Romantyzm w muzyce obejmuje XIX wiek, w jego obrębie wyróżnia się dwie fazy: romantyzm właściwy (I połowa XIX wieku) neoromantyzm (II połowa XIX wieku)
Jego założeniem jest współdziałanie muzyki z innymi rodzajami sztuki, takimi jak, np. taniec, poezja, teatr, śpiew czy malarstwo. Okres ten bywa w historii muzyki nazywany "epoką pieśni", gdyż gatunek ten zdobył wówczas tak ogromną popularność, że trudno byłoby znaleźć kompozytora dziewiętnastowiecznego, który by nie pisał pieśni. Za symboliczny początek muzycznego romantyzmu uznaje się często 19 października 1814 roku, kiedy to Franz Schubert skomponował do słów z Fausta J. W. Goethego pieśń Małgorzata przy kołowrotku, uznawaną przez wielu badaczy za pierwszą pieśń romantyczną. Schubert, twórca ponad 600 pieśni, uchodzi powszechnie za największego z pieśniarzy romantyzmu. Po kilkaset pieśni skomponowali również m. in. Rober Schumann, Johannes Brahms, Hugo Wolf, a w Polsce Stanisław Moniuszko. W tym okresie powstaje również wiele dzieł o charakterze wirtuozowskim m.in. kaprysy czy koncerty. Charakterystycznymi formami muzycznymi są: poemat symfoniczny, ballada, fantazja, pieśń solowa z towarzyszeniem fortepianu, miniatura fortepianowa
Inne daty rozpoczęcia romantyzmu
1801 - data stworzenia przez L. van Beethovena Sonaty fortepianowej nr 14 cis-moll op. 27 nr 2 1821 - wystawienie opery Wolny Strzelec Karola Marii Webera 1830 - wykonanie symfonii "fantastycznej" H.Berlioza