Wy sza Szko a C a i Logistyki
w Warszawie
Temat 4. NOWOCZESNE METODY, TECHNIKI I NARZ DZIA KSZTA TOWANIA ZAPASÓW
Temat 4. NOWOCZESNE METODY, TECHNIKI I NARZ DZIA KSZTA TOWANIA ZAPASÓW
Analiza ABC/XYZ.
Analiza ABC/XYZ.
System Just in Time.
System Just in Time.
Wspólne planowanie, prognozowanie i uzupe nianie zapasów- CPFR (ang.
Wspólne planowanie, prognozowanie i uzupe nianie zapasów- CPFR (ang.
Collaborated Planning Forecasting and Replenishment).
Collaborated Planning Forecasting and Replenishment).
Zarz dzanie zapasami przez dostawc - VMI (ang. Vendor Management
Zarz dzanie zapasami przez dostawc - VMI (ang. Vendor Management
Inventory)
Inventory)
2008-11 ciechowski tel.: [phone]
dr in . Andrzej Woj-22 dr in . Andrzej Wojciechowski 1
wyk ad 4
Zasadnicz przyczyn utrzymywania zapasów materia owych jest
konieczno stabilizacji procesów gospodarczych.
Przep ywy fizyczne surowców, materia ów i produktów ze wzgl dów
technicznych, organizacyjnych i ekonomicznych nie zawsze mog
by ci e i odpowiednio intensywne, a dodatkowo podlegaj
licznym zak óceniom tak losowym jak te i celowym.
Podstawowym celem logistyki zapasów jest zapewnienie
dost pno ci materia u w okre lonym, miejscu i czasie oraz w
danej ilo ci i jako ci przy spe nieniu kryterium minimalizacji
kosztów ich utrzymania.
Zapasy z jednej strony sprzyjaj poprawie ogólnych standardów
obs ugi klienta i wspieraj ekonomik przedsi biorstw z drugiej
utrzymywanie zapasów poci ga za sob koszty co najmniej wprost
proporcjonalne do ich wielko ci.
2008-11-22 dr in . Andrzej Wojciechowski
Dlatego zasadniczym wska nikiem funkcjonowania logistyki
zapasów jest ustalenie optymalnego poziomu zapasów ze wzgl du
na minimaksowe kryterium maksymalizacji korzy ci (du e zapasy) i
minimalizacji kosztów utrzymania zapasów (ma e zapasy).
Podstawowymi problemami decyzyjnymi logistyki zapasów s :
wybór pozycji asortymentowych, okre lenie poziomu zapasów,
ustalenie wielko ci partii i cykliczno ci dostaw oraz zasad kontroli
zapasów.
Zapasy mog by klasyfikowane wed ug ró nych kryteriów. Ze
wzgl du na miejsce powstania dziel si na: zapasy zaopatrzeniowe
(surowce, materia y), zapasy produkcyjne (produkcja w toku),
zapasy dystrybucyjne (wyroby finalne).
Wed ug kryterium operacyjnego zapasy dziel si na: zapasy
cykliczne (odnawialne za pomoc sta ych dostaw), zapasy w drodze
(zamówione, a nie dotar y jeszcze do odbiorcy), zapasy
antycypacyjne (wed ug wzmo onego zu ycia) i zapasy
bezpiecze stwa (z tytu u opó nie ej Wojciechowski
2008-11-22 dr in . Andrz dostaw).
W praktyce gospodarczej stosowane s dwie podstawowe metody
zarz dzania zapasami: metoda przyci gania zapasów (puli
approach) i metoda wypychania zapasów (pusch approch).
Controlling zapasów stanowi technik oceny i koordynacji poziomu
zapasów wed ug syntetycznych wska ników decyzyjnych, które
ustalane s na podstawie kompleksowej analizy gospodarki
zapasami w przedsi biorstwie.
Planowanie poziomu zapasów w praktyce logistycznej odbywa si
wed ug dwóch zasadniczych metod: planowanie wed ug punktu
zamawiania i planowanie wed ug prognozy.
W planowaniu wed ug punktu zamawiania istniej cy zapas
magazynowy jest porównywany z tzw. poziomem punktu
zamawiania i w zale no ci od potrzeby generowane jest
odpowiednie zamówienie na dostaw zaopatrzeniow .
2008-11-22 dr in . Andrzej Wojciechowski
W metodzie planowania poziomu zapasów wed ug prognozy
wielko przysz ych potrzeb materia owych jest obliczana na
podstawie kszta towania si zapasów w przesz ci.
Dynamicznie kszta towany przez zu ycie poziom zapasów bie cych
jest konfrontowany z poziomem historycznej prognozy zu ycia i
stanów magazynowych.
Porównania takie odbywaj si cyklicznie i w zale no ci od ich
wyników mo e by sk adane odpowiednie zlecenia na dostaw .
Modele sterowania zapasami pozwalaj na ustalenie tzw.
ekonomicznej wielko ci zapasów.
Najbardziej znany model Wilsona jest modelem liniowym, dotyczy
tylko jednego rodzaju asortymentu i zak ada m.in. sta
intensywno procesu zu ycia zapasów i cykliczny charakter dostaw
w ustalonych partiach. Bazuje on na fizycznej zale no ci mi dzy
cz stotliwo ci sk adania zamówie na dostaw danej
partii materia u, a poziomem zapasów w magazynie.
2008-11-22 dr in . Andrzej Wojciechowski
Wspó zale no ta zobrazowana jest graficznie za pomoc wykresu
w kszta cie z bów pi y, który zawiera wszystkie podstawowe
parametry sterowania zapasami - zapas maksymalny, minimalny i
zapas redni oraz wielko i cykliczno dostawy.
Optymalna wielko zapasu w magazynie wyznaczana jest
matematycznie na podstawie dwóch sk adników kosztów: liniowych
kosztów utrzymania zapasów i nieliniowych kosztów sk adania
zamówie .
Globalne koszty zapasów przedstawia parabola, której wierzcho ek
wyznacza optymaln wielko zamawianej partii dostawy, która
minimalizuje dwusk adnikowe koszty czne gromadzenia
(zamawiania) i utrzymania zapasów.
2008-11-22 dr in . Andrzej Wojciechowski
Koncepcja just in time
Istotnym celem cz stkowym logistyki jest ustalenie w a ciwych
celem cz stkowym logistyki jest w a ciwych
proporcji mi dzy:
proporcji
wielko ci produkcji,
wielko ci
potencja em magazynowym producenta,
potencja em magazynowym
wielko ci dostaw,
wielko ci
oraz poziomem zapasów
poziomem
W tym kontek cie znajduje zastosowanie znany termin just in time
just in time
(dok adnie na czas).
2008-11-22 dr in . Andrzej Wojciechowski
Istota metody JiT
2008-11-22 dr in . Andrzej Wojciechowski
Koncepcja just in time
Sterowanie typu just in time jest precyzyjnym uzgadnianiem
Sterowanie just in time
wewn trznych i zewn trznych procesów zaopatrzeniowych
w celu redukcji kosztów poprzez  likwidacj marnotrawstwa ,
redukcji kosztów
czyli:
standaryzacj produktów i procesów;
minimalizacj czasu trwania procesu zaopatrzeniowego
i produkcyjnego;
ergonomiczne kszta towanie miejsc pracy;
eliminacj nadprodukcji oraz braków jako ciowych;
minimalizacj czasu oczekiwania i przygotowania
produkcji;
2008-11-22 dr in . Andrzej Wojciechowski
Koncepcja just in time
podporz dkowanie optymalizacji procesów optymalizacji
ca ciowej;
optymalizacj zu ycia materia ów;
eliminacj dów w danych opisuj cych zjawiska
i procesy oraz w przep ywie informacji;
prawid owe konstruowane umowy i dobr koordynacj
z dostawcami.
Ide przewodni zarz dzania JIT jest traktowanie zapasów
Ide JIT traktowanie zapasów
magazynowych, na pojedynczych stanowiskach pracy jako
centralnej wielko ci sterowania
centralnej wielko ci
Japo ska odmiana metody JIT, rozpowszechniona szerzej jako przypadek firmy
2008-11-22 dr in . Andrzej Wojciechowski
 Toyota , posiada nazw kanban
Klasyfikacja ABC oraz XYZ jako narz dzia logistyki
Wi kszo WARTO CI ( cenno ci ) pozycji asortymentowych
WARTO CI
(surowców, materia ów, wyrobów gotowych) tworzona jest przez
ich ILO CIOW mniejszo
ILO CIOW
Udzia ilo ciowy
Udzia warto ciowy
Klasa Klasa Udzia
[%] [%]
warto ciowy [%]
C ok. 5% 100
do 15% 95
B
ok. 50% 80
C
C
A
do 30% do 80%
B
B
Udzia
A
do 20%
A ilo ciowy [%]
20 50 100
2008-11-22 dr in . Andrzej Wojciechowski
Krzywa koncentracji Lorentza
Klasyfikacja ABC oraz XYZ jako narz dzia logistyki
Stosowane rozwi zania przy podziale dóbr materialnych na klasy ABC
przedstawiono w tabeli
Udzia ilo ciowy / udzia warto ciowy
Klasa
Model I Model II
A 20 / 80 5 / 75
B 30 / 15 20 / 20
C 50 / 5 75 / 5
Modele podzia u dóbr materialnych na klasy ABC
2008-11-22 dr in . Andrzej Wojciechowski
Klasyfikacja zakupów
METODA USTALANIA POSZCZEGÓLNYCH GRUP
ASORTYMENTU W WARTO CI CZNEGO ZU YCIA
Jest to proces grupowania asortymentów pozycji zakupów pod
wzgl dem ich charakteru i znaczenia w spe nianiu wymaga
firmy
PODSTAW DO ZASTOSOWANIA KLASYFIKACJI ZAKUPÓW
ABC JEST ZASADA 80/20 LUB INACZEJ ZASADA PARETO
INTERPRETACJA  oko o 20% pozycji obejmuje 80% warto ci
zu ycia
2008-11-22 dr in . Andrzej Wojciechowski 13
materia y po rednie warto ciowo, stanowi ce oko o 15% materia y najta sze o charakterze masowym -
warto ci - dla grupy B stosuje si mniejsz dyscyplin i dla grupy C stosuje si liberaln polityk
precyzje sterowania zapasami sterowania zapasami /pó roczne a nawet
roczne zapasy/.
Klasyfikacja ABC
Udzia ilo ciowy
Udzia warto ciowy
Klasa Klasa Udzia
[%] [%]
warto ciowy [%]
100
C ok. 5%
do 15% 95
B
ok. 50% 80
C
C
A
do 30% do 80%
B
B
Udzia
A
do 20%
A ilo ciowy [% ]
20 50 100
materia y najdro sze, 10-20% ogólnej masy, udzia warto ciowy 70-
Krzywa koncentracji Lorentza
80% ca ci - dla grupy A praktykuje si bardzo precyzyjne
o2008-11-22 dr n . An kontrol i 14
kre lanie zamawianych ilo ci oraz icz stdrzej Wojciechowski
egzekwowanie terminowej realizacji dostaw
Algorytm post powania w klasyfikacji ABC
Obliczy warto wykorzystania (zu ycia, sprzeda y) ka dego
asortymentu (iloczyn ilo ci zapasu i jego warto ci
jednostkowej).
Posortowa tabel asortymentow wg warto ci wykorzystania
od najwi kszej do najmniejszej.
Obliczy sum ilo ci wszystkich asortymentów.
Obliczy udzia procentowy ilo ci ka dego asortymentu w
sumie ilo ci wszystkich asortymentów.
Obliczy sum warto ci wykorzystania wszystkich
asortymentów.
Obliczy udzia procentowy warto ci wykorzystania ka dego
asortymentu w sumie warto ci wykorzystania wszystkich
asortymentów.
Obliczy skumulowane ilo ciowe i warto ciowe udzia y
procentowe asortymentów.
Podj decyzj o podziale asortymentów na klasy A, B, C.
2008-11-22 dr in . Andrzej Wojciechowski 15
Algorytm post powania w klasyfikacji ABC
Ustalamy cech , która jest mierzalna i jej warto ci maj dla
nas znaczenie informacyjne, oraz okre lamy czas (np. miesi c,
kwarta , rok), dla którego mo emy uzyska dane o realizacji tej
cechy.
Sporz dzamy list asortymentów materia owych, które maja
by poddane klasyfikacji, oraz dane do jej przeprowadzenia.
Przyjmujemy, e podstaw klasyfikacji jest warto zu ycia, a
jednostk czasu jest rok
Nazwa asortymentu: P1, ..., Pm
Ilo asortymentu: x1, ..., xm
Cena jednostkowa asortymentu : c1, ..., cm
Cena jednostkowa asortymentu : w1 , ..., w
m
wi ci xi , i 1, ..., m
2008-11-22 dr in . Andrzej Wojciechowski 16
Algorytm post powania w klasyfikacji ABC
List asortymentów porz dkujemy ze wzgl du na warto
zu ycia od najwi kszej do najmniejszej warto ci.
Przyjmijmy, e naturalna numeracja asortymentów materia owych
odpowiada malej cym warto ciom zu ycia, a wi c spe nione s
nierówno ci:
w1 w ... w
2 m
m
Obliczamy ca kowit warto zu ycia:
W
wi
i 1
Poczynaj c od pierwszego na uporz dkowanej li cie, dla
Pi , i 1, ..., m
ka dego asortymentu , obliczamy jego procentowy
udzia w ca kowitej warto ci zu ycia:
w
i
ri 100, i 1, ..., m
W
2008-11-22 dr in . Andrzej Wojciechowski 17
Algorytm post powania w klasyfikacji ABC
oraz skumulowane wska niki udzia u:
qi, i 1, ..., m
i, i 1, ..., m
które obliczamy rekurencyjnie:
q1 w1, 1 r1,
qk qk 1 wk, k 1, ..., m k k 1 rk , k 1, ..., m
Okre lamy warto dwóch parametrów, które wykorzystamy do
utworzenia klas A, B i C:
80
95
2008-11-22 dr in . Andrzej Wojciechowski 18
Algorytm post powania w klasyfikacji ABC
Interpretacja parametrów:
pozwoli wyró ni grup asortymentu, których czny
=80
procentowy udzia w ca kowitej warto ci zu ycia danego
okresu stanowi oko o 80% - produkty te b tworzy
grup A,
=95pozwoli wyró ni grup asortymentu, których czny
procentowy udzia w ca kowitej warto ci zu ycia danego
okresu stanowi oko o 95% - produkty te b tworzy
po czenie grup A i B, co po pomini ciu produktów z grupy
A pozwoli wyró ni produkty z grupy B,
pozosta e produkty b tworzy grup C.
2008-11-22 dr in . Andrzej Wojciechowski 19
Algorytm post powania w klasyfikacji ABC
Na uporz dkowanej li cie asortymentów materia owych odnajdujemy
takie pozycje, okre lone numerami k i l, dla których spe nione s
nierówno ci:
qk qk 1 ql ql 1
k k 1 l l 1
Uporz dkowan list asortymentów dzielimy na trzy klasy:
A P1, ..., Pk
B Pk 1, ..., Pl
C Pl 1, ..., Pm
2008-11-22 dr in . Andrzej Wojciechowski 20
Algorytm post powania w klasyfikacji ABC
Po wyró nieniu klas sprawdzamy, jaki procent ca ego badanego
zbioru stanowi obiekty ka dej z klas:
Oznaczmy:
NA - liczba asortymentu nale ca do klasy A;
NB - liczba asortymentu nale ca do klasy B;
NC - liczba asortymentu nale ca do klasy C;
Obliczamy procentowy udzia ka dej z klas:
N
A
U 100
A
N N N
A B C
N
B
U 100
B
N N N
A B C
N
C
U 100
C
N N N
A B C
2008-11-22 dr in . Andrzej Wojciechowski 21
Algorytm post powania w klasyfikacji ABC
Klasa Liczebno Udzia Warto Udzia
klasy liczebno ci obrotów procentowy
w klasie w klasie warto ci obrotów
w klasie
A NA UA WA A
B
B NB UB WB
C NC UC WC C
k l m
W= ; W= wi; W= wi
A wi B C
i=1 i=k+1 i=l+1
klm
A = ; i;
B C
i i
i=1 i=k+1 i=l+1
2008-11-22 dr in . Andrzej Wojciechowski 22
Klasyfikacja wed ug prognozy popytu XYZ
Podstaw klasyfikacji XYZ jest podzia pozycji asortymentowych
Podstaw klasyfikacji XYZ jest
na grupy, które opisuj typ zapotrzebowania na te pozycje tak,
e:
klasa X zawiera pozycje asortymentowe, na które istnieje
X
regularne zapotrzebowanie (DU A dok adno prognozy);
regularne zapotrzebowanie DU A
klasa Y zawiera pozycje asortymentowe, dla których
Y
wyst puj sezonowe wahania w zapotrzebowaniu
sezonowe wahania
( REDNIA dok adno prognozy);
REDNIA
z kolei klasa Z sk ada si z tych pozycji asortymentowych,
Z
na które wyst puje sporadyczne zapotrzebowanie
sporadyczne
(NISKA dok adno prognozy).
NISKA
2008-11-22 dr in . Andrzej Wojciechowski
Klasyfikacja wed ug prognozy popytu XYZ - Algorytm
1. Wykorzystujemy dane o sprzeda y z co najmniej kilku jednakowych
1. Wykorzystujemy dane o sprzeda y
okresów. Przyjmijmy, e ich liczba jest równa m.
Ze wzgl du na operowanie ci gami danych dotycz cych ka dego
produktu, przyjmijmy notacj :
Nazwa produktu: Pi, i 1, 2,..., n
Nazwa produktu
Wielko sprzeda y i-tego produktu w j-tym okresie czasu:
Wielko sprzeda y
xij , i 1,2,..., n; j 1, 2,...,m;
Cena jednostkowa i-tego produktu w j-tym okresie czasu:
Cena jednostkowa
cij, i 1,2,..., n; j 1, 2,..., m;
Warto sprzeda y i-tego produktu w j-tym okresie czasu:
Warto sprzeda y
wij xij cij , i 1, 2,..., n; j 1, 2,...,m;
2008-11-22 dr in . Andrzej Wojciechowski
Klasyfikacja wed ug prognozy popytu XYZ - Algorytm
2. Dla ka dego i-tego produktu obliczamy
2. Dla ka dego i-tego produktu obliczamy
redni warto sprzeda y:
m
1
j
wi ; dla i 1, 2,..., n;
wi
m
j 1
odchylenie standardowe:
m
2
1
si wij wi ; dla i 1, 2,..., n;


m
j 1
wspó czynnik zmienno ci:
si
Vi ; dla i 1, 2,...,n;
wi
2008-11-22 dr in . Andrzej Wojciechowski
Klasyfikacja wed ug prognozy popytu XYZ - Algorytm
3. List produktów porz dkujemy wed ug rosn cych warto ci Vi
3. List produktów porz dkujemy
V1 V2 ...Vn
4. Okre lamy warto ci krytyczne (niepewno zu ycia  , ) dla
4. Okre lamy warto ci krytyczne niepewno zu ycia  ,
wspó czynnika zmienno ci, które analogicznie jak w klasyfikacji ABC,
pozwol wyró ni produkty klasy XYZ
Procent waha zapotrzebowania
Klasa
Model I Model II
X 20 10
Y 20 - 50 10 25
Z > 50 > 25
Modele podzia u dóbr materialnych na klasy XYZ
2008-11-22 dr in . Andrzej Wojciechowski
26
Klasyfikacja wed ug prognozy popytu XYZ - Algorytm
klas X tworz produkty, dla których wspó czynnik zmienno ci nie
X wspó czynnik zmienno ci nie
przekracza ;
przekracza
klas Y tworz produkty, o wspó czynniku zmienno ci wi kszym od
Y wspó czynniku zmienno ci wi kszym od
lecz nie przekraczaj cym ;
lecz nie przekraczaj cym
klas Z stanowi pozosta e produkty;
Z pozosta e produkty
2008-11-22 dr in . Andrzej Wojciechowski
Zatem:
asortymenty z pola XA powinny by traktowane w logistyce ze
szczególn staranno ci (utrzymywanie relatywnie niskich
Klasyfikacja mieszana (ABC/XYZ)
poziomów bezpiecze stwa zapasów);
Po czenie metod ABC i XYZ (ABC/XYZ) u atwia racjonalizacj
z kolei asortymenty z pola ZC powinny by zarz dzane rutynowo
gospodarki asortymentowej;
(niska warto ), ale z utrzymywaniem relatywnie wysokich
poziomów zapasów bezpiecze stwa (niska dok adno prognozy).
Idea metody podana jest w tabeli
Warto
A B C
Wysoka warto , wysoka rednia warto , wysoka Niska warto , wysoka
X
dok adno prognozy dok adno prognozy dok adno prognozy
Wysoka warto , rednia rednia warto , rednia Niska warto , rednia
Y
dok adno prognozy dok adno prognozy dok adno prognozy
Wysoka warto , niska rednia warto , niska Niska warto ,
Z
dok adno prognozy dok adno prognozy niska dok adno prognozy
2008-11-22 dr in . Andrzej Wojciechowski
Klasyfikacja mieszana (ABC/XYZ)
Zastosowanie klasyfikacji ABC/XYZ:
zwi kszenie poziomu obs ugi dostaw materia owych;
zwi kszenie poziomu
redukcja czynno ci administracyjnych zarz dzania materia ami;
redukcja
wskazanie obszarów wysokich kosztów;
wskazanie obszarów
identyfikacja materia ów do JIT, zarz dzania dostawami;
identyfikacja materia ów do JIT, zarz dzania dostawami;
identyfikacja wa nych dostawców/odbiorców;
identyfikacja
rozmieszczenie materia ów w magazynie;
rozmieszczenie materia ów
zró nicowanie organizacji systemu dostaw;
zró nicowanie
organizacja procedur inwentaryzacyjnych.
organizacja procedur
2008-11-22 dr in . Andrzej Wojciechowski
Dok

adno

prognozy