e-Poradnik
e
Gazety Prawnej
Usługowe
prowadzenie ksiąg
rachunkowych
Wyjaśnienia, praktyczne porady i przepisy
Jakie są sposoby uzyskania certyfikatu księgowego
Kto może się ubiegać o uprawnienia
Jakie dokumenty trzeba złożyć
Jak przebiega egzamin weryfikujący wiedzę osób
ubiegających się o certyfikat
Kiedy niezbędne są uprawnienia księgowego
Egzamin na księgowego
 zestaw pytań z odpowiedziami
SPIS TREŚCI
Jak zdobyć uprawnienia do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych .................. 3
Uprawnienia bez egzaminu ................................................................................................ 5
Wymagane dokumenty ........................................................................................................ 6
Obowiązkowy egzamin ........................................................................................................ 8
Formuła egzaminu ................................................................................................................ 9
Wykluczenie z egzaminu .................................................................................................... 10
Wydanie duplikatu .............................................................................................................. 11
Usługowe prowadzenie ksiąg .............................................................................................. 12
Obowiązkowe ubezpieczenie .............................................................................................. 13
Pytania i odpowiedzi .......................................................................................................... 15
Jednostki, które mają prawo do nadawania stopnia doktora nauk ekonomicznych...... 29
Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości
(t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z póz
n. zm.) ............................................................ 31
Rozporządzenie ministra finansów z 8 kwietnia 2009 r. w sprawie uprawnień
do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych (Dz.U. nr 62, poz. 508) ................ 38
Egzamin na księgowego  zestaw przykładowych pytań i odpowiedzi .......................... 54
Adres redakcji: 01-042 Warszawa, ul. Okopowa 58/72
tel. [phone]; www.gazetaprawna.pl
Redakcja: Ewa Wilczyńska
Biuro Reklamy: 01-042 Warszawa, ul. Okopowa 58/72
tel. [phone]; e-mail: [e-mail]
Biuro Obsługi Klienta: 05-270 Marki, ul. Okólna 40
tel. [phone]; e-mail: [e-mail]
Jak zdobyć uprawnienia
do usługowego prowadzenia
ksiąg rachunkowych
Uprawnienia do usługowego prowadzenia ksiąg można otrzymać,
jeżeli wykaże się minimum trzyletnie doświadczenie w księgowo-
ści i np. wykształcenie magisterskie z rachunkowości. W przy-
padku braku odpowiedniego dyplomu można podejść do egzami-
nu weryfikującego wiedzę. Tą drogą certyfikat uzyska osoba z mi-
nimum dwuletnią praktyką.
ertyfikat księgowy można uzyskać na dwa sposoby, jednak w każdym przy-
Cpadku jest konieczne doświadczenie w księgowości. Uprawnienia może
więc otrzymać osoba z dwuletnią praktyką, jeżeli zda egzamin, lub taka, która
legitymuje się odpowiednim wykształceniem z rachunkowości oraz trzyletnią
praktyką.
Wiele trudności sprawia kandydatom zagadnienie praktyki w księgowości.
Tę kwestię reguluje obecnie art. 76b ust. 2 ustawy o rachunkowości (t.j. Dz.U.
z 2009 r. nr 152, poz. 1223 z póz
n. zm.). Zgodnie z tym przepisem, za doświadcze-
nie uważa się wykonywanie określonych czynności na podstawie: stosunku pra-
cy w wymiarze czasu pracy nie mniejszym niż pół etatu, odpłatnej umowy cywil-
noprawnej zawartej z przedsiębiorcą świadczącym usługi w zakresie usługowe-
e-Poradnik Gazety Prawnej
4
go prowadzenia ksiąg rachunkowych, umowy spółki lub w związku z prowadze-
niem własnej działalności gospodarczej.
Tymi określonymi czynnościami są:
% prowadzenie, na podstawie dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych lub
% dokonywanie wyceny aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowe-
go lub
% sporządzanie sprawozdań finansowych, lub
% badanie sprawozdań finansowych pod nadzorem biegłego rewidenta.
Warto pamiętać, że podane kryteria funkcjonują dopiero od początku 2009
roku. Wcześniej za praktykę w księgowości było uważane wykonywanie tych
czynności na podstawie: stosunku pracy, umowy cywilnoprawnej, umowy
spółki lub w związku z prowadzeniem ewidencji własnej działalności gospo-
darczej.
Usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych
5
Oznacza to, że obecnie wymogi w tym zakresie są bardziej restrykcyjne. Zgod-
nie z aktualnym stanem prawnym, za doświadczenie nie jest już uznawana pra-
ca księgowego na umowę cywilnoprawną (np. umowę zlecenia) w podmiocie,
który nie prowadzi usługowo ksiąg rachunkowych. Wykonując czynności na pod-
stawie umowy cywilnoprawnej, można wykazać praktykę, wyłącznie jeżeli pra-
ca jest wykonywana w jednostce usługowo prowadzącej księgi rachunkowe (np.
biurze rachunkowym), a księgowy dostaje za nią wynagrodzenie.
Księgowi często nie mają świadomości, że praktykę dla celów certyfikatu księ-
gowego można zdobyć tylko przez pracę na pełnych księgach. Trzeba pamiętać,
że podatkowe ewidencje nie liczą się do takiego doświadczenia.
Wątpliwości wzbudza również kwestia urlopu chorobowego lub wychowaw-
czego, a także macierzyńskiego. Należy więc pamiętać, że tylko okres urlopu
macierzyńskiego oraz chorobowego wlicza się do okresu zatrudnienia. Oznacza
to, że czas trwania urlopu wychowawczego nie jest liczony do doświadczenia
w księgowości.
Warto też wspomnieć, że praktyki nie stanowi praca w księgowości na stażu
z urzędu pracy. Odbywany jest on bowiem na podstawie ustawy o promocji za-
trudnienia i instytucjach rynku pracy. Zgodnie z jej przepisami, staż oznacza
nabywanie przez bezrobotnego umiejętności praktycznych do wykonywania
pracy przez wykonywanie zadań w miejscu pracy bez nawiązania stosunku pra-
cy z pracodawcą.
Ważne! Uprawnienia do wykonywania czynności z zakresu
usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych mają osoby:
posiadające certyfikat księgowy, wpisane do rejestru bie-
głych rewidentów lub na listę doradców podatkowych
Jednak np. w przypadku bezrobotnych do 25. roku życia podstawą takiego sta-
żu jest umowa między starostą a pracodawcą. Stażysta nie dostaje też pensji, lecz
stypendium w wysokości 140 proc. wysokości zasiłku dla bezrobotnych.
Uprawnienia bez egzaminu
Jeżeli warunek praktyki jest spełniony, sposób uzyskania uprawnień będzie za-
leżał od długości zdobytego stażu. Dwuletnie doświadczenie jest wystarczające,
jeżeli ubiegający się o certyfikat posiada minimum wykształcenie średnie i zdał
egzamin przeprowadzany przez komisję powołaną przez ministra finansów.
Z kolei minimum trzyletnie doświadczenie jest konieczne, gdy kandydat legity-
e-Poradnik Gazety Prawnej
6
muje się odpowiednim wykształceniem. Ustawa przewiduje dwie możliwości
zdobycia wymaganego wykształcenia:
% wyższe magisterskie uzyskane na kierunku rachunkowość lub na innym kierun-
ku ekonomicznym o specjalności rachunkowość lub innej, dla której plan stu-
diów i program kształcenia odpowiadały wymogom określonym przez organy
uczelni dla specjalności rachunkowość, w jednostkach organizacyjnych upraw-
nionych do nadawania stopnia naukowego doktora nauk ekonomicznych,
% wyższe magisterskie lub równorzędne oraz ukończenie studiów podyplomo-
wych z zakresu rachunkowości w jednostkach uprawnionych do nadawania stop-
nia naukowego doktora nauk ekonomicznych.
Trzeba jednak zwrócić uwagę na kilka ważnych kwestii. Warto przyjrzeć się
przepisowi mówiącemu, że są też uznawane specjalizacje, których plan studiów
i program kształcenia odpowiadają wymogom określonym przez organy uczel-
ni dla specjalności rachunkowość. To stwierdzenie odnosi się do specjalizacji, któ-
re obszarem wiedzy obejmują cały zakres rachunkowości, jak np. rewizja finan-
sowa. W takim przypadku konieczne jest porównanie programu uczelni tego
kierunku z programem przyjętym dla specjalności rachunkowość. Tak sformu-
łowany przepis nie oznacza jednak, że uznawane są kierunki, które w swoim
programie przewidują zajęcia z rachunkowości.
Certyfikat nie będzie również wydany, jeżeli studia podyplomowe z rachun-
kowości nie są poprzedzone studiami magisterskimi lub równorzędnymi. Ozna-
cza to, że nie jest wystarczający dyplom studiów licencjackich lub inżynierskich.
Kolejna kwestia, o której należy pamiętać, to wymóg zdobycia dyplomu w jed-
nostkach uprawnionych do nadawania stopnia doktora nauk ekonomicznych. Ta-
kie uprawnienia mają przede wszystkim uczelnie państwowe i nieliczne uczel-
nie prywatne. Wykaz jednostek uprawnionych do nadawania stopnia naukowe-
go doktora nauk ekonomicznych jest dostępny w Monitorze Polskim z 2007 ro-
ku nr 41, poz. 462 w obwieszczeniu Przewodniczącego Centralnej Komisji do
Spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych z 11 kwietnia 2007 r. w sprawie
wykazu jednostek organizacyjnych uprawnionych do nadawania stopni nauko-
wych, wraz z określeniem nazw nadawanych stopni naukowych. W celach infor-
macyjnych jest również zamieszczony na stronie http://www.ck.gov.pl.
Wymagane dokumenty
Jeżeli kandydat spełnia ustawowe kryteria do otrzymania certyfikatu, możne
złożyć dokumenty do ministra finansów. Przesyła się je do Departamentu Ra-
chunkowości Ministerstwa Finansów, ul. Świętokrzyska 12, 00-916 Warszawa.
Usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych
7
Aktualny wykaz określa rozporządzenie ministra finansów z 8 kwietnia 2009 r.
w sprawie uprawnień do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych (obo-
wiązuje od 6 maja 2009 r.). Są to:
% wniosek o wydanie certyfikatu księgowego zgodnie ze wzorem stanowiącym
załącznik nr 1 do rozporządzenia,
% informacja z Krajowego Rejestru Karnego o niekaralności za przestępstwa
przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu,
obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, za przestępstwo skarbowe
oraz za czyny związane z nieprzestrzeganiem ustawy o rachunkowości (okre-
ślone w rozdziale 9 ustawy o rachunkowości). Musi być ona opatrzona datą nie
wcześniejszą niż 30 dni przed złożeniem wniosku,
% dokumenty potwierdzające posiadanie praktyki w księgowości,
% dyplom lub świadectwo potwierdzające posiadane wykształcenie,
% zaświadczenie potwierdzające zdanie egzaminu z wynikiem pozytywnym
w przypadku osoby, która ubiega się o certyfikat przez weryfikację wiedzy.
Ważne! Dokumenty składa się do Departamentu Rachun-
kowości Ministerstwa Finansów (ul. Świętokrzyska 12,
00-916 Warszawa)
W przypadku zdawania egzaminu do dokumentów należy dołączyć zaświad-
czenie potwierdzające zdanie egzaminu z wynikiem pozytywnym.
Rozporządzenie ministra finansów z 8 kwietnia 2009 r. w sprawie uprawnień
do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych nie precyzuje, jakie dokumen-
ty trzeba złożyć, aby udowodnić doświadczenie w księgowości. Kandydat powi-
nien więc przedstawić dokumenty potwierdzające, że wszystkie wymogi ustawy
w tym zakresie zostały spełnione. W przypadku gdy resort finansów uzna przed-
stawione dowody za niewystarczające, wezwie wnioskodawcę do ich uzupeł-
nienia.
Dokumentami poświadczającymi doświadczenie mogą być na przykład
świadectwo pracy lub zaświadczenie od pracodawcy. Z dokumentów tych mu-
si wynikać, czy praktyka została zdobyta na podstawie umowy o pracę czy
umowy cywilnoprawnej. W przypadku umowy o pracę musi być wskazany wy-
miar czasu pracy. Jest to o tyle ważne, że praktyka jest zaliczana tylko wów-
czas, gdy kandydat zdobył ją, pracując na minimum pół etatu. Gdy kandyda-
ta z pracodawcą łączyła umowa cywilnoprawna, konieczne jest wskazanie,
czy była ona odpłatna. Jest to jedno z kryteriów uznania praktyki. Ważny jest
e-Poradnik Gazety Prawnej
8
również profil działalności przedsiębiorcy. Praktyka jest bowiem zaliczana tyl-
ko wówczas, gdy czynności są wykonywane w podmiocie usługowo prowa-
dzącym księgi rachunkowe.
Kolejny element to stanowisko pracy lub formy prawna jednostki. Jeżeli ze
stanowiska nie wynika praktyka, konieczne będą dodatkowe dokumenty, np.
zakres obowiązków. Nie dotyczy to np. głównych księgowych, starszych księ-
gowych i księgowych zatrudnionych np. w spółkach z ograniczoną odpowie-
dzialnością czy spółkach akcyjnych (mają one obowiązek prowadzić pełne
księgi). Dodatkowe zaświadczenia od pracodawców lub zakresy obowiązków
są natomiast wymagane na takich stanowiskach, jak referent, inspektor czy ko-
ordynator.
W przypadku zatrudnienia w jednostce prowadzącej działalność gospodarczą
w zakresie świadczenia usług prowadzenia ksiąg rachunkowych resort wymaga,
aby udokumentowany został rodzaj uprawnienia, na podstawie którego prowa-
dzona jest działalność. Konieczny jest również szczegółowy zakres faktycznie wy-
konywanych przez kandydata czynności wraz ze wskazaniem dokładnego okre-
su ich wykonywania.
Z kolei w przypadku dokumentów poświadczających wykształcenie nie powin-
no być żadnych problemów. W tym przypadku można przedstawić oryginały, od-
pisy dyplomów i świadectw lub urzędowo poświadczone kopie. Jeżeli kandydat
ukończył specjalność inną niż rachunkowość, konieczne jest zaświadczenie wy-
dane przez uczelnię. Musi ono potwierdzać, że plan studiów i program kształce-
nia ukończonej specjalności odpowiadał wymogom określonym przez organy
uczelni dla specjalności rachunkowość.
Obowiązkowy egzamin
Warto zwrócić uwagę na istotną zmianę, która obowiązuje od 1 stycznia 2009 r.
Dotyczy ona osób, które mogą podejść do egzaminu przed komisją powołaną
przez ministra finansów. Od tej daty nie trzeba już spełniać kryteriów wykształ-
cenia i doświadczenia.
Natomiast o certyfikat w przypadku zdawania egzaminu można wystąpić do-
piero po jego zdaniu. Aby więc zakwalifikować się do egzaminu, w pierwszej ko-
lejności należy złożyć wniosek. Powinien on zawierać następujące dane: numer
PESEL (a w przypadku osób nieposiadających obywatelstwa polskiego  numer
i rodzaj dokumentu potwierdzającego tożsamość), imiona i nazwisko, datę
i miejsce urodzenia, adres zamieszkania oraz adres do korespondencji. Do tego
dokumentu należy dołączyć również dwa oświadczenia:
Usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych
9
% o posiadaniu pełnej zdolności do czynności prawnych oraz korzystaniu z peł-
ni praw publicznych,
% o niekaralności za przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów,
mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami warto-
ściowymi, za przestępstwo skarbowe oraz za czyny związane z nieprzestrze-
ganiem ustawy o rachunkowości (określone w rozdziale 9 ustawy o rachun-
kowości).
Konieczne jest również wniesienie opłaty egzaminacyjnej. Rozporządzenie
w sprawie usługowego prowadzenia ksiąg określa ją jako 40 proc. minimalne-
go wynagrodzenia za pracę. Ponieważ w 2010 roku minimalne wynagrodze-
nie wynosi 1317 zł, opłata egzaminacyjna będzie równa 526,80 zł. Jeśli kan-
dydat nie przystąpi do egzaminu, opłata nie podlega zwrotowi. Osoba, która
z ważnych przyczyn losowych nie mogła do niego przystąpić w wyznaczonym
dla niej terminie, może przystąpić do egzaminu w terminie póz
niejszym. W ta-
kim przypadku opłatę zalicza się na poczet egzaminu przeprowadzanego w ter-
minie póz
niejszym. Warunkiem przystąpienia do egzaminu w terminie póz
niej-
szym jest jednak przedstawienie Komisji Egzaminacyjnej dokumentów po-
twierdzających niemożność przystąpienia do egzaminu w wyznaczonym ter-
minie. Należy to uczynić najpóz
niej w ciągu siedmiu dni po tym terminie.
Z kolei kandydat, który został zakwalifikowany do egzaminu, może  na 14 dni
przed jego terminem  zwrócić się do organizatora egzaminu o zwrot opłaty eg-
zaminacyjnej.
Formuła egzaminu
Osoby, które zakwalifikują się do egzaminu w tym roku (lub póz
niej), przystą-
pią do niego zgodnie z nową formułą. Nacisk będzie bowiem położony na zada-
nia sytuacyjne. Egzamin będzie trwał cztery godziny (dotychczas przepisy prze-
widywały pięć godzin). W tym czasie kandydat będzie musiał rozwiązać mini-
mum sześć zadań egzaminacyjnych (wcześniej trzy) i odpowiedzieć na 50 pytań
testowych (wcześniej 160). Ponadto weryfikacji będą poddane trzy bloki tema-
tyczne. Aby kandydat zdał egzamin, z każdego z nich będzie musiał otrzymać co
najmniej 60 proc. maksymalnej liczby punktów. Za rachunkowość będzie moż-
na otrzymać 130 punktów za 30 pytań testowych i od trzech do sześciu zadań sy-
tuacyjnych. W bloku podatki maksymalnie będzie można zdobyć 60 punktów,
odpowiadając prawidłowo na 10 pytań testowych i dwa do czterech zadań sytu-
acyjnych. Natomiast ubezpieczenia społeczne oraz podstawy prawa cywilnego
i gospodarczego pozwolą na zdobycie 40 punktów, pod warunkiem że kandydat
e-Poradnik Gazety Prawnej
10
odpowie na dziesięć pytań testowych i na jedno do trzech zadań, które mogą się
pojawić na egzaminie.
Dokładny zakres zagadnień egzaminacyjnych został podany w załączniku 6 do
rozporządzenia z 8 kwietnia 2009 r.
W przypadku pytań testowych sposób oceny nie ulegnie zmianie w stosunku
do wcześniej stosowanych zasad, tj. za poprawną odpowiedz
kandydat otrzyma
dwa punkty, za brak odpowiedzi zero punktów, natomiast zła odpowiedz
będzie
oznaczała utratę punktu. Zadania będą zaś punktowane indywidualnie (kandy-
dat uzyska informacje na ten temat na egzaminie).
Wykluczenie z egzaminu
W egzaminie może uczestniczyć od 60 do 90 osób. Przed wejściem na salę eg-
zaminacyjną kandydat musi pokazać dowód osobisty lub inny dokument tożsa-
mości zawierający numer PESEL (a w przypadku osób nieposiadających obywa-
telstwa polskiego  numer i rodzaj dokumentu potwierdzającego tożsamość)
i własnoręcznym podpisem potwierdzić udział w egzaminie.
Przed rozpoczęciem egzaminu przewodniczący Komisji powinien poinformo-
wać osoby przystępujące do egzaminu o:
% sposobie przeprowadzania egzaminu,
% przepisach porządkowych obowiązujących podczas egzaminu,
% zasadach dokonywania oceny udzielonych odpowiedzi,
% terminie ogłoszenia wyników (nie może on jednak być wyznaczony póz
niej niż
14 dni od dnia przeprowadzenia egzaminu).
Wyniki egzaminu są ogłaszane z wykorzystaniem numeru ewidencyjnego
nadanego w momencie złożenia wniosku o zakwalifikowanie do egzaminu na
stronie internetowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finan-
sów publicznych. Ponadto osoba przystępująca do egzaminu otrzymuje od orga-
nizatora pisemną informację o jego wyniku.
Podczas egzaminu zdający może opuścić salę po uzyskaniu zgody przewodni-
czącego, członka lub sekretarza Komisji i przekazaniu mu pracy egzaminacyjnej
wraz z dowodem osobistym lub innym dokumentem tożsamości. Czas nieobec-
ności jest zaznaczany na pracy egzaminacyjnej.
Na egzaminie można korzystać z pomocy. Taką możliwość przewiduje par.
3 załącznika nr 5 rozporządzenia ministra finansów z 8 kwietnia 2009 r. w spra-
wie uprawnień do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych. Zgodnie z tym
przepisem uczestnicy mogą korzystać z przepisów prawa opublikowanych
w dziennikach urzędowych lub zawartych w zbiorach przepisów bez komentarzy.
Usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych
11
Kandydaci mogą również używać wszystkich urządzeń ułatwiających liczenie,
np. kalkulatora, z wyjątkiem tych, które posiadają funkcje gromadzenia, prze-
twarzania i przenoszenia danych.
Należy jednak pamiętać, że Komisja Egzaminacyjna może wykluczyć z egza-
minu osobę, która podczas egzaminu narusza przepisy porządkowe lub korzy-
sta z niedozwolonych materiałów (innych niż wyżej wymienione).
Praca egzaminacyjna nie zostanie oceniona również wtedy, gdy:
% zawiera inne, poza przydzielonym numerem identyfikacyjnym, elementy po-
zwalające na identyfikację autora pracy,
% nie zawiera kompletnych arkuszy z testami egzaminacyjnymi oraz z zadania-
mi sytuacyjnymi,
% jest rozwiązana w sposób nietrwały lub nieczytelny.
Gdy kandydat nie zaliczy egzaminu, w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia
wyników ma prawo wglądu do swojej pracy. Udostępniana jest ona w siedzi-
bie urzędu obsługującego ministra finansów. Następuje to w obecności sekre-
tarza Komisji oraz co najmniej jednego pracownika urzędu. W terminie 21 dni
od dnia ogłoszenia wyników uczestnik egzaminu ma prawo do pisemnego od-
wołania się od wyniku egzaminu do Komisji. Podlega ono rozpatrzeniu przez
Komisję w terminie 30 dni od jego otrzymania. O podjętym rozstrzygnięciu
przewodniczący Komisji powiadamia niezwłocznie uczestnika egzaminu.
Wydanie duplikatu
Osoba, która uzyska uprawnienia, jest umieszczana w wykazie osób, które
uzyskały certyfikat księgowy, prowadzonym przez ministra finansów. Zawiera
on: imię i nazwisko, numer certyfikatu księgowego oraz numer PESEL. W przy-
padku osób nieposiadających obywatelstwa polskiego  numer i rodzaj doku-
mentu potwierdzającego tożsamość. Zmiana tych danych (np. nazwiska), zgod-
nie z art. 76g ust. 3 ustawy o rachunkowości, wymaga zgłoszenia. Należy to zgło-
sić w terminie 30 dni od zaistnienia takich okoliczności.
Dokumenty, które należy złożyć w tym zakresie, wymienia par. 11 rozporzą-
dzenia w sprawie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych. Są to:
% wniosek zawierający następujące dane: numer PESEL (a w przypadku osób nie-
posiadających obywatelstwa polskiego  numer i rodzaj dokumentu potwierdza-
jącego tożsamość), imiona i nazwisko, numer certyfikatu księgowego oraz
% oryginał lub kopia poświadczona urzędowo dokumentu potwierdzającego ko-
nieczność dokonania zmiany danych w wykazie osób, które uzyskały certyfi-
kat księgowy.
e-Poradnik Gazety Prawnej
12
Certyfikat księgowy jest wydawany dożywotnio. Księgowy nie ma żadnych
ustawowych obowiązków, np. kształcenia się, których niespełnienie może wią-
zać się z odebraniem licencji. Nie oznacza to jednak, że uprawnień do usługowe-
go prowadzenia ksiąg rachunkowych nie można stracić. Zgodnie z art. 76a ust.
6 ustawy o rachunkowości osoby, które po otrzymaniu certyfikatu księgowego,
uzyskaniu wpisu do rejestru biegłych rewidentów lub na listę doradców podat-
kowych zostały skazane prawomocnym wyrokiem sądu za określone czyny, nie
są uprawnione do wykonywania czynności z zakresu usługowego prowadzenia
ksiąg rachunkowych. Wyrok w tym przypadku może dotyczyć przestępstw prze-
ciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obroto-
wi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub przestępstw skarbowych. Upraw-
nienia do prowadzenia ksiąg można też stracić w przypadku skazania prawomoc-
nym wyrokiem sądu za przestępstwa związane z nieprzestrzeganiem ustawy
o rachunkowości (wymienione w rozdziale 9).
Może też zdarzyć się sytuacja, że posiadacz uprawnień do usługowego prowadze-
nia ksiąg rachunkowych fizycznie utraci dokument poświadczający zdobyte kwali-
fikacje. W takiej sytuacji może on ubiegać się o wydanie duplikatu certyfikatu księ-
gowego. W tym celu należy złożyć do Ministerstwa Finansów wniosek w tym zakre-
sie zgodnie ze wzorem. Stanowi on załącznik nr 3 rozporządzenia ministra finan-
sów z 8 kwietnia 2009 r. w sprawie uprawnień do usługowego prowadzenia ksiąg
rachunkowych. We wniosku należy podać m.in. numer wydanego certyfikatu.
Warunkiem wydania duplikatu certyfikatu księgowego jest również wnie-
sienie opłaty w wysokości 10 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę, usta-
lonego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, na ra-
chunek bankowy urzędu obsługującego ministra finansów. W 2010 roku opła-
ta wynosi 131,70 zł (minimalne wynagrodzenie za pracę w 2010 roku wynosi
1317 zł). Natomiast kopię dowodu wpłaty trzeba dołączyć do wniosku. Należy
też oświadczyć na wniosku, że oryginał certyfikatu został utracony.
Usługowe prowadzenie ksiąg
Osoba, która zdobyła certyfikat księgowego, powinna mieć świadomość, do
czego on uprawnia. Kwestie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych od
1 stycznia 2009 r. reguluje przede wszystkim ustawa o rachunkowości. Wówczas
po raz pierwszy w art. 76a ustawy o rachunkowości zostało zdefiniowane to po-
jęcie. Zgodnie z tym przepisem usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych jest
działalnością gospodarczą, w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności
gospodarczej, polegającą na świadczeniu usług w zakresie:
Usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych
13
% prowadzenia, na podstawie dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych,
% okresowego ustalania lub sprawdzania drogą inwentaryzacji rzeczywistego
stanu aktywów i pasywów,
% wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego,
% sporządzania sprawozdań finansowych,
% gromadzenia i przechowywania dowodów księgowych oraz pozostałej doku-
mentacji przewidzianej ustawą o rachunkowości.
Ponadto przedsiębiorcy wykonujący tę działalność są również uprawnieni do
wykonywania działalności obejmującej:
% prowadzenie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, ksiąg
podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych oraz udzielanie im po-
mocy w tym zakresie,
% sporządzanie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, ze-
znań i deklaracji podatkowych lub udzielanie im pomocy w tym zakresie
 w zakresie określonym odrębnymi przepisami (tj. ustawą o doradztwie po-
datkowym).
Działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych mogą
prowadzić np. przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi, jeżeli są uprawnieni do
usługowego prowadzenia ksiąg. Natomiast pozostali przedsiębiorcy  pod warun-
kiem że czynności z tego zakresu będą wykonywane przez osoby uprawnione.
Warto pamiętać, że osoby te mogą przy wykonywaniu czynności korzystać
z pomocy osób nieuprawnionych. W takim przypadku muszą jednak zapewnić
stały i bezpośredni nadzór nad wykonywaniem tych czynności.
Obowiązkowe ubezpieczenie
Każde biuro rachunkowe (podmiot uprawniony do usługowego prowadzenia
ksiąg rachunkowych) ma obowiązek ubezpieczenia swojej działalności. Obo-
wiązek ten powstaje nie póz
niej niż w dniu poprzedzającym dzień rozpoczęcia
wykonywania działalności. Ubezpieczeniem OC jest objęta odpowiedzialność
cywilna za szkody wyrządzone w następstwie działania lub zaniechania ubezpie-
czonego, w okresie ubezpieczenia, w związku z wykonywaną działalnością.
Ubezpieczenie OC nie obejmuje szkód:
% polegających na uszkodzeniu, zniszczeniu lub utracie mienia, wyrządzonych
przez ubezpieczonego małżonkowi, wstępnemu, zstępnemu, rodzeństwu,
a także powinowatemu w tej samej linii lub stopniu, osobie pozostającej w sto-
sunku przysposobienia oraz jej małżonkowi, a także osobie, z którą ubezpie-
czony pozostaje we wspólnym pożyciu,
e-Poradnik Gazety Prawnej
14
% wyrządzonych przez ubezpieczonego po utracie uprawnień do wykonywania
czynności z zakresu usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych i czynno-
ści doradztwa podatkowego, chyba że szkoda jest następstwem wykonywania
działalności przed utratą tych uprawnień,
% polegających na zapłacie kar umownych,
% powstałych wskutek działań wojennych, stanu wojennego, rozruchów i za-
mieszek, a także aktów terroru.
Minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia OC, w odniesieniu do jednego
zdarzenia, którego skutki są objęte umową ubezpieczenia OC, jest zależna od
przedmiotu działalności przedsiębiorców uprawnionych do usługowego prowa-
dzenia ksiąg rachunkowych oraz czynności doradztwa podatkowego i wynosi
równowartość w złotych:
% 15 tys. euro  jeżeli przedmiotem działalności jest wykonywanie czynności
z zakresu usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych i czynności doradz-
twa podatkowego,
% 10 tys. euro  jeżeli przedmiotem działalności jest wyłącznie wykonywanie
czynności z zakresu usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych,
% 5 tys. euro  jeżeli przedmiotem działalności jest wyłącznie wykonywanie
czynności doradztwa podatkowego.
Kwoty te są ustalane przy zastosowaniu kursu średniego euro ogłoszonego
przez Narodowy Bank Polski po raz pierwszy w roku, w którym umowa ubezpie-
czenia OC została zawarta.