Ekspansywna a restrykcyjna polityka fiskalna:
Ekspansywna polityka fiskalna (inaczej łagodna):
- polega na np. obniżaniu podatków i innych obciążeń fiskalnych, wprowadzaniu ulg podatkowych, zwiększaniu ich skali lub liczby podmiotów do nich uprawnionych, z drugiej zaś na zwiększaniu wydatków publicznych czy wspieraniu nowych dziedzin
- jej skutkiem jest wzrost deficytu budżetowego (bądź obniżenie nadwyżki), a więc tym samym wzrost zadłużenia publicznego
- jej celem jest stymulowanie wzrostu gospodarczego Restrykcyjna polityka fiskalna (inaczej twarda):
- skutki jej działania są dokładnie odwrotne - ogranicza ona popyt globalny poprzez np. podwyższanie stawek podatkowych, likwidację istniejących ulg czy obniżanie wydatków publicznych, czego efektem jest poprawa salda budżetowego
Ekspansywna polityka fiskalna powinna być prowadzona w okresach osłabienia gospodarczego. Bardziej restrykcyjna polityka fiskalna powinna być z kolei prowadzona w okresach prosperity.
Aktywna a pasywna polityka fiskalna:
Z aktywną polityką fiskalną mamy do czynienia, gdy rząd stosuje wybrane środki w celu przeciwdziałania wahaniom koniunktury, stabilizacji cen, ograniczania bezrobocia.
Plusy:
- możliwość szybkiego reagowania na kryzysy, bo pasywna jest zbyt delikatna i sobie nie poradzi
- łatwiejsza do prowadzenia, bo jest mało automatycznych stabilizatorów koniunktury Minusy:
- niestabilność gospodarcza kraju -> mniejsze inwestycje polskie i zagraniczne -> mniej kapitału (w cywilizowanych krajach podatki powinno się zmieniać raz na 4 lat - niepisana zasada - a w Polsce raz na rok - oficjalnie; do końca roku muszą być znane podatki na rok następny; w normalnych gospodarkach nie tyka się podatków, by podkreślić stabilność gospodarki)
- bardziej subiektywna, opiera się na interesach politycznych, pod publiczkę
- okres od zaistnienia problemu do wejścia w życie rozwiązania jest długi ze względu na długi proces legislacyjny
Pasywna polityka fiskalna polega zaś na wykorzystywaniu tzw. automatycznych stabilizatorów koniunktury.
Są nimi np. podatki dochodowe, pośrednie czy zasiłki dla bezrobotnych.
Podatki można zmieniać najczęściej raz do roku, nie można zmieniać wysokości podatków w roku podatkowym. Niepisana zasada - zmieniać wysokość podatków co 4 lata (zmiana władzy).
Plusy:
- stabilność gospodarcza
- opiera się na bardziej obiektywnych rozwiązaniach