2165574398

III. ZMIANY W SIECI OSIEDLI MIEJSKICH W OKRESIE KAPITALIZMU

Chronologicznie rozdział ten obejmuje cały wiek XIX i pierwszą połowę wieku XX do końca II wojny światowej. Zastosowane w tym rozdziale drobniejsze podziały chronologiczne nie odnoszą się w równym stopniu do rozwoju miast we wszystkich częściach obszaru (np. 1830 r. nie jest granicą pericdyzacyjną dla rozwoju miast wschodniopruskich.

OKRES KSIĘSTWA WARSZAWSKIEGO I KRÓLESTWA POLSKIEGO

(1807—1830)

Ożywienie, jakie zaznaczyło się w latach 1794—1807, kiedy cały bez mała obszar Białostocczyzny znajdował się w rękach Prus, przerwane zostało wielkimi wydarzeniami politycznymi lat 1807—1813. Ku rozczarowaniu Podlasian, niecały ten teren wszedł w skład nowo utworzonego Księstwa Warszawskiego. Przeprowadzona wzdłuż Biebrzy i Narwi granica miała przetrwać ponad 100 lat. Poczynając zatem od 1807 r. aż do I wojny światowej analizę rozwoju miast trzeba będzie prowadzić odrębnie dla trzech części badanego terenu — części wcielonej do Rosji, części pozostałej przy Księstwie Warszawskim, a później Królestwie Polskim, oraz części, należącej przez cały czas do Prus Wschodnich.

Po pierwszych latach wojennych, zwłaszcza po 1813 r., po załamaniu się ofensywy napoleońskie.) i po upadku nadziei, jakie z kampanią 1812—1813 roku wiązała ludność obwodu białostockiego³⁸, nastąpił okres zastoju. Pierwsze lata XIX w. przyniosły zniszczenie i dalsze zubożenie ludności, związane z przemarszami wojsk. Wpływ wojen zaznaczył się również w Prusach Wschodnich, zniszczonych kampanią 1806 r. i zubożonych kontrybucją nałożoną przez Napoleona.

Przed 1830 r., na terenie należącym do Królestwa na zmiany w sieci

38 R. Kowalski, op. cit.