BadaniaMarketKaczmarczyk4

Rozwinięto wiele metod formułowania pytań minimalizujących błąd pomiaru cech drażliwych i kłopotliwych. Jedną z nich jest metoda stawiania długich pytań otwartych zawierających zwroty stwarzające atmosferę zaufania. Podobny efekt można osiągnąć przez wydłużenie skali odpowiedzi. Drugą metodą, której popularność wzrasta, jest metoda odpowiedzi losowanych {rancłomized response (ech-nitfiie). Polega ona na zaprezentowaniu respondentowi dwóch pytań, z których jedno (A) jest kłopotliwe lub drażliwe, a drugie {Ii) — neutralne lub nieistotne. Respondent losowo (np. rzucając monetą) wybiera jedno z dwóch pytań, na które odpowiada TAK lub NIT bez ujawnienia prowadzącemu pomiar, na które z pytań odpowiedział. W celu oszacowania proporcji respondentów z próby, którzy odpowiedzieli pozytywnie na pytanie A, stosuje się następujący wzór:

(3.1)

X-(\-P)Y\₀

*    P

gdzie:

n.    — proporcja odpowiedzi TAK na pytanie A,

X    — proporcja odpowiedzi TAK na pytania A i B łącznie,

P — prawdopodobieństwo wyboru pytania A,

1 - P — prawdopodobieństwo wyboru pytania li, n_B — proporcja odpowiedzi TAK na pytanie li.

Na przykład, w celu oszacowania rzeczywistej proporcji kobiet przerywających ciążę, respondentkom wylosowanym do próby zadano dwa pytania:

A: Czy przerywała Pani ciążę?

B: Czy urodziła się Pani w styczniu?

Załóżmy, że mechanizm losowania, jakim jest rzut monetą, daje równe szanse wyboru pytań A i Ii. Proporcja twierdzącej odpowiedzi na dwa pytania wynosi przykładowo 0,21, a ze statystyk spisu powszechnego wynika, że 10% kobiet urodziło się w styczniu. Po podstawieniu danych do wzoru 3.1 otrzymujemy:

Z obliczeń można szacować, że 32% kobiet odpowiedziało twierdząco na pytanie A. Mimo coraz powszechniejszego stosowania metody odpowiedzi losowanych w praktyce nie zawsze dostarcza ona jednak dokładnych danych. Metoda ta jest często stosowana w bezpośrednich formach pomiaru, zwłaszcza w wywiadach osobistych. Większe poczucie anonimowości daje jednak ankieta pocztowa lub au-dytoryjna.

FORMUŁOWANIE pytań. Formułowanie pytań polega na przekształcaniu opracowanej treści na zdania pytające lub oznajmujące, zrozumiałe dla responden-

104