Polega na badaniu sprawozdania finansowego za dany pojedynczy rok. Ustala ona procentowy udział każdej pozycji bilansu w sumie bilansowej ogółem. Zadaniem analizy pionowej bilansu jest badanie składników majątkowych i źródeł ich pochodzenia według struktury tj. udziału poszczególnych pozycji aktywów i pasywów łub ich grup w sumie bilansowej. Istotną rolą w analizie pionowej bilansu odgrywa ocena relacji między majątkiem trwałym i majątkiem obrotowym. Podstawą do oceny firmy jest tzw. bilans analityczny, który zawiera dane dotyczące okresu poprzedniego i okresu sprawozdawczego. Wielkości podane są procentowo i kwotowo.
Wykonuje się ją w wersji ogólnej, jako % do całości, lub w wersji szczegółowej.
Analiza pozioma bada kształtowanie się poszczególnych składników aktywów i pasywów na przestrzeni roku obrotowego, ustala ich dynamikę. W analizie poziomej porównywane jest kilka okresów. Otrzymujemy w związku z tym obraz sytuacji finansowej jednostki na przestrzeni kilku lat.
Kształtowanie się dynamiki aktywów i pasywów może być prezentowane w wielkościach bezwzględnych lub procentowo.
Analiza umożliwia badanie prawidłowości lub nieprawidłowości sfinansowania poszczególnych składników bilansowych. Analiza pozioma informuje o stopniu wyposażenia jednostek w fundusze, kapitały własne, o sposobie finansowania majątku, który nie został pokryty kapitałami własnymi, wypłacalności jednostki, czyli terminowego wywiązywania się z obowiązku spłaty zobowiązań wraz z odsetkami.
Podstawowym założeniem w analizie poziomej jest porównywalność danych z różnych okresów. Elementy aktywów i pasywów są w sprawozdaniach finansowych wyrażane w cenach bieżących danego roku obrotowego. Wysoka inflacja, zmiany przepisów podatkowych sprawiają, że informacje stają się nieporównywalne. Problem ten eliminują indeksy dynamiki. Indeksy te są ilorazami liczb absolutnych. Wyróżniamy indeksy o stałej podstawie lub mogą przybierać formę wskaźników łańcuchowych badających tempo wzrostu badanego zjawiska z okresu na okres.