wschodnie wody Jeziora
Tyberiadzkiego. W akcji zginęło 50 \
ołnierzy syryjskich i 6
izraelskich.
Po izraelskim ataku na SyriÄ™, Stany Zjednoczone
Ameryki wycofały się z projektu sprzedania śydom
amerykańskiej broni. Amerykanie doszli do
przekonania, \
e Izrael u\
yłby jej do wojny
przeciwko państwom arabskim.
W latach 1956-1989 nastał okres "zimnej wojny",
który charakteryzował się konfliktem arabsko-
izraelskim. ZSRR wspierało "postępowe" kraje
arabskie, a następnie Organizację Wyzwolenia
Palestyny. USA wspierało Izrael i konserwatywne
kraje arabskie (np. ArabiÄ™ SaudyjskÄ…).
2 marca 1956 r. prezydent Egiptu Naser
oświadczył, \
e mógłby uznać państwo Izrael, pod
warunkiem powrotu do granic przewidzianych w
rezolucji ONZ z listopada 1947r.
W kwietniu 1956 r. izraelski myśliwiec Ouragan
zestrzelił jeden egipski myśliwiec Vampire.
7 kwietnia 1956 r. palestyńscy terroryści wrzucili trzy ręczne
granaty do \
ydowskiego domu w Ashkelonie, zabijajÄ…c 1 osobÄ™. W
pobli\
u Kibbutzu Givat Chaim ostrzelano \
ydowski samochód,
zabijając 2 Izraelczyków.
11 kwietnia 1956 r. palestyńscy terroryści otworzyli ogień z broni
maszynowej wewnÄ…trz synagogi w Shafrir (Kfar Chabad), zabijajÄ…c
4 Izraelczyków, w tym 3 dzieci. Rannych zostało 5 osób.
W czerwcu 1956 r. Izrael zawarł z Francją umowę
o dostawy broni o wartości 80 mln. dolarów.
W 1956 r. powstała w Izraelu Narodowa Partia Religijna. Połączyły
się dwie frakcje Mizrachi, religijnego odłamu syjonistów, dzięki
czemu nowa partia posiadała 12 miejsc w Knessecie.
W 1956 r. utworzono w Izraelu nowy Uniwersytet w Tel Awiwie.
W połowie 1956 r. król Jordanii, Husajn, zwrócił
się z prośbą do Iraku o przysłanie jednej dywizji,
która miałaby chronić przed izraelskim atakiem. W
odpowiedzi na to, Izrael zagroził Jordanii zajęciem
kraju, jeśli choć jeden \
ołnierz iracki znajdzie się
na jego terytorium.
- nacjonalizacja Kanału Sueskiego -
Na przełomie czerwca i lipca 1956 r. \
ołnierze
brytyjscy opuścili strefę Kanału Sueskiego w
Egipcie.
26 lipca 1956 r. Egipt znacjonalizował Kanał
Sueski. Egipt nadal nie przepuszczał izraelskich
statków przez Kanał Sueski, a artylerią zablokował
flotę izraelską w Zatoce Akaba i gromadził wielkie
siły lądowe na Półwyspie Synaj. Egipt zamknął dla
izraelskiej \
eglugi cieśninę Tiran, blokując port w
Ejlacie.
Krok ten został odebrany w Pary\
u (Francja) i
Londynie (Wielka Brytania) jako złamianie przez
Egipt tzw. Traktatu Kanałowego z 1888 r. i
zagro\
enie dla wolności \
eglugi. Mocarstwa
zachodnie podjęły decyzję o zbrojnej interwencji w
Strefie Kanału Sueskiego. Operację postanowiono
oprzeć w płaszczyz
nie międzynarodowej na
układzie z 19 paz
dziernika 1955 r., regulujÄ…cym
tryb i zasady wycofania wojsk brytyjskich z Egiptu
(dawnej brytyjskiej koloni). Zakładał on, \
e Wielka
Brytania ma prawo obsadzić Strefę Kanału w
przypadku zagro\
enia wolności \
eglugi na tym
szlaku wodnym. A tym zagro\
eniem wolności
\
eglugi miała być nowa wojna \
ydowsko-arabska.
W lipcu 1956 r., w okresie tzw. liberalizmu władzy
komunistycznej w Polsce, około 20 tysięcy śydów
wyemigrowało do Izraela. Byli wśród nich i tacy,
którzy sprawowali wysokie stanowiska w
komunistycznych strukturach.
Na przełomie sierpnia-września 1956 r.
sztabowcy Izraela i Francji przygotowali plany
działań przeciwko Egiptowi.
10 września 1956 r. jordańscy \
ołnierze ostrzelali
izraelskie pozycje, zabijajÄ…c 7 \
ołnierzy.
12 września 1956 r. palestyńscy terroryści zastrzelili w Ein Ofarim
3 druzyjskich stra\
ników, słu\
Ä…cych w izraelskiej armii.
23 września 1956 r. Jordańczycy ostrzelali Kibbutz
Ramat Rachel, zabijajÄ…c 4 \
ydowskich archeologów i
raniąc 16 innych osób.
10 paz
dziernika 1956 r. izraelscy komandosi
zaatakowali jordańskie posterunki graniczne i wkroczyli
kolumną 10 km w głąb jordańskiego terytorium, staczając
bitwę, w której zginęło 100 Jordańczyków i 17
Izraelczyków. Operacja ta była ostrze\
eniem dla Jordanii
przed wpuszczeniem wojsk irackich.
4 paz
dziernika 1956 r. palestyńscy terroryści zastrzelili w Sdom 5
izraelskich robotników.
9 paz
dziernika 1956 r. palestyńscy terroryści zastrzelili w sadzie
w Neve Hadasah 2 izraelskich robotników.
24 paz
dziernika 1956 r. w Sevres we Francji
(negocjacje trwały w dniach 22-24 paz
dziernika)
podpisano porozumienie ustalajÄ…ce zasady
brytyjsko-francusko-izraelskich działań przeciw
Egiptowi. Izrael miał w najbli\
szych dniach
przeprowadzić operację wojskową na Synaju.
Wojska izraelskie miały podejść do Kanału
Sueskiego zagra\
ając w ten sposób wolności
\
eglugi na tym szlaku wodnym, a tym samym
dostarczając mocarstwom europejskim sposobność
do zbrojnego wystÄ…pienia w obronie
bezpieczeństwa \
eglugi na Kanale Sueskim. Alianci
zachodni mogliby wtedy wystosować ultimatum, w
którym za\
Ä…dajÄ… od walczÄ…cych stron wycofania
wojsk z terenów przyległych do Kanału. Izrael
ultimatum przyjmie, a Egipt niewÄ…tpliwie odrzuci.
Wtedy Brytyjczycy i Francuzi w celu wymuszenia
realizacji ultimatum przeprowadzÄ… bombardowanie
celów wojskowych Egiptu, a następnie wysadzą
desant w Strefie Kanału. Miano przy tym znieść
rzÄ…dy Nasera w Egipcie.
25 paz
dziernika 1956 r. Egipt, Jordania i Syria
powołały wspólne dowództwo wojskowe.
W odpowiedzi na to, Izrael przeprowadził pełną mobilizację swych
18 brygad, z czego 12 brygad (45 tys. \
ołnierzy) przeznaczono do
akcji wojennej, a pozostałe 6 brygad pozostawiono w rezerwie do
obrony kraju. Był to pierwszy sprawdzian działania nowego systemu
organizacyjnego IDF (na wzór armii szwajcarskiej). Wszystkie siły
lądowe zmobilizowano w ciągu 72 godzin, natomiast siły lotnicze
uzyskały pełną gotowość operacyjną po 43 godzinach. Lotnictwo
(155 samolotów bojowych) zostało wzmocnione przez trzy eskadry
maszyn w barwach francuskich. Francuska eskadra samolotów
bojowych Mystere bazowała w dwóch baz lotniczych Ramat David i
Lod. Eskadra francuskich F-84 miała rozkaz zniszczenia egipskich
bombowców długiego-zasięgu IL-28, stacjonujących w Luksorze. Na
krótko przed rozpoczęciem działań wojennych, Izrael otrzymał z
Francji wzmocnienie samolotami bojowymi Ouragan i Mystere.
29 paz
dziernika 1956 r. izraelska stra\
graniczna
dokonała masakry arabskich mieszkańców wioski Kafr
Kasem z powodu naruszenia godziny policyjnej. Zginęło
43 Arabów. Po zakończeniu działań wojennych, izraelski
sąd skazał 8 \
ołnierzy (oficer dowodzący dostał karę 17
lat więzienia, dwaj podoficerowie po 15 lat więzienia, a
inni mniej surowe wyroki). Kary póz
niej złagodzono, i
\
ołnierze wyszli na wolność po odsiedzeniu 3,5 roku.
- izraelska operacja "Kadesz" -
29 paz
dziernika 1956 r. o godzinie 17.00 Izrael rozpoczÄ…Å‚
operacjÄ™ "Kadesz". Izraelczycy wysadzili desant
spadochronowy na Przełęczy Mitla (315 km od granic
Izraela i 45 km od Kanału Sueskiego). Jednocześnie jedna
brygada spadochronowa rozpoczęła lądem marsz z
pomocą w kierunku Przełęczy Mitla. Ta operacja
desantowa miała znaczenie bardziej polityczne, ni\

stategiczne lub taktyczne. Była ona zaplanowana we
wspólnym działaniu z Brytanią i Francją. Jednak\
e
opanowanie Przełęczy Mitla odcinało część egipskich
oddziałów od mo\
liwości wzmocnienia i przegrupowania
ich sił. Zapobiegło to wzmocnieniu egipskich sił na
pierwszym froncie walk.
Strategiczne węzły komunikacyjne w rejonie Rafah
opanowała Brygada Piechoty Golani. Był to początek
legendy Golani.
Egipcjanie rozpoczęli przerzucanie dodatkowych
oddziałów wojska na wschodni brzeg Kanału Sueskiego
oraz wezwali SyriÄ™ i JordaniÄ™ do uderzenia na Izrael.
30 paz
dziernika 1956 r. Francja i Wielka Brytania
wystosowały ultimatum, w którym domagały się
od Egiptu i Izraela wstrzymania walk i wycofania
wojsk na odległość 10 mil od obu brzegów Kanału
Sueskiego. Egipt odrzucił ultimatum. Izrael przyjął
ultimatum i rozpoczął akcję przesuwania oddziałów
wojskowych w kierunku 10 mil od Kanału
Sueskiego.
31 paz
dziernika 1956 r. egipski niszczyciel "Ibrahim al Awal"
ostrzelał Zatokę Hajfy. Gdy izraelskie okręty próbowały podjąć z
nim walkę, egipski okręt ukrył się w pobliskiej grupie neutralnych
amerykańskich okrętów wojennych. Izraelski bombowiec Dakota
wykrył go i oznaczył, po czym dwa izraelskie samoloty Ouragan
ostrzelały rakietami. Cię\
ko uszkodzony egipski niszczyciel został
przejęty przez izraelską marynarkę, odholowany do portu w Hajfie i
naprawiony. Póz
niej był znany jako INS "Haifa".
31 paz
dziernika 1956 r. Izrael widzÄ…c ograniczonÄ…
reakcję sojuszników Egiptu, rozpoczął uderzenie całością
sił uderzeniowych. Główne walki rozgorzały na
przedpolach Abu Ageila, którą Egipcjanie bronili do 1
listopada.
- aliancka operacja "Muszkieter" -
31 paz
dziernika 1956 r. wieczorem samoloty alianckie
rozpoczęły bombardowania obiektów wojskowych w
Egipcie. W ciągu dwóch dni przestało istnieć całe egipskie
lotnictwo (255 samolotów).
NocÄ… 31 paz
dziernika 1956 r. prezydent Egiptu Naser,
zarządził ewakuację wojsk z Synaju i koncentrację w
rejonie Aleksandrii i Port Saidu.
2 listopada 1956 r. izraelskie oddziały doszły w pobli\
e
Kanału Sueskiego. Jednocześnie w innych miejscach
Synaju trwały zacięte walki z otoczonymi egipskimi
oddziałami. Zajęta została tak\
e Strefa Gazy.
2 listopada 1956 r. Zgromadzenie Ogólne ONZ
przegłosowało amerykańską rezolucję wzywającą
do bezwarunkowego zawieszenia broni, wycofania
swych wojsk i otwarcia Kanału dla powszechnej
\
eglugi.
Izrael, na prośbę Francji i Wielkiej Brytanii,
poprosił Zgromadzenie Ogólne ONZ o
sprecyzowanie treści rezolucji. Było to granie na
czas, z którego korzystały europejskie mocarstwa
przygotowujące swe siły inwazyjne do lądowania w
Egipcie.
5 listopada 1956 r. wojska brytyjskie i francuskie
rozpoczęły desant w Port Saidzie w Egipcie. 30 tys.
alianckich \
ołnierzy zajęło 20-milową strefę Kanału
Sueskiego wraz z portami Said i Suez.
6 listopada 1956 r. na skutek silnej presji
międzynarodowej zostały wstrzymane wszystkie działania
wojenne.
Wojska izraelskie zajęły w tej wojnie cały Półwysep Synaj. Straty
Izraela wyniosły 190 zabitych, 899 rannych i 4 wziętych do niewoli.
Zestrzelonych zostało tak\
e 15 izraelskich samolotów. W trakcie
walk Izraelczycy zdobyli na Synaju 7 tys. ton amunicji, 25 tys. ton
benzyny, 100 sprawnych czołgów, 220 dział i około 1 000 ró\
nych
pojazdów mechanicznych.
Kampania Sueska udowodniła sprawność działania IDF, a
zwłaszcza potwierdziła skuteczność nowej koncepcji u\
ycia
oddziałów pancernych. Izraelskie Siły Obronne stały się zbrojną
formacjÄ… zdolnÄ… do przeprowadzania operacji wojskowych na du\
Ä…
skalę. W następnych latach poło\
ono szczególny nacisk na poprawę
szybkości pełnej mobilizacji armii oraz na działalność wywiadowczą.
W walkach z Izraelem zginęło 1 tys. Egipcjan,
rannych zostało 6 tys., a do niewoli trafiło 6 tys. W
walkach z kontyngentem brytyjsko-francuskim
zginęło 650 Egipcjan, 900 zostało rannych i 185
trafiło do niewoli. W ciągu paru dni armia egipska
przestała istnieć, wraz z wielką ilością czołgów,
dział, samolotów i innego sprzętu przysyłanego z
ZSRR.
REPERKUSJE POWOJENNE
Kraje tzw. Trzeciego Świata stanęły po stronie
Egiptu, który został tak\
e bardzo silnie poparty
przez ZSRR. Chruszczow zagroził nawet wysłaniem
do Egiptu radzieckich i chińskich "ochotników".
Stany Zjednoczone Ameryki nie chcąc zaogniać
stosunków z ZSRR, potępiły akcję europejskich
sojuszników, gro\
Ä…c wstrzymaniem pomocy
gospodarczej.
8 listopada 1956 r. palestyńscy terroryści ostrzelali pociąg i
samochód na północy oraz w centrum Izraela, raniąc 6
Izraelczyków.
6 grudnia 1956 r. Izrael pod międzynarodową presją
przesunął swoje oddziały na odległość 30 mil od Kanału
Sueskiego.
22 grudnia 1956 r. Wielka Brytania i Francja
wstrzymały operację "Muszkieter" i wycofały wojska z
Egiptu.
15 stycznia 1957 r. Izrael poinformował o zamiarze
opuszczenia całego Półwyspu Synaj, z wyjątkiem rejonu
Szarm al-Szejk i Strefy Gazy. Równocześnie izraelska
dyplomacja naciskała na otwarcie dla ich statków Kanału
Sueskiego.
18 lutego 1957 r. palestyńscy terroryści podło\
yli miny lÄ…dowe w
pobli\
u Nir Yitzhak, na których zginęło 2 Izraelczyków.
W 1957 r. ZSRR sprzymierzyły się z Syrią przeciw
Izraelowi. W ten sposób dwa kraje arabskie (Egipt
i Syria) zostały potę\
nie uzbrojone przez
komunistów do walki przeciw śydom.
W styczniu 1957 r. prezydent USA, Eisenhower,
ogłosił swoją doktrynę, która przewidywała
udzielenie przez Stany Zjednoczone Ameryki
pomocy gospodarczej i doradztwa wojskowego
tym krajom bliskowschodnim, które uznają, \
e ich
niepodległość została zagro\
ona. Jednocześnie
USA starały się zagrodzić drogę komunistom do
Morza Śródziemnego i zaczęły zbroić Turcję, która
pilnowała cieśnin Bosfor i Dardaneli, oraz pilnowała
Syrii od północy.
7 marca 1957 r. Izrael zakończył wycofywanie swoich
wojsk z Półwyspu Synaj i Strefy Gazy. W zamian zostały
rozlokowane na granicy izraelsko-egipskiej siły pokojowe
ONZ, przy czym ich wycofanie w przyszłości mogło
nastąpić jedynie za zgodą ONZ. Jednocześnie Izrael
otrzymał od 16 państw morskich (bez ZSRR) gwarancje
obrony praw swobodnej \
eglugi w cieśninach Morza
Czerwonego.
W 1957 r. Francja i Izrael podpisały drugą tajną umowę. Jej
głównym punktem była budowa reaktora atomowego w Dimonie, na
pustyni Negew.
Produkcja przemysłowa w Izraelu od 1953 r. do 1957 r. wzrosła
o 13%.
W 1957 r. doszło do wstępnego porozumienia
ministerstw obrony Izraela i RFN. Izrael przekazał
Kwaterze Głównej NATO egzemplarze radzieckiego
sprzętu wojskowego zdobytego w trakcie kampanii
synajskiej. W zamian Izraelczycy przedło\
yli
Niemcom listę potrzebnej broni. Całe porozumienie
było ściśle tajne.
16 kwietnia 1957 r. palestyńscy terroryści wkroczyli z Jordanii na
terytorium Izraela i zabili 2 izraelskich stra\
ników w Kibbutz Mesilot.
29 maja 1957 r. palestyńscy terroryści podło\
yli przy Kibbutzu
Kisufim minę lądową, na którą najechał \
ydowski samochód. W
zamachu zginął 1 Izraelczyk, a 2 osoby zostały ranne.
23 sierpnia 1957 r. palestyńscy terroryści zastrzelili przy
Kibbutzu Beit Govrin 2 izraelskich stra\
ników.
29 paz
dziernika 1957 r. niezrównowa\
ony psychicznie
zamachowiec rzucił granat w sali Knesetu. Ranny został premier
Izraela David Ben Gurion oraz kilku ministrów.
7 stycznia 1958 r. premierem izraelskiego rządu został wybrany
ponownie Dawid Ben Gurion. Sprawował swoje obowiązki do 17
grudnia 1959 r.
11 lutego 1958 r. palestyńscy terroryści zastrzelili \
ydowskiego
mieszkańca Moshavu Yanow.
W 1958 r. papie\
Jan XXIII usunÄ…Å‚ z liturgii
wielkopiątkowej formułę o od\
egnywaniu siÄ™ od
"fałszywych i przewrotnych śydów", którą to przez
wiele wieków odmawiano we wszystkich kościołach
świata.
28 marca 1958 r. artyleria syryjska ostrzelała izraelską Dolinę
Hula.
5 kwietnia 1958 r. palestyńscy terroryści w zasadce w Tel Lachisch
zastrzelili 2 Izraelczyków.
26 maja 1958 r. palestyńscy fedaini z Jordanii zaatakowali w
Izraelu posterunek wojskowy na Górze Scopus, zabijając 4
izraelskich policjantów.
Od 1958 r. Francja intensywnie zaanga\
owała się w pomoc
wojskową Izraelowi. Załogi izraelskich okrętów wojennych szkoliły
się pod okiem francuskich szkoleniowców, a co najwa\
niejsze,
Francja dostarczyła Izraelowi myśliwce naddz
więkowe nowej
generacji typu Mirage. Od tej pory do Izraela zaczęły napływać du\
e
dostawy ró\
norodnego sprzętu wojskowego.
W 1958 r. w Iraku nastąpiło obalenie monarchii.
Początek bliskich kontaktów Iraku z ZSRR.
W 1958 r. Egipt połączył się unią z Syrią
tworząc Zjednoczoną Republikę Arabską, która
była mocno związana z ZSRR.
W odpowiedzi Stany Zjednoczone Ameryki
zwiększyły poparcie dla Paktu Bagdadzkiego. USA
starały się izolować Egipt i Syrię w świecie
arabskim i powstrzymywać tym samym tendencje
proradzieckie na Bliskim Wschodzie. Szczególną
opiekÄ… Amerykanie otoczyli ArabiÄ™ SaudyjskÄ…. USA
odmawiały udzielenia politycznego poparcia
Izraelowi oraz blokowały pomocy wojskowej, gdy\

mogło to pchnąć cały świat arabski w sferę
wpływów radzieckich.
W lipcu 1958 r. doszło do przesilenia w Libanie i
Jordanii. Przywódcy tych krajów poprosili wojska
amerykańskie i brytyjskie do wylądowania w tych
krajach, aby pomóc im w ustabilizowaniu sytuacji.
Dzięki zachodniej interwencji oba te państwa
uniknęły wewnętrznego przewrotu i nie weszły w
orbitÄ™ polityki radzieckiej.
W lipcu 1958 r. nastąpił kryzys w rządzie izraelskim. Był to
początek długotrwałego sporu między zwolennikami świeckiej i
religijnej definicji śyda. 20 lipca 1958 r. kiedy rząd zatwierdził
dyrektywę ministerstwa spraw wewnętrznych mówiącą, \
e mo\
na
rejestrować jako śyda ka\
dą osobę, która bona fide deklaruje swoją
\
ydowskość i nie przynale\
y do \
adnego innego wyznania
religijnego. Tym aktem państwowa administracja powiązała i
uto\
samiła narodowość z wyznaniem religijnym, narzucając pojęciu
"śyd" ograniczenia religijne.
17 listopada 1958 r. syryjski terrorysta zabił \
onÄ™ brytyjskiego air
attaché w Izraelu.
3 grudnia 1958 r. syryjska artyleria ostrzelała Kibbutz Gonen,
zabijajÄ…c 1 Izraelczyka i raniÄ…c 31 osoby.
W okresie od 1948 r. do 1958 r. do Izraela napłynęło 3.200 mln.
dolarów, z czego 2,2 mld. dolarów otrzymał rząd i Agencja
śydowska.
--------------------------------------------------
Materiały opracowywane na podstawie: patrz Bibliografia.