mgr inż. JÓZEF GIERASIMIUK
Centralny Instytut Ochrony Pracy
 Państwowy Instytut Badawczy
Zapewnianie zgodno ci maszyn
z nową dyrektywą maszynową
2006/42/WE
W artykule przedstawiono wskazania, m.in. dla producentów maszyn, dotyczące zapewniania zgodno ci podejmowa-
nia zgodno ci podejmowa-
nych przez nich działań z przepisami nowej dyrektywy maszynowej i ich wła ciwego dokumentowania. Informacje
umentowania. Informacje
te są adresowane również do importerów, dystrybutorów oraz użytkowników maszyn, którzy powinni wiedzieć,
tórzy powinni wiedzieć,
jakie dokumenty i informacje (na maszynie i w dokumentach towarzyszących) wiadczą o tym, że spełnia ona
o tym, że spełnia ona
obowiązujące przepisy.
Harmonizing machinery with the new 2006/42/EC machinery directive
The article presents directions for among others manufacturers of machinery, related to ensur-
sur-
ing harmonization of their activities with the new 2006/42/EC machinery directive and their
eir
proper documentation. This information is also aimed at importers, distributors and machinery
ry
users who should know what kind of documentation and markings (both on machinery and
d
in accompanying documents) prove conformity with regulations.
do tej dyrektywy [6], w którym wyja niono, 1) maszyn (w sensie cisłym) wg zmienionej
Wprowadzenie
jak należy rozumieć i stosować postanowienia definicji podanej w pkt. 1 ż 3 rozporządzenia
29 grudnia 2009 r. weszła w życie nowa dy-
samej dyrektywy oraz załączników I (wymaga- [2] (w lit.  a art. 2 dyrektywy [1]),
rektywa maszynowa 2006/42/WE [1], wpro-
2) wyposażenia wymiennego,
nia zasadnicze) i II (deklaracje). Uzupełnienie
wadzona do prawa polskiego rozporządze-
3) elementów bezpieczeństwa,
o komentarze do pozostałych załączników
niem ministra gospodarki z dnia 21 pa dziernika
4) osprzętu do podnoszenia,
ma nastąpić wiosną br. i wówczas przewodnik
2008 r. [2], które zastąpiło rozporządzenie
5) łańcuchów, lin i pasów,
będzie tłumaczony na oficjalne języki UE.
z dnia 21 grudnia 2005 r. [3], wdrażające do-
6) odłączalnych urządzeń do mechanicz-
Uwzględniając powyższe fakty, w niniej-
tychczas obowiązującą dyrektywę 98/37/WE
nego przenoszenia napędu,
szym artykule przedstawiono wskazania
[4]. Podstawowe zmiany wprowadzone przez
7) maszyn nieukończonych,
dotyczące działań (głównie producentów
te akty prawne w stosunku do dotychczaso-
według definicji ujętych odpowiednio w pkt. 2�7
maszyn) mających na celu zapewnianie
wych przepisów zostały przedstawione w ar-
rozporządzenia [2] (lit.  b�g dyrektywy [1]).
i dokumentowanie ich zgodno ci z tymi
tykule pt.  Podstawowe zmiany wprowadzone
Przepisy tych aktów prawnych, w których
przepisami. Informacje te będą przydatne
nową dyrektywą maszynową 2006/42/WE
jest mowa o maszynie, stosuje się odpowiednio
również importerom, dystrybutorom i przy-
[5], w zakończeniu którego stwierdzono
również do wyrobów wymienionych w pkt. 2�6,
szłym użytkownikom maszyn, którzy powinni
m.in., że:
a nie odnoszą się one do maszyn nieukończo-
wiedzieć, jakie dokumenty i informacje (na
 wprowadzone zmiany umacniają rolę
nych. Maszyna w pojęciu  szerokim obejmuje
maszynie i w dokumentach towarzyszących)
i odpowiedzialno ć zwłaszcza producentów
zatem wyroby ujęte w pkt. 1�6 oraz czę ciowo
wiadczą o tym, że dana maszyna spełnia
maszyn w zapewnieniu ich zgodno ci z za-
w pkt. 7.
aktualne przepisy.
sadniczymi wymaganiami bezpieczeństwa
Natomiast wymagania dotyczące maszyny
i ochrony zdrowia
nieukończonej (ujęte w ż 8 rozporządzenia
Zakres zastosowania
 wymagania te powinny być stosowane
[2] (art. 13 dyrektywy [1]) stanowią, że przed
nowych aktów prawnych
z wnikliwo cią tak, aby uwzględnić aktualny
wprowadzeniem jej do obrotu obowiązkiem
stan wiedzy i techniki w zakresie bezpieczeń- Przepisy rozporządzenia ministra gospodar- producenta lub jego upoważnionego przed-
stwa i higieny pracy. ki z dnia 21 pa dziernika 2008 [2] wdrażającego stawiciela jest zapewnienie: opracowania od-
Jednocze nie 9 grudnia 2009 r. udostępnio- postanowienia nowej dyrektywy maszynowej powiedniej dokumentacji technicznej, instrukcji
no pierwsze wydanie unijnego przewodnika 2006/42/WE [1] dotyczą: montażu, sporządzenia deklaracji włączenia,
8 01/2010
Fot. Michal Zacharzewski/Stock.XCHNG
Tabela. Wykaz aktów prawnych najczę ciej stosowanych do maszyn
zgodnej z pkt. 2 zał. 3 do rozporządzenia [2]
Table. A list of the acts of law connected with the most common machinery
(lit. B zał. II do dyrektywy [1]) oraz dołączenia
2 ostatnich dokumentów do tej maszyny.
Dyrektywa Akt prawny wprowadzający do prawa polskiego
Numer Symbol Przedmiot Obowiązujący Poprzedzający
Kto powinien zapewnić
rozporządzenie MG
rozporządzenie MG
z 21.10.2008 r.
realizację nowych przepisów
2006/42/WE MD Maszyny z 20.12.2005 r.
(DzU 199, poz. 1228)
(DzU 259, poz. 2170)
obowiązuje od 29.12.2009
Przepisy dyrektywy 2006/42/WE [1] obo-
wiązują producentów nowych maszyn, ich 2006/95/WE rozporządzenie MG rozporządzenie MGiPS
Sprzęt elektryczny niskie-
uchylająca LVD z 21.08.2007 r. z 12.03.2003 r.
upoważnionych przedstawicieli oraz importe-
go napięcia
73/23/EWG (DzU nr 155, poz. 1089) (DzU nr 49 poz. 414)
rów maszyn nowych z państw UE i wszystkich
ustawa z 13.04.2007 r.
tzn. nowych, modyfikowanych i użytkowanych
o kompatybilno ci elektroma-
rozporządzenie
gnetycznej (DzU nr 82, poz.
maszyn z krajów trzecich.
Ministra Transportu
2004/108/WE 556); Ustawa z 16.07.2004 r.
Producent to osoba fizyczna lub prawna, Kompatybilno ć elektro- i Budownictwa
uchylająca EMC (DzU. 171, poz. 1800 ze zm.)
magnetyczna (EMC) z 27.12.2005 r.
która projektuje lub produkuje maszyny lub 89/336/EWG rozporządzenie Ministra
(DzU nr 265, poz. 2227)
Transportu z 9.08.2007 r.,
maszyny nieukończone, objęte niniejszymi
obowiązuje
przepisami, bąd zleca ich zaprojektowanie lub
od dnia 20.07.2009 r.
wytworzenie i pod własną nazwą lub znakiem
87/404/EWG rozporządzenie MG rozporządzenie MGPiPS
Proste zbiorniki ci nie-
90/488/EWG SPV z 23.12.2005 r. z dnia 12 maja 2003 r.
towarowym wprowadza je do obrotu lub do
niowe
93/68/EWG (DzU nr 259, poz. 2171) (DzU nr 98, poz. 898)
własnego użytku. Za producenta uważana
Wyposażenie używane rozporządzenie MG rozporządzenie MGPiPS
jest też osoba fizyczna lub prawna, która
94/9/WE ATEX w przestrzeniach zagro- z 22.12.2005 r. z dnia 28.07.2003 r.
dokonuje modyfikacji maszyn użytkowanych
żonych wybuchem (DzU nr 263, poz. 2203) (DzU nr 143, poz. 1393)
(zmienia konstrukcję tak, że mają one inne
Emisja hałasu w rodo- rozporządzenie MG
rozporządzenie MGPiPS
wisku przez urządzenia z 21.12.2005 r.
przeznaczenie lub powstają nowe zagrożenia
2000/14/WE NOISA z dnia 2.07.2003 r.
przeznaczone do użytku (DzU nr 263, poz. 2202)
lub zwiększa się ryzyko stwarzane przez istnie- (DzU. nr 138, poz. 1316)
poza pomieszczeniami
jące zagrożenia).
nicze, ujęte w wymienionych aktach prawnych, przez nich niezbędnych rodków głównie
Obowiązki i działania
organizacyjno-technicznych
których stosowanie zapewni dostateczne
producenta maszyny " uwzględnienia w procesie projektowania,
zmniejszenie ryzyka
badania i oceny maszyny uzupełnień lub korekt
 zapewnić dostępno ć dokumentacji
Przed wprowadzeniem maszyny do obrotu
wprowadzonych do innych wymagań zasadni-
technicznej
lub przekazaniem jej bezpo rednio do użytko-
czych, dotyczących zwłaszcza bezpieczeństwa
 umie cić niezbędne informacje na maszy-
wania producent zobowiązany jest do zapew-
i niezawodno ci systemów sterowania zwią-
nie oraz przygotować i dostarczyć instrukcję
nienia i udokumentowania spełnienia wszyst-
zanych z bezpieczeństwem, ergonomii, emisji
kich dotyczących jej przepisów, tj. rozporzą- maszyny
promieniowania, stanowisk pracy i siedzisk,
dzenia ministra gospodarki z dnia 21 pa dzier-  zapewnić przeprowadzenie wła ciwych
o wietlenia miejscowego oraz ochrony przed
nika 2008 r. (dot. dyrektywy 2006/42/WE) badań maszyny oraz odpowiednich procedur
wyładowaniami atmosferycznymi
i innych rozporządzeń wdrażających dyrekty- oceny zgodno ci spo ród scharakteryzowanych
" uzupełnienia lub skorygowania doku-
wy nowego podej cia, odnoszące się do danej
w dalszej czę ci artykułu
mentacji technicznej, oznakowania, instrukcji
maszyny. Najczę ciej są to akty prawne ujęte  sporządzić w przypadku pozytywnych
obsługi i deklaracji zgodno ci WE
w tabeli (obok).
wyników oceny deklarację zgodno ci WE
" rozważnej decyzji odno nie do wyboru
W tabeli tej zaznaczono przekre leniem
i zapewnić jej dołączenie do maszyny
procedury oceny zgodno ci.
(linia w kolorze czerwonym) dyrektywę ni-
 umie cić na maszynie oznakowanie CE.
skonapięciową 2006/95/WE [7] dlatego, że
Zmiany wprowadzone przepisami nowej
Ocena i dokumentowanie ryzyka
obecnie obowiązujące przepisy rozdzielają
dyrektywy maszynowej [1] i wdrażającego ją
Ryzyko jest kombinacją prawdopodo-
jednoznacznie wyroby podlegające tej dyrek-
rozporządzenia [2] wymagają od producenta
bieństwa wystąpienia urazu fizycznego lub
tywie i dyrektywie maszynowej 2006/42/WE
maszyny:
pogorszenia stanu zdrowia i ich ciężko ci.
[1], która uwzględnia wymagania elektryczne.
" przeprowadzenia w procesie projek-
Zasady oceny ryzyka okre lone w podanych
Norma PN-EN 60204-1:2006 [8] dotycząca
towania maszyny iteracyjnego procesu
wcze niej aktach prawnych uszczegóławiają
wyposażenia elektrycznego maszyn jest zhar-
oceny i zmniejszania ryzyka związanego
PN-EN ISO 14121-1 [9], która zastąpiła PN-EN
monizowana z obydwiema tymi dyrektywami
z zagrożeniami stwarzanymi przez maszynę
1050 oraz przewodnik [10], w którym podano
i dlatego w deklaracji zgodno ci WE wystarczy
oraz przedstawienia dokumentacji tej oceny
również przykłady stosowania tych zasad. Aby
uwzględnić tylko nową dyrektywę maszynową
łącznie ze wskazaniem ryzyka resztkowego
ułatwić prowadzenie oceny ryzyka na etapie
i przywołać  jeżeli jest to niezbędne lub pożą-
po zastosowaniu rodków ujętych w tzw. projektowania maszyn CIOP-PIB, we współpra-
dane  tę normę.
 triadzie bezpieczeństwa , tj.: rozwiązań kon- cy z innymi jednostkami, opracował specjalny
Realizując wcze niej okre lony obowiązek
program komputerowy, który przedstawiono
strukcyjnych nie stwarzających zagrożeń, tzw.
producent powinien:
w innych publikacjach [11, 12].
samobezpiecznych; technicznych rodków
 zapewnić, aby w procesie projektowa-
ochronnych (osłon, urządzeń ochronnych)
nia maszyny (biorąc pod uwagę przyjęte
Systemy sterowania maszyn
zmniejszających ryzyko związane z niewy-
ograniczenia, dotyczące jej parametrów oraz
eliminowanymi zagrożeniami; informacji dla
dokonany podział zadań między maszynę i jej Wymagania omawianych aktów prawnych
operatora) uwzględnione zostały wszystkie użytkowników na maszynie oraz w instrukcji
dotyczące związanych z bezpieczeństwem ele-
stwarzane zagrożenia oraz wymagania zasad- obsługi o ryzyku resztkowym i stosowaniu mentów systemów sterowania maszyn oraz pro-
BP 01/2010 9
" wykaz stosowanych norm i specyfikacji 109 i 126 rozporządzenia [2] (pkt 3.6.2, 4.3.2,
(wymagań) technicznych 4.3.3 i 6.5 zał. I do dyrektywy [1]).
" kopię instrukcji maszyny
" sprawozdania (raporty) zawierające
Instrukcje obsługi
wyniki wszystkich badań
Wymagania dotyczące instrukcji obsługi dla
" inne raporty techniczne, certyfikaty
wszystkich maszyn zawarte są w ż 58 i ż 59
i atesty przekazane przez kompetentne jed-
rozporządzenia [2] (pkt. 1.7.4. zał. I do dyrek-
nostki lub laboratoria oraz wymagane atesty
tywy [1]). Instrukcja powinna zawierać:
dostawców materiałów i elementów
 nazwę i pełny adres producenta lub jego
" deklarację włączenia wmontowanej ma-
upoważnionego przedstawiciela
szyny nieukończonej z odpowiednią instrukcją
 dane zamieszczone w oznakowaniu,
jej montażu  je li ma to zastosowanie
z wyłączeniem numeru seryjnego
" kopie deklaracji zgodno ci WE maszyn
 deklarację zgodno ci WE lub dokument
wadzenie ich walidacji ukonkretniają odpowied-
lub innych wyrobów włączonych do maszyny
przedstawiający jej tre ć, wskazujący szczegó-
nio czę ci 1. i 2. PN-EN ISO 13849: [13, 14]. Czę ć
 je li ma to zastosowanie
łowe dane dotyczące maszyny, niekoniecznie
1. tej normy miała zastąpić dotychczas stosowana
" kopię deklaracji zgodno ci WE
zawierający numer seryjny i podpis
PN-EN 954: [15], ale w wyniku przeprowadzonej
" w przypadku produkcji seryjnej: opis czyn-
 ogólny opis maszyny
ankietyzacji w grudniu 2009 r. zdecydowano, że
no ci podjętych w celu zapewnienia, że maszyna
 rysunki, schematy, opisy i obja nienia nie-
przez najbliższe 2 lata mogą być stosowane jedna
pozostaje zgodna z zasadniczymi wymaganiami
zbędne do użytkowania, konserwacji i naprawy
lub druga z tych norm. Jednym z argumentów za
w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia;
maszyny oraz sprawdzania prawidłowo ci jej
przyjęciem takiego rozwiązania mógł być fakt,
dokumentację tę należy przechowywać przez
działania
że dotychczas w normach szczegółowych dla
10 lat od zakończenia produkcji.
 opis stanowiska lub stanowisk pracy,
poszczególnych grup maszyn (normach typu
które mogą zajmować operatorzy
C) kategorie odporno ci na defekty elementów
Oznakowanie
 opis zastosowania zgodnego z przezna-
systemów sterowania związanych z bezpie-
czeniem
Wszystkie maszyny powinny być oznako-
czeństwem okre lono wg PN-EN ISO 954-1 i nie
 ostrzeżenia dotyczące niedozwolonych
wane, a oznakowanie powinno być widoczne,
wszystkie te normy znowelizowano.
sposobów użytkowania
czytelne i trwałe. Powinno ono, zgodnie z pkt. 1
Ze względu na istotne znaczenie systemów
 instrukcje montażu, instalowania i pod-
sterowania w zmniejszaniu ryzyka związa- zał. 2 do rozporządzenia [2] (pkt. 1.7.3 zał. I do
łączenia, zawierające rysunki, schematy
nego z maszynami, a także skromne jeszcze dyrektywy [1]), zawierać co najmniej:
(instrukcje instalowania powinny podawać
do wiadczenie w tym względzie, czas ten " nazwę i pełny adres producenta oraz
charakterystyki podłoża, podpór i zamocowań
producenci powinni wykorzystać na dosko- jego upoważnionego przedstawiciela  je li
oraz pojazdów i przyczep do zamocowań,
nalenie umiejętno ci praktycznego stosowania występuje
natomiast instrukcje podłączenia  rodki
postanowień nowej normy.
" okre lenie maszyny (zazwyczaj jest to na-
podłączenia do ródeł energii, płynów itp.;
zwa maszyny; zaleca się, aby była ona zgodna
należy także podać charakterystyki mediów,
Dokumentacja techniczna
z normą zharmonizowaną)
np. napięcie, moc, ci nienie, temperaturę,
" oznakowanie CE
Producent powinien zgromadzić doku-
sposób usuwania wytwarzanych substancji
" oznaczenie serii lub typu maszyny
mentację wytwarzanych maszyn zawierającą
szkodliwych, zalecaną lokalizację i wymagania
" jej numer seryjny, jeżeli taki występuje
zgodnie z pkt. 1 zał. 2 do rozporządzenia [2]
dotyczące budynku, sposoby mocowania oraz
" rok budowy maszyny rozumiany jako rok
(lit. A zał. VII do dyrektywy [1]):*
okre lenie podwozia lub instalacji, na jakich
ukończenia jej produkcji (ukończenie procesu
" ogólny opis maszyny
maszyna powinna być zainstalowana)
" rysunek zestawieniowy wraz ze schema- produkcji w zakładzie producenta następuje
 informacje dotyczące instalacji i mon-
najpó niej w momencie opuszczenia zakładu
tami obwodów sterowania
tażu, mające na celu zmniejszenie hałasu
" rysunki szczegółowe elementów mających przez maszynę w celu dostarczenia do impor-
lub drgań
wpływ na bezpieczeństwo i ochronę zdrowia tera, dystrybutora lub użytkownika; w przy-
 informacje dotyczące oddania do użytku
wraz z dołączonymi obliczeniami i wynikami padku finalnego montażu u użytkownika
i eksploatacji oraz, je li to niezbędne, instrukcje
badań (pomiarów, analiz, sprawdzeń itp.),
proces ten kończy się w chwili zakończenia
dotyczące szkolenia operatorów
niezbędne do sprawdzenia zgodno ci maszyny
montażu i osiągnięcia gotowo ci do pracy;
 informacje dotyczące istniejącego ryzyka
z zasadniczymi wymaganiami w zakresie
zakazane jest anty- lub postdatowanie)
(resztkowego)
bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
" odpowiednie oznaczenie maszyn prze-
 informacje dotyczące rodków ochron-
" dokumentację oceny ryzyka zawierającą:
widzianych do użytkowania w przestrzeni
nych, jakie musi zastosować użytkownik we
 wykaz zasadniczych wymagań w zakre-
zagrożonej wybuchem
wła ciwych przypadkach, łącznie z dostarcze-
sie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia zastoso-
" informacje pełne, dotyczące typu ma-
niem rodków ochrony indywidualnej
wanych podczas projektowania maszyny
szyny oraz niezbędne do zapewnienia bez-
 podstawowe charakterystyki stosowa-
 opis rodków zastosowanych do wy-
pieczeństwa użytkowania, takie jak np.: mak-
nych narzędzi
eliminowania zidentyfikowanych zagrożeń
symalna prędko ć elementów obrotowych,  warunki, w jakich maszyna spełnia wy-
stwarzanych przez maszynę lub zmniejszenia
maksymalna rednica stosowanych narzędzi
magania stateczno ci podczas użytkowania,
ryzyka oraz wskazania ryzyka resztkowego
oraz dane na temat masy maszyny i jej czę ci
transportu, montażu, postoju, badań i prze-
związanego z maszyną
przenoszonych podczas użytkowania za po- widywanych awarii (należy opisać urządzenia
mocą urządzeń podnoszących. Ponadto, dla zabezpieczające i ostrzegawcze oraz okre lić
* Kursywą zaznaczono wymagania, które zawierała dyrek-
poszczególnych grup maszyn należy zamie cić sposób zapewniania stateczno ci w miarę
tywa 98/37/WE [4] (Rozporządzenie Ministra Gospodarki
z dnia 20 stycznia 2005 r. [3]) dodatkowo informacje podane w żż 89, 108, zużywania się maszyny)
10 01/2010
Fot. Aleksandar Jocic/Bigstockphoto
Instrukcja powinna być sporządzona w co
najmniej jednym z 23 oficjalnych języków
państw członkowskich UE i mieć napis  In-
strukcja oryginalna (w języku danej wersji)
na wersji lub wersjach językowych zweryfi-
kowanych przez producenta lub upoważnio-
nego przedstawiciela. Jeżeli taka instrukcja
nie istnieje w oficjalnym języku lub językach
państwa członkowskiego, w którym maszyna
będzie użytkowana, tłumaczenie na ten język
lub języki powinno zostać dostarczone przez
producenta lub jego upoważnionego przed-
stawiciela lub przez osobę wprowadzającą tę
maszynę na dany obszar językowy Instrukcja
taka powinna mieć napis  Tłumaczenie instruk-
cji oryginalnej .
W uzasadnionych przypadkach instrukcja
konserwacji maszyny przez wyspecjalizowany
personel zatrudniony (wyznaczony i upoważ-
niony) przez producenta lub jego upoważnio-
nego przedstawiciela może być napisana tylko
w języku, którym posługuje się ten personel.
Instrukcje dla personelu użytkownika nie są
objęte tym wyjątkiem.
Maszyna wprowadzana do obrotu lub
oddawana do użytkowania powinna być wy-
posażona w  Instrukcję oryginalną oraz, jeżeli
ma to zastosowanie, w  Tłumaczenie instrukcji
oryginalnej . Umożliwia to użytkownikowi
sprawdzenie sformułowań w przypadku
wątpliwo ci.
Deklaracja zgodno ci WE
Wystawiana przez producenta lub jego
upoważnionego przedstawiciela w językach
identycznych jak instrukcja obsługi. Musi zostać
 informacje okre lające bezpieczne  informacje dotyczące emitowanego
dołączona do maszyny przed wprowadzeniem
warunki transportu, przenoszenia i przecho- hałasu i dane na temat warto ci rzeczywistych
jej do obrotu lub oddaniem do użytkowania.
podanych niżej parametrów, okre lonych
wywania z podaniem masy maszyny i masy
Zgodnie z pkt. 1 zał. 3 do rozporządzenia [2]
w wyniku pomiarów wykonanych na danej
jej czę ci, jeżeli mają one być transportowane
(lit. A zał. II do dyrektywy [1])
maszynie lub technicznie porównywalnych:
osobno
 nazwę i pełny adres producenta lub
" równoważnego poziomu ci nienia aku-
 sposób postępowania w razie wypadku
upoważnionego przedstawiciela
stycznego na stanowisku pracy, skorygowane-
lub awarii; jeżeli w maszynie zastosowano
 nazwisko i adres osoby mającej miejsce
go charakterystyką A, gdy przekracza on 70 dB
funkcję blokowania, należy podać sposoby
zamieszkania w UE, upoważnionej do przy-
(A). Jeżeli poziom d więku nie przekracza
bezpiecznego odblokowania gotowania dokumentacji technicznej (jest
70 dB (A), należy to potwierdzić w instrukcji
to osoba fizyczna lub prawna  z siedzibą
 opis czynno ci regulacyjnych i konserwa-
" szczytowej chwilowej warto ci ci nienia
w UE  której producent powierzył zadanie
cyjnych, jakie powinien wykonać użytkownik
akustycznego na stanowiskach pracy, skory-
skompletowania i udostępnienia odpowiednich
oraz zapobiegawcze rodki konserwacji (po-
gowanej charakterystyką C, gdy przekracza
elementów dokumentacji technicznej w od-
dać należy: wykaz regularnie sprawdzanych
ona 63 Pa (130 dB) w stosunku do 20 Pa
powiedzi na wła ciwe uzasadniony wniosek
elementów i czę ci, często ć sprawdzeń,
" poziomu mocy akustycznej maszyny,
ze strony organu nadzoru rynku jednego
wyposażenie kontrolne, kryteria wymiany
w przypadku gdy równoważny poziom ci-
z państw członkowskich; osoba ta nie jest
lub naprawy oraz warunki bezpieczeństwa
nienia akustycznego na stanowiskach pracy,
odpowiedzialna za projektowanie, wykona-
podczas wymiany, a także dostęp w przypadku
skorygowany charakterystyką A, przekracza
nie i ocenę zgodno ci maszyny, naniesienie
wyjątkowych napraw)
80 dB (A) [poprzednio 85 dB (A)].
oznakowania CE lub wystawienia deklaracji
 instrukcje zapewniające bezpieczeństwo
Ogólne wymagania dotyczące pomiarów
zgodno ci; każdy producent maszyny musi
przeprowadzania regulacji i konserwacji, w tym
podano w ż 59.
wskazać taką osobę; w przypadku producen-
rodki ochronne, jakie należy podjąć w trakcie
Ponadto, dla poszczególnych grup maszyn
ta mającego siedzibę we Wspólnocie, osobą
tych czynno ci
należy zamie cić dodatkowo informacje po- taką może być sam producent, upoważniony
 specyfikacje czę ci zamiennych, jakie mają
dane w żż 62, 64, 66, 89, 119 i 111; rozporzą- przedstawiciel, osoba kontaktowa spo ród
być użyte, jeżeli mają one wpływ na zdrowie dzenia [2] pkt. 2.2.1.1, 2.2.2.2, 3.6.3, 4.4 zał. 1 personelu (np. podpisująca deklarację zgod-
i bezpieczeństwo operatorów dyrektywy [1]. no ci) albo inna osoba fizyczna lub prawna,
BP 01/2010 11
Fot. Marko Beric/Bigstockphoto
Arkusz oceny maszyny ................................................................................................................................................................................................................. (pełna nazwa)
Producent ...................................................................................................................................................................................................................................... (pełna nazwa)
Wynik oceny Uwagi
Wymagania wg rozporządzenia Ministra Gospodarki Dokumentacja Sprawozdania z badań
Nr normy
z dnia 21 pa dziernika 2006 r., DzU nr 199, poz. 1228 techniczna/numer lub inne dokumenty
lub oznaczenie innego
(podać paragrafy oraz punkty załącznika I rysunku (numer/punkt
dokumentu
Dyrektywy 2006/42/WE) lub innego dokumentu lub inne
odniesienia/punkt
np. schematu dane identyfikacyjne)
SPORZĄDZIŁ .............................................................................................................................................................................................................................................................
imię i nazwisko podpis data
SPRAWDZIŁ ..............................................................................................................................................................................................................................................................
imię i nazwisko podpis data
której producent powierzył to zadanie; stosuje procedurę oceny zgodno ci połączoną maszynowej, o przeprowadzenie badań i oce-
w przypadku producenta spoza Wspólnoty z kontrolą wewnętrzną wytwarzania maszyny, ny lub tylko o konsultacje.
może to być każda osoba fizyczna lub prawna, przewidzianą w pkt. 1 załącznika nr 6 do rozpo-
której producent powierzył to zadanie, a także rządzenia [2] (zał. VIII do dyrektywy [1]). Oznakowanie  CE
upoważniony przedstawiciel  niezależnie od W przypadku maszyn ujętych w załączni-
Znak  CE powinien być zgodny ze wzo-
innych zadań)
ku 5. do rozporządzenia, które nie zostały
rem podanym w załączniku 4 do rozporzą-
 pełną identyfikację maszyny (dane
wyprodukowane zgodnie z odpowiednimi
dzenia [2] (zał. III do dyrektywy [1]) i mieć
maszyny powinny być takie jak naniesione na
normami zharmonizowanymi (głównie
wysoko ć nie mniejszą niż 5 mm. Powinien
maszynę, ale w pełnej wersji; maszyna musi być
z normami typu C) lub spełniają je tylko czę-
być umieszczony w bezpo redniej blisko ci
jednoznacznie zidentyfikowana; zasadą jest
ciowo, bąd zastosowane normy nie obejmują
nazwy producenta lub jego upoważnionego
podawanie numeru fabrycznego; dla maszyn
wszystkich wymagań zasadniczych lub nie ma
przedstawiciela, przy użyciu tej samej techniki.
produkowanych w dużych seriach można wy- takich norm, producent lub jego przedstawiciel
W przypadku zastosowania w ocenie zgodno ci
stawić jedną deklarację zgodno ci dla całej serii
może zastosować:
procedury pełnego zapewnienia jako ci, po ozna-
lub partii, ale wtedy należy podawać zakres
 procedurę badania typu WE przewidzianą
kowaniu CE umieszczany jest numer jednostki
objęty deklaracją lub wystawiać deklaracje dla
w pkt. 2 załącznika 6 do rozporządzenia [2]
notyfikowanej, która go certyfikowała. Oznacza
każdej z tych maszyn)
(zał. IX do dyrektywy [1]) wraz z kontrolą
zgodno ć ze wszystkimi przepisami UE, które
 o wiadczenie, że maszyna zapewnia
wewnętrzną wytwarzania maszyny
przewidują naniesienie tego oznakowania.
zgodno ć z dyrektywą maszynową i innymi do-
 lub procedurę pełnego zapewnienia
tyczącymi jej dyrektywami (wszystkie odniesienia
jako ci przewidzianą w pkt. 3 załącznika 6 do
Zasadnicze wymagania
muszą być odniesieniami do przepisów opubliko-
rozporządzenia [2] (zał. X do dyrektywy [1]).
bezpieczeństwa i higieny pracy
wanych w Dzienniku Urzędowym UE)
Stosując tę procedurę producent musi mieć
a normy zharmonizowane
 nazwę, adres i numer identyfikacyjny
system zatwierdzony przez jednostkę notyfi-
jednostki notyfikowanej  w przypadku
kowaną, obejmujący: projektowanie, wytwa- Ujęte w wymienionych aktach prawnych
zatwierdzania systemu pełnego zapewnienia
rzanie, końcową kontrolę i badania. wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy
jako ci, oraz badania typu i numer wydanego
W końcu, w przypadku maszyn ujętych sformułowane są do ć ogólnie. Dlatego,
certyfikatu
w tych załącznikach, wyprodukowanych zgodnie z tzw. nowym podej ciem, szczegó-
 zgodno ć z normami zharmonizowanymi
zgodnie z odpowiednimi normami zhar- łowe wymagania techniczne ujmowane są
i innymi, je li wykorzystano w procesie oceny
monizowanymi, obejmującymi wszystkie w europejskich normach zharmonizowanych.
zgodno ci (przyjmuje się, że wskazane normy
wymagania zasadnicze dotyczące danej W Polsce ich wykazy są zawarte w obwiesz-
zastosowano w cało ci, w innym przypadku
maszyny, producent lub jego przedstawiciel czeniach prezesa Polskiego Komitetu Nor-
należy podać niezastosowane postanowienia)
może zastosować: malizacyjnego, publikowanych w Monitorze
 imię, nazwisko i podpis osoby upraw-
 procedurę oceny zgodno ci połączoną Polskim, a także na stronach internetowych
nionej
z kontrolą wewnętrzną wytwarzania maszyny PKN. Zapewnienie zgodno ci z wymaganiami
 miejsce i datę sporządzenia.
wg załącznika VIII do dyrektywy [1] (zał. 6 norm zharmonizowanych dotyczących danej
do rozporządzenia [2] pkt 1) maszyny jest uznawane za domniemanie speł-
Procedury oceny zgodno ci
 lub jedną z procedur wymienionych nienia dotyczących jej wymagań zasadniczych,
Do oceny zgodno ci maszyn z wymagania- wyżej. je li normy te obejmują cały  odnoszący się
Przy wyborze procedur oceny należy kiero- do danej maszyny  zakres wymagań ujętych
mi zasadniczymi nowej dyrektywy maszynowej
[1]) ustanowiono procedury w rozróżnieniu na wać się zarówno omówionymi zasadami, jak w dyrektywach. Normy zharmonizowane,
maszyny ujęte i nieujęte w załączniku nr 5 do i kompetencyjnymi możliwo ciami personelu. chociaż nie są obligatoryjne, są najczę ciej
rozporządzenia [2] (zał. IV do dyrektywy [1]). Producent może zawsze z własnej woli zwrócić stosowane do wykazywania zgodno ci maszyn
Do maszyn nieujętych w załączniku pro- się do jednostki zewnętrznej, najlepiej notyfi- z wymaganiami zasadniczymi. Nie wyklucza to
ducent lub jego upoważniony przedstawiciel kowanej w odpowiednim obszarze dyrektywy możliwo ci wykazywania tej zgodno ci w inny
12 01/2010
Nie dotyczy
Negatywny
Pozytywny
[2] Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 pa dzier-
sposób, który musi zapewnić nie gorszy poziom wskazują, że tendencją przyszło ciową jest
nika 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn.
bezpieczeństwa. stosowanie certyfikowanego przez jednostkę
(DzU nr 199, poz. 1228). [zastępuje Rozporządzenie
Normy europejskie dotyczące bezpieczeń- notyfikowaną systemu pełnego zapewnienia ja- Ministra Gospodarki z 20 grudnia 2005 r.]
stwa oraz ergonomii maszyn dzielą się na:
ko ci w celu osiągnięcia zgodno ci projektowa- [3] Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 grudnia
" normy typu A  zawierające terminy pod- 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn
nych i wytwarzanych maszyn z tymi przepisami.
i elementów bezpieczeństwa. DzU nr 259, poz. 2170
stawowe, zasady projektowania oraz aspekty
Wymaga to z kolei wprowadzenia uzupełnień
[4] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 98/37/WE
ogólne mające zastosowanie do wszystkich
i zmian, zwłaszcza w dokumentacji technicznej
z 22 czerwca 1998 r. w sprawie ujednolicenia przepisów
maszyn (np. PN-EN ISO 12100-1, PN-EN ISO
i instrukcji obsługi oraz stosowania (w odniesie- dotyczących maszyn. OJ L 297, 23.07.1998
12100-2, PN-EN 614-1, PN-EN 614-2)
niu do maszyn z zał. II do nowo wprowadzonej [5] J. Gierasimiuk Podstawowe zmiany wprowadzone nową
" normy typu B  tematyczne, dotyczące
dyrektywą maszynową 2006/42/WE.  Bezpieczeństwo
dyrektywy) dotychczasowych procedur oceny
Pracy 4(427)2007, s. 12-15
jednego aspektu bezpieczeństwa lub jednego
zgodno ci połączonej z kontrolą wewnętrzną
[6] Guide to application of the Machinery Directive
rodzaju urządzeń ochronnych, które mogą
(czyli nie wymagającej udziału strony trzeciej),
2006/42/WE http://ec.europa.eu/enterprise/sectors/
być stosowane w wielu różnych maszynach.
a także procedurę pełnego zapewnienia jako ci mechanical/machinery/index_en.htm
Wyróżnia się:
(nadzorowaną przez jednostkę notyfikowaną) [7] Dyrektywa 2006/95/WE Parlamentu Europejskiego
 normy typu B1  dotyczące okre lonych
i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie harmonizacji
lub procedurę oceny typu.
aspektów bezpieczeństwa (np. odległo ci ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się
Tylko pozytywny wynik oceny wytwarza-
do sprzętu elektrycznego przewidzianego do stosowania
bezpieczeństwa  PN-EN ISO 13857, PN-EN
nych maszyn upoważnia do wystawienia de- w okre lonych granicach napięć. OJ L 374, 27.12.2006.
349, PN-EN 999)
(zastąpiła dyrektywę 73/23/EWG), wdrożona rozporzą-
klaracji zgodno ci WE i oznakowania maszyny
 normy typu B2  dotyczące urządzeń
dzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 sierpnia 2007 r.
znakiem CE oraz wprowadzenia jej do obrotu
w sprawie zasadniczych wymagań dla sprzętu elektrycz-
ochronnych (np. urządzenia sterowania obu-
nego. DzU nr 155, poz. 1089
lub bezpo rednio do użytkowania.
ręcznego  PN-EN 574, urządzenia blokujące
Obowiązkiem producenta lub upoważnione- [8] PN-EN 60204-1:2010 Bezpieczeństwo maszyn 
 PN-EN 1088, urządzenia czułe na nacisk 
Wyposażenie elektryczne maszyn  Czę ć 1: Wymagania.
go przedstawiciela, a także importera jest do-
PN-EN 1760-1, 2 i 3, osłony  PN-EN 953)
[9] PN-EN ISO 14121-1:2008 Bezpieczeństwo maszyn 
starczenie maszyny spełniającej postanowienia
 normy typu C  normy zawierające
Ocena ryzyka  Cz. 1: Zasady. (org.)
rozporządzenia [2], dyrektywy 2006/42/WE
szczegółowe wymagania bezpieczeństwa
[10] ISO TR 14121-2:2007 Safety of machinery-Risk asses-
[1]) i innych odnoszących się do niej dyrektyw
odno nie do konkretnej maszyny lub wą- sment-Part 2. Practical guidance and examples of methods.
nowego podej cia, wraz z instrukcją obsługi, de-
skiej grupy maszyn (np. norma PN-EN 1870 [11] M. D wiarek, A. Biernacki (2008). Zasady prowadzenia
i dokumentowania oceny ryzyka przy projektowaniu ma-
klaracją zgodno ci oraz pełnym oznakowaniem
dotycząca pilarek tarczowych składa się z 17
szyn z wykorzystaniem programu eksperckiego PRO-M.
(w tym CE), a także podstawowym wyposaże-
czę ci uwzględniających różne rozwiązania
W: Bezpieczeństwo przemysłowe. Tom 2, Urbaniak M.
konstrukcyjne tych maszyn). niem specjalnym i osprzętem, które umożliwią
(ed)., 13-18
jej regulację, konserwację i użytkowanie bez
[12] M. D wiarek (2009). Ocena ryzyka przy projekto-
waniu maszyn wg dyrektywy 2006/42/WE  oprogra-
stwarzania zagrożeń. Przyszli użytkownicy
Dokumentowanie badań i oceny
mowanie narzędziowe PRO-M.  Napędy i Sterowanie ,
maszyn powinni wymagać tych dokumentów
4/2009, s. 54-61
Badania maszyn mogą obejmować zarówno
i wyposażenia i zwracać uwagę na to, czy są
[13] PN-EN ISO 13849-1:2008. Bezpieczeństwo maszyn
pomiary, jak i obliczenia, sprawdzenia, analizy
zgodne z omówionymi przepisami.
 Elementy systemów sterowania związane z bezpieczeń-
itp. działania. Działania te powinny być doku-
stwem  Cz. 1: Ogólne zasady projektowania
mentowane. Dokumenty z badań  najczę ciej
PI MIENNICTWO [14] PN-EN ISO 13849-2:2008. Bezpieczeństwo maszyn
sprawozdania (raporty), powinny jednoznacz-
 Elementy systemów sterowania związane z bezpieczeń-
[1] Dyrektywa 2006/42/WE Parlamentu Europejskiego
nie okre lać przedmiot i zakres badań, stoso- stwem  Cz. 2: Walidacja
i Rady z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie ujednolicenia
wane metody i wyposażenie oraz przedstawiać
przepisów dotyczących maszyn, zmieniająca dyrektywę [15] PN-EN 954-1:2001. Maszyny. Bezpieczeństwo 
95/16/WE. OJ L 157, 26, 9.06.2006. [zastąpiła dyrektywę Elementy systemów sterowania związane z bezpieczeń-
uzyskane wyniki z uwzględnieniem niepewno ci
98/37/WE] stwem. Czę ć 1: Ogólne zasady projektowania
pomiaru. Dokumenty te powinny mieć jed-
noznacznie okre lone cechy identyfikacyjne,
np. numery, być datowane, zawierać imiona
i nazwiska oraz podpisy wykonawców, spraw-
Konferencje " Szkolenia " Konferencje " Szkolenia
dzających i zatwierdzających. Dokumenty te
wraz z atestami, np. stosowanych materiałów,
Mając na celu pogłębianie znajomo ci znowelizowanych wymagań zasadniczych ujętych
deklaracjami zgodno ci zastosowanych elemen-
w dyrektywie 2006/42/WE, CIOP-PIB, Komitet Ergonomii i Ochrony Pracy FSNT NOT
tów, certyfikatami, np. jednostek notyfikowa-
oraz UDT organizują 10 lutego 2010 r. w Domu Techniki NOT (ul. Czackiego 3/5 w War-
nych stanowią ródła danych do sporządzenia
szawie) konferencję pn.  Oznakowanie CE według nowej dyrektywy maszynowej
zbiorczej oceny maszyny. Do tego celu może
2006/42/WE.
być przydatny  Arkusz oceny , którego wzór
przedstawiono na str. 12.
Szczegółowe informacje o konferencji, wraz z kartami zgłoszeń można znale ć na stronach
internetowych www.ciop.pl oraz www.not.org.pl
Podsumowanie
* * *
Przepisy rozporządzenia [2] wdrażającego
dyrektywę maszynową [1] jednoznacznie wska-
Centralny Instytut Ochrony Pracy  Państwowy Instytut Badawczy organizuje również,
zują, że podstawę do osiągania przez maszyny
w dniach 16-18 lutego 2010 r., szkolenie (z warsztatami), skierowane przede wszystkim
możliwie najwyższego poziomu bezpieczeństwa
do producentów maszyn i elementów bezpieczeństwa oraz dla przedstawicieli organów
stanowią wyniki oceny ryzyka, którą należy pro-
nadzoru  pt.  Maszyny  oznakowanie CE zgodnie z wymaganiami zasadniczymi
wadzić rozpoczynając od etapu projektowania.
nowej dyrektywy maszynowej 2006/42/WE .
Zmienione przepisy usamodzielniają producenta
w prowadzeniu oceny zgodno ci maszyn oraz
BP 01/2010 13