3582325872

EFEKTY ZEWNĘTRZNE lexteirnalities)

Koszty zewnętrzne powstają wówczas, gdy zachowania producentów lub konsumentów prowadzą do wzrostu cen w całej gospodarce. Oznacza to, że zachowania te mają wpływ na koszty innych firm lub na dobrobyt innych osób. Pojęcie kosztów zewnętrznych zostało pierwotnie rozpoznane przez ekonomię neoklasyczną i jest użyteczne dla ekonomistów zajmujących się ochroną środowiska i gospodarowaniem zasobami naturalnymi.

Definicja:

Jedną z bardziej kompleksowych definicji kosztów zewnętrznych jest ujęcie M. Masserrata, który oparł się na definicji kosztów społecznych K. W. Kappa z 1950

r.:

"kosztami zewnętrznymi są realne koszty społeczne i ekologiczne, które jednostki, grupy społeczne i narody przerzucają na całe społeczeństwo, inne grupy społeczne, inne narody i przyszłe pokolenia, żeby zminimalizować wydatki i maksymalizować zyski, zwiększając tym samym własny dostatek i wzrost gospodarczy kosztem innych".

Innymi słowy, występowanie ujemnych efektów zewnętrznych oznacza sytuację, w której nie wszystkie koszty działalności produkcyjno-usługowej lub konsumpcji przypadają tym, którzy je generują, natomiast korzyści kolekcjonują przede wszystkim sprawcy. Ujemne efekty zewnętrzne powodują, że indywidualny rachunek kosztów i korzyści prowadzony przez przedsiębiorstwo lub jednostkę nie odzwierciedla w pełni prawdziwych kosztów i korzyści w szerszej skali. Działalność gospodarcza lub konsumpcja może być racjonalna z punktu widzenia firmy lub jednostki, natomiast ze społecznego punktu widzenia może wywoływać określone dysekonomie zewnętrzne lub prowadzić do powstawania różnych kosztów społecznych. Te dysekonomie i koszty społeczne obciążają solidarnie lub wybiórczo inne podmioty gospodarcze lub całą gospodarkę czy też inne osoby lub grupy społeczne.

Z powyższego wynika, że nie można utożsamiać ujemnych efektów tylko z kosztami, których np. producenci nie uwzględniają w operacyjnym rachunku kosztów, Jest to pojęcie daleko szersze, które często wykracza poza horyzont myślowy przedsiębiorcy lub konsumenta, Nie jest ono też tożsame z kosztami ekologicznymi, ponieważ może się odnosić nie tylko do skutków ekologicznych, lecz także zawierać elementy kosztów społecznych innej natury. Istotny jest także rozkład czasowy i przestrzenny efektów zewnętrznych.

Ekologiczne koszty zewnętrzne

Ekologiczne koszty zewnętrzne powstają głównie w związku z nieekwiwalentnym niszczeniem i użytkowaniem elementów środowiska naturalnego. Po pierwsze - są to emisje szkodliwych zanieczyszczeń powietrza, wody, gleby oraz zniszczenie szaty roślinnej, fauny i krajobrazu. Po drugie - są to procesy wykorzystywania nieodnawialnych zasobów naturalnych. Przejawem eksternalizacji kosztów społecznych z powyższych tytułów mogą być straty w zdrowiu społecznym, wartości majątku lub przedwczesne wyczerpanie zasobów nieodnawialnych.

Koszty zewnętrzne mogą mieć charakter publiczny lub prywatny. Przykładem publicznego efektu zewnętrznego są skutki zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego. Występuje tu jednakowy efekt dla wszystkich (efekt globalny) lub też dla większych grup społecznych (efekt lokalny). Przykładem prywatnego efektu będą skutki składowania odpadów w pobliżu indywidualnej posesji (szkodzi to właścicielowi domu i jego rodzinie a nie dalszym sąsiadom).

Wytwarzanie energii a koszty zewnętrzne