Systemy barwne obrazu
Obrazem cyfrowym nazywamy obraz widziany na ekranie monitora. Składa się on z pojedynczych punktów, które
nazywamy pikselami. Są to bardzo małe punkty barwne, które oko ludzkie nie jest w stanie dostrzec.
W programach graficznych przygotowujemy obrazy na potrzeby prezentacji multimedialnej lub na potrzeby druku.
Photoshop daje nam możliwość wyboru, w jakiej przestrzeni barwnej chcemy uzyskać plik końcowy. Jest to najczęściej
tryb graficzny RGB lub CMYK. Obrazy, z którymi pracujemy w Photoshopie wyświetlane są w jednym z tych trybów.
W artykule tym przybliżę te dwa tryby i związane z nimi zastosowania.
Tryb graficzny RGB służy głównie do prezentacji obrazów na ekranie monitora lub stronach internetowych, natomiast
CMYK ma zastosowanie w przygotowaniu obrazu do druku. Dostęp do ich wyboru mamy wybierając z menu
Obrazek>Tryb>Kolory RGB (Image>Mode>RGB Color) lub Kolor CMYK (CMYK Color).
Tryby graficzne RGB i CMYK są odrębnymi językami barwnymi. Aby tworzyć bardzo dobre wydruki naszych obrazów
powinniśmy, chociaż ogólnie poznać charakterystykę takiego trybu jak CMYK by móc wykorzystać jego zalety.
Generowany przez nas obraz widziany na monitorze komputera na ogół inaczej będzie wyglądał w druku.
Spowodowane to jest tym, że monitor definiuje go za pomocą modelu RGB natomiast większość drukarek stosuje model
CMYK. Aby zminimalizować tą różnicę w barwach programy takie jak Photoshop umożliwiają nam konwersję obrazu z
trybu RGB na CMYK. Musimy mieć na uwadze, że konwersja z jednego trybu na drugi powinna odbywać się
jednokierunkowo a mianowicie konwersja obrazu RGB na CMYK nie powinna z powrotem zostać zamieniona na RGB.
Powodem tego jest utrata niektórych informacji o kolorze.
RGB
Jak wspomniałem wcześniej, tryb graficzny RGB służy do prezentacji obrazów na ekranie monitora. Jest to model
barwny składający się z trzech kolorów Red (czerwony), Green (zielony), Blue (niebieski). Mieszanie tych trzech kolorów
ze sobą w odpowiednich proporcjach pozwala nam uzyskać oczekiwaną barwę. W tym modelu kolorów zawarte są
wszystkie kolory widoczne dla ludzkiego oka. Obowiązuje on w monitorach, aparatach cyfrowych, telewizorach itp.
Każdy z kolorów Red, Green, Blue posiada 256 odcieni, więc 256x3 daje nam ~16,7 miliona kolorów.
Poniżej fotografia w trybie graficznym RGB rozbita na poszczególne kanały oraz zobrazowanie powstawania kolorów
RGB.
Kolor biały w trybie graficznym RGB uzyskuje się poprzez maksymalne natężenie wszystkich trzech barw. Z każdego
koloru z osobna uzyskamy najmocniejsze światło i to daje nam barwę białą. Przy minimalnym natężeniu wszystkich
kolorów uzyskamy kolor czarny a właściwie brak koloru spowodowany brakiem światła. To jest właśnie główna różnica
między trybem RGB a CMYK. Kolor czarny w trybie RGB istnieje poprzez brak jakiejkolwiek z barw natomiast w CMYK
jest on odrębnym kolorem, co zaraz wyjaśnię.
Tryb RGB może pracować w różnych przestrzeniach roboczych. Standardowo w programie Photoshop jest ustawiona
przestrzeń robocza sRGB IEC61966-2.1 i była ona zaprojektowana głównie na potrzeby stron internetowych. Dużo
lepszą przestrzenią roboczą, idealną dla grafików jest Adobe RGB (1998) i zaleca się właśnie jej ustawienie. Obsługuje
ona szeroki zakres kolorów RGB i jest dopasowana do dokumentów konwertowanych na tryb graficzny CMYK.
Aby zmienić przestrzeń roboczą z menu wybieramy Edycja>Ustawienia kolorów (Edit>Color Settings) lub używamy
skrótu klawiszowego Shift+Ctrl+K. W wyświetlonym oknie dialogowym Ustawienia kolorów (Color Settings)
zmieniamy opcję w Przestrzenie robocze (Working Spaces) na Adobe RGB (1998). Zatwierdzamy klikając OK.
Na ekranie monitora nie będzie widać większych różnic między obrazem w trybie RGB a CMYK. Spowodowane to jest
tym, iż monitory komputerowe odwzorowują kolory trybu RGB. Różnica barw będzie jednak widoczna podczas druku.
CMYK
Drugim modelem barwnym jest tryb CMYK, który powszechnie jest stosowany w poligrafii.
Służy on głównie do przygotowania obrazu na potrzeby druku i na ogół konwersję z trybu RGB na CMYK dokonujemy w
ostatnim etapie przygotowania obrazu do druku.
Nazwa CMYK jest skrótem od angielskich nazw barw triadowych Cyan (turkusowy), Magenta (purpurowy lub czasami
nazywany również karmazynowy), Yellow (żółty) i dodatkowo tzw. kolor klucza Key, który ma barwę czarną.
W niektórych opisach możemy spotkać, że czwarta litera trybu CMYK jest podawana jako Black. Uważam, że jest to
niewłaściwy opis, iż K ma oznaczać ostatnią literę nazwy Black. K oznacza Key i jest to kolor kluczowy. Jest to
dodatkowa farba, którą stosuje się z powodu niedoskonałości mieszania barw głównych (pierwszych trzech CMY) w
potrzebie uzyskania koloru czarnego. Teoretycznie za pomocą zmieszania barw Cyan, Magenta, Yellow i ich
odpowiednim natężeniom powinniśmy uzyskać kolor czarny. W praktyce jednak jest to barwa z odcieniem brązowym.
Tryb ten został rozbudowany właśnie o dodatkowy kolor kluczowy, tzw. Key (klucz) i jest to kolor czarny. Stał się on
niezbędny do otrzymania idealnej barwy czarnej tak jak i odcieni szarości.
Tryb graficzny CMY (bez Key) jest częścią trybu RGB. Po odjęciu z RGB koloru czerwonego (Red) otrzymamy Cyan,
koloru zielonego (Green) otrzymamy Magenta a koloru niebieskiego (Blue) otrzymamy Yellow.
Poniżej fotografia w trybie graficznym CMYK rozbita na poszczególne kanały oraz zobrazowanie powstawania kolorów
CMYK.
Obrazy w trybie graficznym CMYK potrzebują więcej pamięci niż w trybie RGB a co za tym idzie są wolniejsze w
obróbce i bardziej pojemne.
Przygotowując nasz obraz do druku w studio fotograficznym w sposób standardowy, tzn. mieszając jedynie cztery
podstawowe barwy CMYK bez żadnych dodatkowych kolorów, wówczas studio przygotowuje cztery oddzielne klisze.
Każda klisza z osobna odpowiada jednemu koloru CMYK i jest ona czarno biała. Zobrazować to możemy zmieniając
nasz plik z trybu RGB na CMYK i wybierając zakładkę Kanały (Channels) znajdującą się na paletach.
Mamy właśnie tam ukazane cztery czarno białe kanały, w którym każdy obrazuje natężenie koloru podstawowego w
trakcie druku. Wygląda to mniej więcej tak, że jeżeli na kliszy Cyan natężenie barwy czarnej wynosi około 20%, to w tym
miejscu maszyna drukarska powinna nałożyć kolor Cyan właśnie w natężeniu 20%.
Zaczynając pracę na naszym obrazie musimy zastanowić się, jakie będzie jej końcowe zastosowanie. Jeżeli
przygotowujemy nasz obraz na potrzeby prezentacji na monitorze komputera wystarczy przygotować go w trybie
graficznym RGB. W przypadku przygotowania naszego obrazu na potrzeby druku powinniśmy zmienić tryb graficzny na
CMYK. Nie oznacza to jednak, że nie możemy na potrzeby domowe drukować zdjęć w trybie RGB.
Jedna z różnic obrazów na monitorze i papierze opiera się na zastosowaniu barwy czarnej. Ponieważ kolor tła w
monitorze jest czarny wystarczy nam tryb graficzny RGB a dodanie do siebie jego barw w maksymalnym natężeniu da
nam kolor biały. W przypadku druku zaczynamy od podłoża papieru, które na ogół jest koloru białego. Ponieważ biały
jest kolorem związanym z sumą wszystkich podstawowych barw w pełnym natężeniu, chcąc stworzyć kolor musimy
odejmować kolory od białego światła. Tak, więc aby stworzyć kolor na białym papierze musimy odjąć część światła
odbijanego od papieru. Pozwala nam na to właśnie tryb graficzny CMYK. Ważnym elementem przygotowania obrazu
jest to, iż im ciemniejszy jest fragment obrazu widziany na monitorze w trybie RGB, będzie on jaśniejszy podczas
drukowania w trybie CMYK. Polega to na tym, że w modelu RGB kolory są do siebie dodawane w celu uzyskania koloru
białego natomiast w modelu CMYK im większy mamy procent nasycenia barw, tym ciemniejszy będzie obraz. W trybie
CMYK większe nasycenie koloru to więcej farby a to ogranicza ilość światła odbijającego się od papieru.
Zaleca się również, aby podczas edycji obrazu używać formatów bezstratnych takich jak np. TIFF lub PSD aż do
zakończenia pracy. Po przygotowaniu już naszego obrazu, oczywiście, jeżeli jest to niezbędne, kompresujemy obraz na
typy plików takie jak np. JPEG, BMP lub GIF.
Myślę, że udało mi się przedstawić ogólną różnicę pomiędzy trybem graficznym RGB a CMYK. Osoby, które chciałyby
się profesjonalnie zająć przygotowaniem obrazów na potrzeby druku powinny zaopatrzyć się w różnego rodzaju
przewodniki po kolorach przemysłowych. Pozwoli to mieć całkowitą pewność jak będą wyglądały barwy podczas druku
widziane na monitorze.
Po ogólnym zapoznaniu się o zastosowaniach trybów RGB i CMYK możemy dokonać próbnych wydruków, aby
zobrazować sobie różnicę barw widzianych na monitorze i na papierze. Pierwszego wydruku dokonamy na przestrzeni
roboczej Adobe RGB (1998) w trybie graficznym CMYK.
Otwieramy plik z fotografią.
Z menu wybieramy Edycja>Ustawienia kolorów (Edit>Color Settings) lub używamy skrótu klawiszowego
Shift+Ctrl+K. W wyświetlonym oknie dialogowym Ustawienia kolorów (Color Settings) zmieniamy opcję w
Przestrzenie robocze (Working Spaces) na Adobe RGB (1998). Zatwierdzamy klikając OK.
Następnie zmieniamy tryb graficzny naszego obrazu na CMYK. Z menu wybieramy Obrazek>Tryb>Kolor CMYK
(Image>Mode>Color CMYK).
Ustawiamy odpowiedni rozmiar do druku. Jeżeli nasz obraz posiadamy z nośnika cyfrowego lub z Internetu niemal
zawsze posiada on rozdzielczość 72 ppi, która nie jest wystarczająca dla druku. W przypadku, gdy chcemy zeskanować
obraz możemy od razu wykonać to w rozdzielczości odpowiadającej parametrom naszej drukarki. Zaleca się, aby na
atramentowych drukarkach domowych drukować obrazy z rozdzielczością nie mniejszą jak 150 ppi.
Z menu wybieramy Obrazek>Wielkość obrazka (Image>Image Size). W oknie dialogowym Rozmiar obrazka (Image
Size) widzimy, że nasz plik z
ródłowy ma rozmiary 50,45 cm x 35,56 cm przy rozdzielczości 72 ppi (piks/cal)
Takich rozmiarów nie jesteśmy w stanie wydrukować na drukarce domowej, która na ogół może wydrukować rozmiar A4
(21 cm x 29,7 cm). Tak czy inaczej musimy zwiększyć rozdzielczość obrazka, aby uzyskać wydruk lepszej jakości.
Wyłączamy opcję Metoda ponownego próbkowania (Resample Image). W opcjach Rozdzielczość (Resolution)
wpisujemy wartość 200. Zmieniliśmy w ten sposób rozdzielczość drukowanego obrazu. Podczas zmiany zwracamy
uwagę na Rozmiar dokumentu (Dokument Size), który również uległ zmianą. W naszym przypadku zdjęcie
zmniejszyło się do rozmiaru około 18 cm x 12 cm. Rozmiar dokumentu zmieni się zawsze w przypadku zmiany
rozdzielczości. Ustawiamy go wedle własnych potrzeb.
Po tych ustawieniach możemy dokonać wydruku wybierając z menu Plik>Drukuj lub użyć skrótu klawiszowego
Alt+Ctrl+P.
W przypadku, gdy na początku nie zmieniliśmy przestrzeni roboczej na Adobe RGB (1998) możemy tego dokonać
podczas końcowych ustawień wydruku.
Z menu wybieramy Plik>Drukowanie z poglądem (File>Print with Preview) lub używamy skrótu klawiszowego
Ctrl+P. W wyświetlonym oknie dialogowym Drukuj (Print) zaznaczamy Pokaż więcej opcji (Show More Options),
zmieniamy Wyjście (Ouput) na Zarządzanie kolorem (Color Management) i w opcjach Przestrzeń druku (Print
Space) wybieramy Profil Adobe RGB (1998). Ustawienia zatwierdzamy klikając Drukuj (Print).
Tak wydrukowaną fotografię porównujemy z wydrukowaną w trybie graficznym RGB w przestrzeni roboczej
standardowo dostępnej w Photoshopie tj. sRGB IEC61966-2.1. Te dwie fotografie zobrazują nam różnicę między
drukowanym trybem graficznym RGB widzianym na monitorze a drukowanym trybem CMYK.