3582316627

Komparatystyka literacka a teoria i historia literatury. Czym się różnią?

Komparatystyka a teoria literatury.

-    A. Karpiński po przyjrzeniu się wykazowi referatów na kongresie komparatystycznym w Nowym Jorku w 1982 r. zauważył, że komparatystyka, obejmując niemal wszelkie badania nad literaturą, utożsamiana jest właściwie z teorią literatury.

-    Teoria literatury jest bardziej konkretna, zajmuje się konkretną literaturą albo literaturą w ogóle (wykład prof. Kasperskiego).

-    Aldridge 1969 — wstęp do zbioru rozpraw Literatura porównawcza. Przedmiot i metoda wyróżnił 5 pól badawczych, z których pierwszym była krytyka i teoria literatury

-    dla teorii literatury wiedza o jednostkowych zjawiskach literackich stanowi jedynie punkt wyjścia

-    jej zasadniczym celem jest dotarcie do typowych i powtarzalnych cech owych zjawisk

-    interesują ją układy modelowe, a nie konkretne, zindywidualizowane przejawy twórczości

-    wypowiada twierdzenia odnoszące się do całych klas zjawisk literackich, a nie do poszczególnych egzemplarzy owych klas

-    centralny element — teoria dzieła literackiego: dociekania nad istotą, funkcjami i sposobem istnienia utworu jako dzieła sztuki, jego strukturą, repertuarem jednostek konstrukcyjnych oraz rodzajowym i gatunkowym zróżnicowaniem dzieł literackich

Komparatystyka a historia, literatury

W przeciwności do historii literatury komparatystyka nie musi brać pod uwagę czasu powstania dzieł, ich źródeł, może zestawiać ze sobą teksty z różnych czasów i miejsc. W komparatystyce oprócz nacisku na ujęcie historyczne istnieje też druga koncepcja badań: postulat ujęcia ponadczasowego - ważna jest esencjalna jedność dzieł, istnienie elementów, które pozwalają je w sposób zasadny zestawić i porównać, niekoniecznie trzeba poszukiwać płaszczyzn porównawczych jednie dla faktów i zjawisk częściowo paralelnych, zaistniałych w tym samym momencie dziejowym

(dwie koncepcje w dzisiejszej komparatystyce przedstawione za Teresą Kostkiewiczową) Croce (1902) utożsamia historię literatury z komparatystyką

-    odmienne założenia wyjściowe

-    odmienne cele

-    pokrywający się zakres

-    podobna metoda

-    utożsamienie z historią literatury - artykuł Crocego Co to jest literatura porównawcza, 1902: kompleksowe badanie utworów literackich w płaszczyźnie porównawczej z uwzględnieniem ich historycznych uwarunkowań niczym nie różni się od tradycyjnych badań historycznoliterackich; Carre - literatura porównawcza jest gałęzią historii literatury; Mann: „ta sama dziedzina badań, te same środki i te same cele"

-    metody komparatystyki literackiej i historii literatury są podobne: uwzględniają nie tylko aspekt międzyłiteracki, ale i socjologiczno-historyczny, historycznokulturowy, psychologiczny itd.; również porównanie jest niezbędne w rozważaniach historycznoliterackich