Epikur

Żył w latach 341-270 przed Chrystusem.
Zdaniem tego myśliciela granicą ingerencji władzy państwowej jest szczęście obywateli.
Szczęście utożsamiał z przeżywaniem przyjemności; głosił więc hedonizm i rozwinął to stanowisko
filozoficzne. Największą przyjemnością jest według Epikura brak przykrości. Ten pogląd wyraża
minimalizm zawarty w filozofii tego myśliciela.
Hedoizm i minimalizm doprowadził Epikura do wniosku, że mędrzec nie powinien brać
udziału w życiu publicznym ani też rządzić państwem. Wiadomo bowiem, że działalność publiczna z
reguły wiąże się z przykrościami. Lepiej wycofać się i spędzić życie w gronie przyjaciół. Wtedy ma
się gwarancję, że nie dozna się przykrości.
Przyjemności dzieli Epikur na dwa rodzaje: duchowe i zmysłowe. Duchowe uznaje za
doskonalsze od zmysłowych. Niedoskonałość tych ostatnich ma źródło w ich nietrwałości oraz w tym,
że nie wytwarzają stanu nasycenia. Im więcej doznajemy w dziedzinie wrażeń zmysłowych - tym
więcej wzmaga się w nas chęć doznawania. To męczy i sprawia przykrość. Sprawia również
przykrość, wspominana już, przemijalność owych doznań.
Epikur głosił więc kult szlachetnego życia, w którym uwaga koncentruje się na poszukiwaniu
radości duchowych. Człowiekiem powinien kierować rozumny umiar i egoizm rozumny - uznawany
przez Epikura za cnotę - który prowadzi do odsuwania się od takich spraw, które mogą przynieść
przykrość.
O ile Arystoteles domagał się czynnego udziału obywateli w życiu państwowym i to
szczególnie od tych, którzy są wyżej rozwinięci intelektualnie i moralnie - to Epikur radzi mędrcom,
by odsuwali się od rządzenia. Władzę powinni sprawować ci, dla których głębszym cierpieniem
będzie powstrzymywanie się od tej funkcji niż jej sprawowanie mimo przewidywanych przykrości.
Sens prawa sprowadza Epikur do milczącej umowy, na podstawie której ludzie unikają
wyrządzania sobie krzywd. Celem prawa pozytywnego i państwa jest wspólny pożytek.
Zdaniem tego filozofa są dwa rodzaje przykrości, które dotyczą każdego. Po to, by uwolnić
od nich człowieka - czyli tym samym zapewnić szczęście - Epikur koncentruje uwagę na wyjaśnieniu
pewnych zjawisk. Pierwsza z tych przykrości wiąże się z lękiem przed śmiercią. Ażeby wyzwolić od
tego niepokoju Epikur głosi materializm (nawiązuje do teorii Demokryta), stwierdza, że dusza
człowieka, podobnie jak ciało, zbudowana jest z atomów. Śmierci nie należy się lękać, bowiem
wtedy, gdy jesteśmy - jej nie ma, a gdy śmierć nadchodzi nas już nie ma.
Drugi rodzaj przykrości doznawany przez każdego, to lęk przed Bogami. Jest on
nieuzasadniony, bowiem Bogowie zajmują się swoimi sprawami i nie ingerują w życie jednostek. Lęk
przed nimi jest więc nieuzasadniony.
Przypominam, że brak przykrości jest przyjemnością zdaniem ', Epikura. Szczęście
sprowadza ten filozof do sumy przyjemności. Uwolnienie ludzi od dolegliwych przykrości przynosi
zarazem szczęście. Mędrzec umie je wzmagać, ponieważ odnajduje grono przyjaciół, wśród których
upływa mu życie w atmosferze życzliwości i w spokoju.