2012-05-23
LEKI OTC LEKI OTC
INTERAKCJE INTERAKCJE
OTC - Over the Counter Drug
Samoleczenie
Samoleczenie  stosowanie leków bez
o wówczas, kiedy chory sam rozpoznaje objawy
recepty, które konsument może zakupić
(najczęściej na podstawie wcześniejszych
bezpośrednio w aptece lub poza apteką (w
doświadczeń  wizyta u lekarza)
przypadku leków znajdujących się w wolnej
- bez konieczności ponownej konsultacji z lekarzem
sprzedaży).
- porada farmaceuty
o czas stosowania odpowiednio krótki (do 3 dni)
o zapoznanie siÄ™ z ulotkÄ… przed zastosowaniem leku
LEKI OTC LEKI OTC
INTERAKCJE INTERAKCJE
ZAGROŻENIA
ZALETY SAMOLECZENIA
Ę% objawy uboczne
Ę% przedawkowanie (grupy wiekowe)
Ę% zatrucia przewlekłego
Podnosi wiedzę społeczeństwa, zdolność kreowania zdrowia
Ę% ryzyko polipragmazji
Zwiększa świadomość, odpowiedzialność człowieka, a tym
Ę% możliwość nadużywania w przypadkach
samym prowadzi do pełniejszego rozwoju osobowości
nieuzasadnionych
Oszczędności ekonomiczne w skali mikro (osoby) i makro
Ę% niemożność monitorowania działań niepożądanych
(państwa)
Ę% odstąpienie od konsultacji lekarskiej
Ę% rosnące zainteresowanie medycyną niekonwencjonalną
Ę% możliwość wystąpienia interakcji z innymi lekami
INTERAKCJA
interakcje sÄ… wynikiem stymulacji lub hamowania
aktywności enzymów metabolizujących dany lek
zjawisko polegajÄ…ce na wzajemnym
osoby z genetycznie uwarunkowanym wolnym
metabolizmem mają większą skłonność do interakcji
oddziaływaniu dwóch lub większej liczby
lek metabolizowany przez dany izoenzym
leków (związków, pokarmu) w taki sposób,
lub jest jego inhibitorem bÄ…dz
stymulatorem
że ich działanie na organizm ulega zmianie.
może wchodzić w interakcje z każdym innym lekiem,
który jest jego substratem, inhibitorem lub induktorem
1
2012-05-23
EFEKTY INTERAKCJI LEKÓW
Interakcje farmaceutyczne
Interakcje pożądane:
korzystne łączenie leków (np. w niezgodności recepturowe lub interakcje
farmakoterapii nadciśnienia tętniczego, leków in vitro;
onkologii, chorobach infekcyjnych)
" mogą występować w trakcie
Interakcje niepożądane: przygotowywania leku złożonego w aptece
ich działanie jest niekorzystne (np. łączne " podczas podawania kilku leków w jednej
podawanie propranololu z werapamilem) strzykawce lub w płynie infuzyjnym
majÄ… charakter fizykochemiczny
Interakcje farmaceutyczne Interakcje farmaceutyczne
przekroczenie rozpuszczalności
zmniejszenie lub całkowita utrata siły
" w recepcie podana jest zbyt mała ilość działania w wyniku zmieszania leku ze
rozpuszczalnika lub niewłaściwy
środkiem o działaniu adsorpcyjnym
rozpuszczalnik
(np. alkaloidów z węglem leczniczym lub
(np. nie można przygotować wodnego
wodorotlenkiem glinu)
roztworu kwasu borowego o stężeniu
powstawanie mieszanin higroskopijnych
większym niż 3%)
(np. po połączeniu kwasu acetylosalicylowego
Å‚Ä…czenie cieczy nie mieszajÄ…cych siÄ™
i paracetamolu lub metamizolu)
(np. roztworów wodnych i olejowych lub
parafiny ciekłej)
Interakcje farmaceutyczne Interakcje farmaceutyczne
bardzo złożone - polegają na reakcji z płynami infuzyjnymi zawierającymi
chemicznej między lekami lub substancjami
dekstran nie należy mieszać:
pomocniczymi, w wyniku czego dochodzi do
º ampicyliny
inaktywacji lub wytrÄ…cenia (z roztworu)
º kwasu askorbinowego,
jednego ze składników
º chlorpromazyny,
" wodny roztwór fenobarbitalu i papaweryny
º barbituranów
(fenobarbital powoduje wytrÄ…cenie papaweryny)
º prometazyny
" krople do oczu zawierajÄ…ce fizostygminÄ™ w
( mogą tworzyć się połączenia kompleksowe
roztworze o pH zasadowym
lub lek może ulec wytrąceniu)
(dochodzi do utlenienia fizostygminy)
2
2012-05-23
Interakcje farmaceutyczne Interakcje farmaceutyczne
dodanie do roztworu zawierajÄ…cego heparynÄ™
nie wolno łączyć (w jednej strzykawce lub butelce do wlewów)
º penicyliny G
antybiotyków aminoglikozydowych z:
º erytromycyny
º gentamycyny º penicylinami
º kanamycyny
º zwiÄ…zkami o budowie steroidowej
º streptomycyny
szczególną uwagę należy zachować przy łączeniu
º tetracykliny
º chlorpromazyny różnych insulin (nadmiar protaminy lub jonów cynku
º promazyny
może wiązać insulinę krótko działającą, a mieszanie
º protaminy
insulin stabilizowanych różnymi buforami może
spowoduje unieczynnienie heparyny
doprowadzić do zmiany pH i w konsekwencji do
zmian w szybkości wchłaniania)
heparyna będzie zawsze unieczynniana, jeśli roztwór,
w którym jest rozpuszczona, ma charakter zasadowy
Interakcje farmakokinetyczne Interakcje farmakodynamiczne
Rodzaj najczęściej występujących niepożądanych
interakcje:
interakcji
zmiana stężenia leku w organizmie
receptorowe
prowadząca do nasilenia lub osłabienia
enzymatyczne
jego działania
fizjologiczne (czynnościowe)
można podzielić ze względu na miejsce występowania:
wchłaniania
dystrybucji
interakcje receptorowe i enzymatyczne
metabolizmu
występują w przypadku podania leków
wydalania
działających na ten sam receptor lub enzym
przykłady dalej
Interakcje farmakodynamiczne - antagonizm Interakcje farmakodynamiczne - synergizm
nie należy podawać 2 agonistów lub
podanie agonisty i antagonisty
antagonistów - nie dojdzie do synergizmu
zniesienie działania jednego leku przez drugi
leków - skutek terapeutyczny jest mniejszy od
sumy działania poszczególnych leków
Leczenie zatruć:
między lekami zachodzi konkurencja o
pochodnymi benzodiazepiny - flumazenil receptor lub enzym
morfiną - nalokson niebezpieczeństwo wystąpienia interakcji
czynnościowej w zakresie działań
środkami owadobójczymi z grupy inhibitorów
niepożądanych lub interakcji
acetylocholinoesterazy - pralidoksym
farmakokinetycznych
3
2012-05-23
Interakcje farmakodynamiczne Interakcje farmakodynamiczne
działania niepożądane jednego leku są antagonizowane przez
interakcje fizjologiczne (czynnościowe) - leki
drugi lek:
działające w różnych mechanizmach, na
łączenie leków w farmakoterapii nadciśnienia tętniczego:
adrenolityki z lekami moczopędnymi, które zapobiegają
różne receptory, enzymy itp. powodują takie
zatrzymaniu wody w organizmie, a dodatkowo potęgują
same lub przeciwne skutki fizjologiczne
działanie hipotensyjne
pożądana interakcja czynnościowa:
farmakoterapia zakażeń bakteryjnych
łączenie leków w farmakoterapii nadciśnienia
(ampicylina + kwas klawulanowy, który hamuje aktywność
tętniczego (propranolol + lek moczopędny) beta-laktamaz)
choroba wrzodowa żołądka (antybiotyki +
farmakoterapia astmy oskrzelowej:
omeprazol)
lek beta-mimetyczny + kortykosteroidy, które zmniejszają
rozwój tolerancji na działanie leku beta-mimetycznego i
choroba niedokrwienna serca (azotany + leki
dodatkowo same rozszerzajÄ… oskrzela
beta-adrenolityczne)
INTERAKCJE LEKÓW OTC
INTERAKCJE LEKÓW OTC
Kwas acetylosalicylowy c.d.
Kwas acetylosalicylowy (roczna konsumpcja  45 000 ton)
Dystrybucja - wiązanie z białkami osocza - 90%
Wchłanianie (i siłę działania) zmieniają:
ź% zmniejszenie wchłaniania z przewodu pokarmowego
²% nasilenie dziaÅ‚ania:
Ë% wÄ™giel aktywowany
Ë% doustnych antykoagulantów
Ë% leki neutralizujÄ…ce sok żoÅ‚Ä…dkowy
Ë% doustnych leków przeciwcukrzycowych
²% zwiÄ™kszenie wchÅ‚aniania z przewodu pokarmowego
Ë% leków przeciwpadaczkowych (fenytoina
Ë% metoklopramid
Ë% kofeina - zwiÄ™ksza biodostÄ™pność aspiryny
i kwas walproinowy)
INTERAKCJE LEKÓW OTC
Kwas acetylosalicylowy c.d. INTERAKCJE LEKÓW OTC
Eliminacja:
Paracetamol
ź% hamowanie
Wchłanianie zmieniają:
Ë% penicyliny, sulfonamidy
Ë% Å›rodki alkalizujÄ…ce
Ë% cholinolityki (opóz
niajÄ…)
²% nasilenie
²% zwiÄ™kszenie wchÅ‚aniania
Ë% Å›rodki zakwaszajÄ…ce
Ë% metoklopramid
Ë% kofeina - zwiÄ™ksza biodostÄ™pność paracetamolu
4
2012-05-23
INTERAKCJE LEKÓW OTC
INTERAKCJE LEKÓW OTC
Paracetamol c.d Paracetamol + ASA
Neopyrin -ASA, Panpiryna
Dystrybucja - wiązanie z białkami osocza - 25-50%
²% nasilenie dziaÅ‚ania:
Ë% doustnych leków p/cukrzycowych
Metabolizm:
Ë% doustnych antykoagulantów
²% nasilenie toksycznoÅ›ci (NAPQI)
Ë% induktory enzymatyczne (barbiturany,
ZWI
KSZENIE RYZYKA USZKODZENIA W
TROBY I NEREK
fenytoina, karbamazepina, omeprazol, alkohol !
etylowy)
A

CZNE STOSOWANIE Z INHIBITORAMI MAO MOŻE
Eliminacja:
WYWOA
AĆ POBUDZENIE I GORACZK
!
ź% hamowanie
Ë% propranolol, werapamil, diltiazem, nifedypina,
nikardypina, salicylamid, cymetydyna, ranitydyna
INTERAKCJE LEKÓW OTC INTERAKCJE LEKÓW OTC
Metamizol
Ibuprofen, Naproksen, Diclofenak
wiązanie z białkami osocza - ok. 100%
²% nasilenie dziaÅ‚ania:
Ë% doustnych leków p/cukrzycowych
ź% zmniejszenie wchłaniania z przewodu pokarmowego
Ë% leków p/zakrzepowych
Ë% wÄ™giel aktywowany
Ë% sulfonamidów
Ë% leki neutralizujÄ…ce sok żoÅ‚Ä…dkowy
Ë% fenytoiny
INHIBITORY MAO  nasilajÄ…,
barbiturany  osłabiają działanie metamizolu
Z CHLOROPROMAZYN
możliwość ciężkiej
hipotermii !
INTERAKCJE LEKÓW OTC INTERAKCJE LEKÓW OTC
NLPZ zwiększają
NLPZ osłabiają działanie !!!
Ë% dziaÅ‚anie nefrotoksyczne (cyklosporyna)
Ë% dziaÅ‚anie oto- i nefrotoksyczne aminoglikozydów
Ë% hipotensyjne: IKA, diuretyków
(spadek filtracji kłębkowej)
Ë% ryzyko krwawienia (tyklopidyna, klopidogrel)
tiazydowych, beta - blokerów
Ë% ryzyko dziaÅ‚ania neurotoksycznego
Ë% moczopÄ™dne diuretyków (pÄ™tlowych 
fluorochinolonów (zwłaszcza u chorych powyżej
furosemid)
70 roku życia)
5
2012-05-23
INTERAKCJE LEKÓW OTC
INTERAKCJE LEKÓW OTC
przeciwkaszlowe
Preparaty z kodeinÄ…
NLPZ zwiększają (c.d.)
(Ascodan, Solpadeine, Thiocodin)
²% nasilenie dziaÅ‚ania
Ë% depresyjnego na OUN leków
Ë% ryzyko krwawienia z przewodu pokarmowego
psychotropowych, nasennych, alkoholu
(glikokortykosteroidy stosowane ogólnie)
Ë% opioidów - na oÅ›rodek oddechowy
Ë% ryzyko uszkodzenia bÅ‚ony Å›luzowej przeÅ‚yku i Ë% z inhibitorami MAO  znaczny spadek RR,
żołądka (bisfosfoniany) śpiączka
INTERAKCJE LEKÓW OTC
INTERAKCJE LEKÓW OTC
przeciwkaszlowe c.d.
Mukolityki (Ambroksol, Bromheksyna)
Dekstrometorfan (Acodin, Tabcin, Gripex& )
²% nasilenie dziaÅ‚ania
Ë% amoksycyliny, cefalosporyn, makrolidów, tetracyklin
²% nasilenie dziaÅ‚ania
(tkanka płucna)
Ë% inhibitorów MAO
MOŻNA PODAWAĆ A

CZNIE !
Ë% depresyjnego na OUN leków
psychotropowych, nasennych, alkoholu
NIE NALEŻY PODAWAĆ
Z PRZECIWKASZLOWYMI !
INTERAKCJE LEKÓW OTC
INTERAKCJE LEKÓW OTC
witaminy
ź% zmniejszenie wchłaniania z przewodu pokarmowego
WITAMINY A
Leki wykrztuśne
Ë% wÄ™giel aktywny, parafina ciekÅ‚a, neomycyna
Preparaty:
ALE: REGULARNE (przez KILKA MIESI
CY) przyjmowanie VIT.A
Babki lancetowatej  obniżenie poziomu litu
znacznie obniża poziom VIT. E we krwi.
Prawoślazu lekarskiego  utrudnienie
ź% zmniejszenie wchłaniania z przewodu pokarmowego
wchłaniania wielu witamin i leków (śluz)
WITAMINY B1
Eucalyptus  przyśpiesza indukcję
Ë% leki alkalizujÄ…ce, alkohol etylowy, herbata
enzymatycznÄ…
6
2012-05-23
INTERAKCJE LEKÓW OTC
INTERAKCJE LEKÓW OTC
witaminy c.d. witaminy c.d.
ź% zmniejszenie
WITAMINA B12
WITAMINA B6
ź% zmniejszenie wchłaniania vit. B12
Ë% dziaÅ‚ania L-dopy
Ë% omeprazol, cymetydyna, ranitydyna
ZAPOTRZEBOWANIE NA VIT.B6 WI
KSZE PRZY
PRZYJMOWANIU DOUSTNYCH ŚRODKÓW
ANTYKONCEPCYJNYCH !
INTERAKCJE LEKÓW OTC INTERAKCJE LEKÓW OTC
witaminy c. d. witaminy c. d.
WITAMINA C
WITAMINA D3
²% zwiÄ™kszenie
²% zwiÄ™kszenie dziaÅ‚ania WITAMINY D3
Ë% wchÅ‚aniania żelaza z p.p.
 ryzyko hiperkalcemii
Ë% eliminacji TLPD i amfetaminy
Ë% preparaty Ca, glikozydy nasercowe,
Ë% stężenie egzogennych estrogenów
diuretyki tiazydowe
FAA
SZUJE WYNIKI TESTÓW NA GLUKOZ
I
ź% zmniejszenie działania WITAMINY D3
KREATYNIN
!
Ë% leki przeciwpadaczkowe, ryfampicyna,
ź% zmniejszenie
cholestyramina
Ë% dziaÅ‚ania B12, aminoglikozydów, pochodnych
fenotiazyny
INTERAKCJE LEKÓW OTC
INTERAKCJE LEKÓW OTC
witaminy c.d. minerały
WITAMINA E MAGNEZ
ź% zmniejszenie wchłaniania Mg
²% zwiÄ™kszenie
Ë% fosforany, duże dawki wapnia, nadmiar lipidów
Ë% wchÅ‚aniania i wykorzystania Vit. A
²% zwiÄ™kszenie wydalania Mg z moczem
Ë% aminoglikozydy, diuretyki pÄ™tlowe,
ź% zmniejszenie
mineralokortykosteroidy
Ë% zapotrzebowania na insulinÄ™ i glikozydy
PREPARATY Mg OSA
ABIAJ
działanie
Preparaty Fe i Vit. K ANTAGONIZUJ
DZIAA
ANIE
TETRACYKLIN, ZWIAZKÓW Fe, F,
WITAMINY E !
DOUSTNYCH ANTYKOAGULANTÓW !
7
2012-05-23
INTERAKCJE LEKÓW OTC INTERAKCJE LEKÓW OTC
minerały c.d. minerały c.d.
WAPC

ŻELAZO
²% zwiÄ™kszenie wchÅ‚aniania
ź% zmniejszenie wchłaniania Fe
Ë% Vit. D, kwaÅ›na dieta
Ë% fosforany, wÄ™glany, cholestyramina, alkalizujÄ…ce,
ź% zmniejszenie wchłaniania
tetracykliny, herbata, kawa
Ë% glikokortykosteroidy, zasadowy odczyn pokarmu,
²% zwiÄ™kszenie
nadmiar lipidów, fosforany, szczawiany
Ë% wchÅ‚aniania  Vit. C
SOLE Ca NASILAJ
działanie GLIKOZYDÓW,
a OSA
ABIAJ
działanie ANTAGONISTÓW WAPNIA !
INTERAKCJE LEKÓW OTC
INTERAKCJE LEKÓW OTC
analeptyki
Dziurawiec
Kofeina  nasilenie działania NLPZ, ergotaminy
ź% zmniejszenie
Niketamid  zafałszowane wyniki testów
Ë% biodostÄ™pnoÅ›ci glikozydów, teofiliny, cyklosporyny
antydopingowych (+)
Ë% stężenia amitryptyliny, warfaryny
Pseudoefedryna  osłabia działanie leków
²% zwiÄ™kszenie
p/cukrzycowych, nasila toksyczne działanie
Ë% indukcji enzymatycznej ( induktor CYP-450),
glikozydów i środków wziewnego
eliminacji doustnych leków p/krzepliwych,
znieczulenia (arytmie) cyklosporyny, leków przeciwwirusowych
Ë% dziaÅ‚ania SSRIs
TLPD i GUANETYDYNA NASILAJ

DZIAA
ANIE PSEUDOEFEDRYNY!
INTERAKCJE LEKÓW OTC INTERAKCJE LEKÓW OTC
Kozłek lekarski
Kasztanowiec
ź% zmniejszenie
²% zwiÄ™kszenie
Ë% dziaÅ‚ania ubocznego alkoholu
Ë% dziaÅ‚ania antykoagulantów doustnych
²% zwiÄ™kszenie Ë% dziaÅ‚ania nefrotoksycznego
Ë% dziaÅ‚ania depresyjnego leków OUN aminoglikozydów
DZIAA
ANIE PREPARATÓW ESCYNY
MOG
OSA
ABIAĆ CEFALOSPORYNY !
8
2012-05-23
INTERAKCJE LEKÓW OTC INTERAKCJE LEKÓW OTC
Żeń-Szeń
Aloes
²% zwiÄ™kszenie
ź% zmniejszenie
Ë% dziaÅ‚ania leków p/depresyjnych (zespół
Ë% iloÅ›ci potasu z diuretykami tiazydowymi
serotoninowy), digoksyny
Ë% steroidami nadnerczowymi
ź% zmniejszenie
Ë% preparatami korzenia lukrecji
Ë% dziaÅ‚ania insuliny i doustnych leków p/cukrzycowych
Ë% dziaÅ‚ania moczopÄ™dnego furosemidu
INTERAKCJE LEKÓW OTC INTERAKCJE LEKÓW OTC
Miłorząb japoński Jeżówka
ź% zmniejszenie
²% zwiÄ™kszenie hepatotoksycznoÅ›ci
Ë% dziaÅ‚ania hipotensyjnego diuretyków
Ë% metotreksatu
²% zwiÄ™kszenie Ë% steroidów anabolicznych
Ë% dziaÅ‚ania benzodiazepin Ë% ketokonazolu
Ë% dziaÅ‚ania kwasu acetylosalicylowego Ë% amiodaronu
Ë% ryzyka krwawieÅ„ po Å‚Ä…cznym stosowaniu NIE NALEÅ»Y STOSOWAĆ A

CZNIE
z lekami p/ krzepliwymi Z LEKAMI IMMUNOSUPRESYJNYMI !
INTERAKCJE LEKÓW OTC
Czosnek
ź% zmniejszenie
Ë% stężenia we krwi estrogenów (antykoncepcja)
²% zwiÄ™kszenie dziaÅ‚ania
Ë% kwasu ASA
Ë% warfaryny
9