3582319150

CZĘŚĆ OGÓLNA

I. POJĘCIE PRZESTĘPSTWA

Najważniejszym elementem jest wskazanie wszystkich warunków, jakie musi spełniać zachowanie człowieka, aby pociągało za sobą odpowiedzialność karną. Warunki te stanowią poszczególne elementy struktury przestępstwa. Między tymi elementami zachodzą wzajemne relacje, których wyjaśnienie jest niezbędne o pełnej charakterystyki pojęcia przestępstwa na płaszczyźnie normatywnej.

A.    TRÓJELEMENTOWA ( KLASYCZNA ) DEFINICJA PRZESTĘPSTWA

Badania nad normatywną definicją przestępstwa zapoczątkowane zostały w XIX w. w związku z wprowadzeniem do systemu prawa karnego rozwiązań opartych na założeniach filozoficznych okresu Oświecenia, w szczególności zasady nullum crimen sine lege. Definicja trójelementowa została zdefiniowana na pocz. XX w. w dziele E. Berlinga- niemieckiego teoretyka prawa karnego.

1)    CZYN CZŁOWIEKA, ODPOWIADAJĄCY USTAWOWEMU OPISOWI TYPU CZYNU ZABRONIONEGO (tatbestandmassig )- wg teorii naturalislyczno- kauzalnej.

2)    BEZPRAWNY ( rechtswirig )- sprzeczny z porządkiem prawnym,

3)    ZAWINIONY (verschuldigt).

Wszystkie te trzy elementy muszą wystąpić łącznie. Należy zbadać wszystkie- ustalenie elementu wcześniejszego warunkuje ustalenie elementu późniejszego.

Przykład: Mówimy "ona skradła mi serce". Badamy więc wszystkie elementy. Sformułowanie "skradła" może wskazywać, że zachowanie jest przestępstwem. Zaglądamy więc do definicji kradzieży ( Art. 27S ). Serce nie jest jednak rzeczą ruchomą, zatem czyn nie odpowiada ustawowemu opisowi typu czynu zabronionego kradzieży (brak pierwszego elementu )..

A teraz załóżmy, że ktoś ukradł samochód- samochód jest rzeczą ruchomą, została ona zabrana w celu przywłaszczenia. Jest pierwszy element, badamy więc drugi- czy zabór samochodu jest sprzeczny z porządkiem prawnym?- nie jest sprzeczny z prawem zabór samochodu przez komornika wykonującego egzekucję. Ale nawet jeśli jest drugi element, to musimy zbadać trzeci-czy czyn sprawcy był zawiniony.

Np. dziecko głodne i bezdomne sięga po kawałek chleba gwoli zaspokojenia uczucia głodu Jest więc pierwszy element ( bo zabiera w celu przywłaszczenia ), jest drugi ( bo zabór jest sprzeczny z prawem ), ale winy dziecku przypisać nie można, bo czy głodne dziecko mogło dochować posłuszeństwa prawu sięgając po kawałek chleba.

B.    PIĘCIOELEMENTOWA DEFINICJA PRZESTĘPSTWA

Jednakże obowiązujący w Polsce kk z 1997 przyjął pięcioełementową definicję przestępstwa, w oparciu o którą to teoretyczną konstrukcję, określono zasady odpowiedzialności karnej za przestępstwo. Punktem wyjścia dla tworzenia podstaw dogmatycznych były rozważania Carla Bindinga- innego niemieckiego autora. W 1916 opublikował on dzieło pt "O normach i ich naruszaniu". Dzieło to zapoczątkowało nurt studiów nad pojęciem przestępstwa, który zaowocował zbudowaniem pięcioaspektowej definicji.

Założeniem jest przyjęcie wyłącznie SUBSYDIARNEGO CHARAKTERU PRAWA KARNEGO. Prawo karne niczego nie zakazuje ani niczego nie nakazuje. Jego normy mają charakter wyłącznie SANKCJONUJĄCY a nie SANKCJONOWANY- normy sankcjonowane istnieją niezależnie od tego, czy mają w prawie karnym odpowiedniki w postaci norm sankcjonujących.

Przykład: Źródłem normy nie zabijaj nie jest przepis Art. 148. Pozwala on jedynie zdekodować normę sankcjonującą, która wskazuje, jaka kara grozi za naruszenie normy sankcjonowanej przewidującej zakaz zabijania i zabezpiecza w ten sposób przed naruszeniem tej normy.

Kk jest traktowany jako swego rodzaju podręcznik korzystania z wolności człowieka- źródło wiedzy, co wolno obywatelowi- jeśli chcemy wiedzieć co czynić, sięgamy do kk. Wolność obywatela realizuje się na polu, na którym kk nie grozi karami. Wg Bindinga traktowanie takie 'WSZYSTKO CO NIE JEST ZAKAZANE JEST DOZWOLONE" jest błędne. Bowiem kk zawiera tylko normy mówiące jaka kara grozi za naruszenie normy sankcjonowanej istniejącej także poza kodeksem

1