3582324865

Akademia Techniczno-Humanistyczna Bielsko-Biała

Beata Legień

Teoretyczne podstawy wychowania Zadania współczesnego wychowania Kwiecień 2005

Bardzo często stwierdza się, że żyjemy w czasach niesłychanie szybkiego rozwoju nauki i techniki. Wiek XX w swej dotychczasowej historii zapisał się nie tylko burzliwymi wydarzeniami społecznymi, gospodarczymi i politycznymi, ale również dynamicznym rozwojem oświaty i nauki. Byliśmy i jesteśmy świadkami narodzin nowych systemów, kierunków, teorii i koncepcji pedagogicznych. W niespotykanym dotychczas tempie obserwujemy liczne reformy i modyfikacje systemów oświatowych. Często jesteśmy współuczestnikami licznych dyskusji i polemik na temat nauczania wychowania. Trudności z dziećmi i młodzieżą uczyniły z wychowania ważny temat na całym świecie, a równocześnie stało się ono palącą potrzebą społeczną. Możemy powiedzieć, że osobowość człowieka jest efektem min. jego wychowania. Pojęcie wychowania można używać w kilku znaczeniach, a każde z nich powinno być w wypowiedziach odpowiednio sygnalizowane. Uczeni stworzyli wiele definicji tego pojęcia i nadal usiłują je doskonalić. Wydaje się jednak, że najszerzej przez wychowanie można rozumieć wszelkie działania zmierzające do kształtowania człowieka, których celem jest przygotowanie go do życia w społeczeństwie. Są to wpływy rodziny, rówieśników, otoczenia społecznego, środowiska lokalnego, środowiska pracy, służby wojskowej, instytucji społecznej i politycznej. Wiodącą rolę w procesie wychowania pełni zawodowa kadra wychowawców i nauczycieli oraz kierowane przez nią instytucje oświatowo-wychowawcze, żłobki, przedszkola, szkoły różnych typów i szczebli, placówki wychowania pozaszkolnego, poszkolne instytucje kształcenia ustawicznego (oświaty dorosłych ).*

Wychowanie, jego cele, treści i formy były i są częścią cywilizacji i jako takie podlegają wraz z nią postępującym przemianom Cywilizacja bowiem jest określonym stopniem rozwoju społecznego i kulturalnego, a wychowanie to zarówno zjawisko społeczne, jak też kulturowe, jeśli przez kulturę rozumieć osiągnięty przez ludzkość poziom wiedzy oraz twórczości materialnej i duchowej. Otóż te osiągnięcia mogą być wykorzystane dla różnych celów, są bowiem uwarunkowane systemami politycznymi, jakim mają służyć. We współczesnym świecie ta sama cywilizacja służy celom i grupom społecznym w zależności od polityki, jaką w danym kraju uprawia klasa rządząca. Wychowanie należy również do tych zjawisk społecznych, które zawsze należały do klas sprawujących władze polityczną, od polityki. Rządzący nie dopuszczali do realizacji celów wychowania, które by godziły w tworzony przez nich system polityczny, narzucali natomiast cele i treści wychowania wspierające ten system Również szkoła, jako podstawowa instytucja wychowawcza, była zawsze instytucją polityczną. Rzecz oczywista, że jest tak i dzisiaj. Toteż realizowane przez nią wychowanie zależy nie tylko od warunków kulturowych, lecz także od panujących stosunków społeczno-politycznych. Zależność jest zresztą wzajemna, rozwój kultury

¹ Kutnowski S., Podstawy współczesnej pedagogiki, Warszawa, 2001, s. 20.