3582327960

1. Definicje wybranych krótkich gatunków wierszowanych

Aforyzm - krótkiej błyskotliwe ujęcie myśli o charakterze ogólnym, np. filozoficznym lub moralnym Najkrótsza istniejąca samodzielnie prozaiczna forma literacka. Za najbardziej uchwytną cechę zewnętrzną aforyzmu uważa się samodzielność i niezależność jego sądów, jest to wywód skończony, niepotrzebujący ani poprzedniego założeni, ani następnego rozwiązania. Za istotną cechę gatunku uważa się również zwięzłość, która żąda od aforysty maksimum treści i słów .Zagęszczenie semantyczne uzyskuje się tu poprzez wykorzystanie wieloznaczności stów, wprowadzenie do tekstu pojęć symbolicznych, stosowanie najrozmaitszych figur retorycznych, głównie paradoksu i antytezy. Sztukę aforyzmu należy zatem traktować jako sztukę języka. W procesie tworzenia aforyzmu wskazuje się dwa zasadnicze momenty, które znajdują następnie swe odzwierciedlenie w strukturze tekstu. Są to: pomysł i wyjaśnienie.

Anakrcontyk - utwór literacki sławiący uroki życia (tematyka biesiadna, wesoła, rubaszna), nawiązujący do formy i tematyki liryki Anakreonta - greckiego poety z VI w. p. n. e.

Apoftegmat - (UWAGA: może być też prozatorski);.krótka anegdota lub powiedzenie, zręcznie dostosowane do okoliczności.

Epigramat - krótki utwór poetycki, często satyryczny, zakończony dowcipną puentą. Powstał w starożytnej Grecji, pierwotnie jako napis na nagrobku, posągu lub ofierze składanej bogom, stąd jej zwięzłość, oszczędność słów i krótka forma - najczęściej dwuwiersza elegijnego. Ten pierwotny epigramat stał się później samodzielnym utworem poetyckim, zachowując krótkość i zwięzłość oraz wyraźną pointę. Największym jego mistrzem był Kallimach, którego epigramaty były wzorem dla wieku następców. Epigramat musi mieć formę wierszowaną, która wzbogaca daną treść o dodatkową wartość, stabilizuje idee dzieła, całości nadaje ostateczny kształt i broni jej przed deformacjami.

Epitafium - napis nagrobkowy albo krótki utwór poetycki sławiący przymioty zmarłego. Najsłynniejsze jest chyba epitafium Symnidesa z Keos poświęcone Spartanom, którzy padli w bitwie po wąwozem termopilskim

Figlik - w literaturze staropolskiej krótki utwór żartobliwo-satyryczny o treści obyczajowej; przejściowa, zdeterminowana narodowo forma gatunkowa epigramatu; M. Rej tak nazwał zbiór swoich wierszy zbliżonych do fraszek.

Fraszka — drobny utwór wierszowany, nazwę dla tej formy poetyckiej wprowadził z języka włoskiego Jan Kochanowski, on też ukształtował jej zasadnicze cechy. Jest to specyficzny polski gatunek epigramatyczny. Cechy: 1. układ zdarzeniowo-fabularny o autonomiczności względnej, czyli nastawionej na różne sensy nadbudowane; 2. nakierowanie na pointę, która co prawda wynika z układu zdarzeniowego, ale przy tym ma wszelkie znamiona konstrukcji wykreowanej; 3. uogólnienie myślowe zdolne do oderwania się danego kontekstu, werbalnie sformułowanego lub wyraźnie dającego się sformułować. Pointa we fraszce jest konkretna i energiczna, zbliża się do przysłowia. Fraszka staje się niemal mikrokomedią, występują w niej na przemian partie narracyjne i dialogowe, fabuła rozwija się szybko, lecz z wyraźną