Cechy związane z reakcją osoby poddanej pomiarowi. Błąd powstaje wówczas, gdy odpowiedź respondenta nie odzwierciedla dokładnie mierzonej cechy. Na przykład respondent może nieopatrznie dać odpowiedź nieprawidłową, podczas gdy miał zamiar udzielić odpowiedzi prawdziwej. Odmowa odpowiedzi jest również źródłem tego rodzaju błędu.
Nieprawidłowe przeprowadzenie pomiaru. Przyczyną błędów jest zwykle zarówno zbyt długi czas pomiaru, jak i zbyt szeroki zakres wymaganych odpowiedzi. Przykładem może być poruszenie kwestii wydatków na różne towary w jednym pytaniu, zamiast ograniczenia się tylko do wydatków na jeden towar. Źródłem błędów mogą być również omyłki prowadzącego pomiar.
Opisane źródła błędów mogą stanowić podstawę do zaplanowania kontroli pomiaru przez badacza. Bardzo często zapobiega się błędom przez sprawne szkolenie osób prowadzących pomiary i dokładne opracowywanie instrukcji pomiarów.
Wszystkie ankietowe metody pomiaru są pomiarami pośrednimi, co zostało graficznie zilustrowane na rysunku 4.4 (s. 171). Kwestionariusz ankietowy trafia bezpośrednio do rąk respondenta, który na pytania kwestionariusza odpowiada pisemnie lub elektronicznie (w przypadku ankiety komputerowej łub inernetowej). Oto krótka charakterystyka ankietowych metod pomiaru (ankiety pocztowej, ankiety prasowej, ankiety telefonicznej, ankiety radiowej i ankiety telewizyjnej, ankiety komputerowej, ankiety opakowaniowej lub towarowej, ankiety audytoryjnej, ankiety ogólnej, ankiety bezpośredniej, ankiety internetowej i ankiety faksowej).
Ankipta POCZTOWA. Jest to jedna z najczęściej stosowanych metod pomiaru, polegająca na rozesłaniu drogą pocztową kwestionariuszy ankietowych do dobranej wcześniej próby respondentów. Respondenci udzielają pisemnych odpowiedzi na zadane w kwestionariuszu pytania. Wypełniony kwestionariusz zwracają najczęściej także drogą pocztową.
Podstawową zaletą ankiety pocztowej jest możliwość poddania pomiarowi dużej próby losowej, większej niż w przypadku innych form pomiarów pośrednich i bezpośrednich. Nie występują tu większe bariery przestrzenne; kwestionariusz można wysyłać do każdego regionu danego kraju, w którym działa poczta. Instytucja ta zaczyna także coraz, powszechniej oferować swoją pomoc w tym zakresie, o czym świadczą przykład 4.12 oraz rysunek 4.5.
Metoda ankiety pocztowej może być stosowana w badaniach rynków zagranicznych. Podstawowym warunkiem powodzenia pomiaru jest skłonność respondentów do udzielania odpowiedzi w danym języku. Do innych zalet ankiety pocztowej zalicza się:
173